Ὁμιλία στὴν Κατανυκτικὴ Ἐκδήλωση Σαρακοστῆς
Ε΄ Κυριακὴ Νηστειῶν – Ὁσίας Μαρίας τῆς Αἰγυπτίας
Καθεδρικὸς Ἱ. Ναὸς Εὐαγγελιστρίας Λαρίσης, 8/21-4-2024
+Μητροπολίτου Λαρίσης καὶ Πλαταμῶνος Κλήμεντος
Ἀγαπητοὶ Πατέρες καὶ Ἀδελφοί·
Α. Ἡ χάρις τῆς μετανοίας
Ἡ κατανυκτικὴ περίοδος τοῦ Τριωδίου ἀρχίζει, ὡς γνωστόν, μὲ τὸ περίφημο τροπάριο: «Τῆς μετανοίας ἄνοιξόν μοι πύλας, Ζωοδότα!». Γιατί παρακαλοῦμε ἀπὸ τὴν ἀρχὴ τοῦ Τριωδίου καὶ καθ’ ὅλη τὴν Μεγάλη Τεσσαρακοστὴ γιὰ μετάνοια; Διότι διερχόμαστε τὴν κατ’ ἐξοχὴν περίοδο τῆς μετανοίας, καὶ ἐν τούτοις μόνοι μας, μὲ τὶς ἀνθρώπινες μόνον προσπάθειες καὶ διαθέσεις, δὲν καταφέρνουμε νὰ μετανοήσουμε ἀληθινὰ καὶ εἰλικρινά. Χρειαζόμαστε ἄμεσα τὴν θεία ἔμπνευση καὶ βοήθεια γι’ αὐτό. Ἄν δὲν ἀνοίξει ὁ Θεὸς τὶς πύλες τῆς μετανοίας στὸν ἄνθρωπο, τότε ὁ ἄνθρωπος δὲν μπορεῖ νὰ μετανοήσει εἰλικρινά. Εἶναι ἀναγκαία ἡ χάρις τῆς μετανοίας πρὸς τοῦτο!
Ὁ Κύριός μας ζήτησε ἐξ ἀρχῆς τοῦ κηρύγματός Του μετάνοια: «μετανοεῖτε· ἤγγικε γὰρ ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν» (Ματθ. 3, 2). Αὐτὸ ἦταν νωρίτερα τὸ κήρυγμα τοῦ Τιμίου Προδρόμου, αὐτὸ ἦταν κατόπιν τὸ ἐπίμονο κήρυγμα τῶν Ἁγίων Ἀποστόλων, αὐτὸ εἶναι καὶ θὰ εἶναι πάντοτε τὸ συνεχὲς κήρυγμα τῆς Ἐκκλησίας τοῦ Χριστοῦ.
Ἡ μετάνοια περιέχει οὐσιαστικὰ τὶς βασικὲς χριστιανικὲς ἀρετὲς καὶ ταυτόχρονα ἀποτελεῖ καρπό τους. Σημαίνει πρώτιστα πίστη. Ἄν δὲν πιστεύεις ἀληθινὰ καὶ βαθιά, δὲν πρόκειται νὰ δείξεις καμιὰ μετάνοια. Ἐπίσης, ἄν δὲν ἐλπίζεις, δὲν μετανοεῖς. Στὴν μετάνοια ἐνυπάρχει ἀγάπη. Ἡ ἀγάπη εἰσάγει καὶ ὠθεῖ τὸν ἄνθρωπο στὴν μετάνοια, διότι τὸν ἐλέγχει καὶ τὸν προτρέπει σὲ διόρθωση τῶν ἐπταισμένων καὶ σὲ ἐπανόρθωση. Χωρὶς αὐτὴν δὲν ἔχουμε ἀληθινὴ μετάνοια. (βλ. Ἁγίου Γαβριὴλ Ἐπισκόπου Ἰμερέτιας, Ψάχνω τὴν ψυχή μου, Ἱερὰ Μονὴ Τιμίου Προδρόμου Μέσα Ποταμοῦ, ἐκδ. Ἄθως, Ἀθήνα 2023, σελ. 107 ἑ.).
Γενικά, ὅταν προβαίνουμε σὲ ἁπλὸ ἀπολογισμὸ τῶν ἁμαρτιῶν μας, καὶ παρατηροῦμε ὅτι δείχνουμε ἐλάχιστη μεταμέλεια, χωρὶς πόνο, χωρὶς αἰσχύνη, μὲ ψυχρότητα καὶ ἀδιαφορία, σὰν νὰ πρόκειται γιὰ ἁμαρτήματα ἄλλου, τότε αὐτὸ τὸ γεγονὸς σημαίνει ὅτι οἱ πύλες τῆς μετανοίας δὲν ἀνοίχθηκαν ἀκόμη καλὰ μέσα μας.
Κάποτε, ὑπάρχει μετάνοια ἀπὸ ὑποχρέωση, ἐπειδὴ μᾶς τὸ ἐπιβάλλουν οἱ ἄλλοι, οἱ περιστάσεις τῆς ζωῆς, τὸ περιβάλλον κ.λπ. Φυσικά, δὲν πρόκειται γιὰ τὴν ἀληθινὴ μετάνοια, ἡ ὁποία πρέπει νὰ μᾶς χαρακτηρίζει σὰν Χριστιανούς. Ἡ μετάνοια δὲν εἶναι ἐπιβαλλόμενο καθῆκον, ἀλλὰ ζωτικὴ ἀνάγκη τῆς ἴδιας τῆς ψυχῆς τοῦ ἀνθρώπου, ἡ ὁποία αἰσθάνεται τὸ βάρος τῆς ἁμαρτίας καὶ ἐπιθυμεῖ τὴν λύτρωση καὶ τὴν ἀπελευθέρωση.
Ἄλλοτε, ὑπάρχει μετάνοια ἀπὸ τὸν φόβο τῆς τιμωρίας. Κάποιοι αἰσθάνονται ἄσχημα μὲ τὶς ἁμαρτίες τους κυρίως διότι ἐπικρέμαται ὁ κίνδυνος τῆς τιμωρίας ἐπάνω τους. Καλὸ εἶναι γιὰ ἀρχή, ἀλλὰ πρόκειται γιὰ κάτι δουλικό. Δὲν φθάνει τὸ αἴσθημα τοῦ φόβου τιμωρίας γιὰ τὴν ἐνοχή, ἄν θὰ πρέπει νὰ ἀποκτήσουμε ὑγιῆ σχέση μὲ τὸν Θεό. Εἶναι ἀναγκαία ἡ πίστη καὶ ἡ ἀγάπη, ἡ παράδοση μὲ ἐμπιστοσύνη στὴν θεία Ἀγκάλη, ἡ ὁποία δέχεται τοὺς πάντες, μὲ μόνον ὅρο τὴν ὁμολογία τῆς ὅποιας ἁμαρτίας, χωρὶς δικαιολογίες καὶ προφάσεις, καὶ τὴν ἐκζήτηση τοῦ ἐλέους καὶ τῆς θείας ἀφέσεως.
Ἡ ὄντως μετάνοια εἶναι πόνος καὶ βάσανο γιὰ τὴν ἀπομάκρυνση ἀπὸ τὸν Θεὸ καὶ τὴν προδοσία τῆς Ἀγάπης Του· γιὰ τὴν ἄδικη σπατάλη τοῦ πολύτιμου χρόνου τῆς ζωῆς μας στὴν ματαιότητα, στὴν ἀδικία, στὸ ψεῦδος, στὴν ἀνομία. Ἀναλογιζόμαστε τὸ μέγεθος τῆς Σταυρικῆς Θυσίας τοῦ Θεανθρώπου Λυτρωτοῦ μας, καὶ τὴν δική μας ἀχαριστία καὶ ἀποστασία;
Ἐν τούτοις, ὅταν ἔχουμε μέσα μας ψυχρότητα, ὅταν λείπει τὸ ἀληθινὸ πνεῦμα τῆς μετανοίας, δὲν ποθοῦμε τὰ πνευματικά, δὲν μᾶς ἑλκύει ἡ προσευχή, στὶς ἱερὲς Ἀκολουθίες τῆς Ἐκκλησίας δὲν μποροῦμε νὰ συγκεντρωθοῦμε, ἀλλὰ οὔτε καὶ στὴν κατ’ ἰδίαν προσευχή· στὴν ἀγαθοεργία καὶ θυσία εἴμαστε δυσκίνητοι, στὰ θεῖα βραδυκίνητοι ἕως ἀκίνητοι…
Ἄν βλέπουμε ὅτι ἡ ἁμαρτία ἔχει μεγάλη δύναμη μέσα μας, ὅτι μᾶς παρασύρει ἑκόντες-ἄκοντες, τότε χρειαζόμαστε πραγματικὰ δυνατὴ προσευχὴ καὶ δέηση ἐκτενῆ, γιὰ νὰ μᾶς λυπηθεῖ ὁ Κύριος καὶ νὰ μᾶς δώσει χάριν μετανοίας. Αὐτὴ δίδεται σὲ ὅσους τὸ ζητοῦν μὲ πόνο καὶ ἐπιμονή. Διαφορετικά, τὸ ἄπειρον Ἔλεος τοῦ Κυρίου, ποὺ θέλει νὰ μᾶς ἐπισκιάσει καὶ σώσει, χρησιμοποιεῖ ἄλλους τρόπους, ἀπρόσμενους, προκειμένου νὰ ὁδηγηθοῦμε σὲ ἐπίγνωση μετανοίας καὶ ἐπιστροφὴ στὶς εὐθεῖες ὁδοὺς τῆς θείας εὐαρεσκείας.
Β. Ἕνα σύγχρονο παράδειγμα μετανοίας
Ἐπ’ αὐτοῦ, ἐπιτρέψτε μου νὰ ἀναφέρω στὴν ἀγάπη σας ἕνα σύγχρονο παράδειγμα, τὸ ὁποῖο εἶναι πολὺ διδακτικὸ καὶ χαρακτηριστικό.
Προηγουμένως, θέλω νὰ τονίσω ὅτι κάποιοι ἄνθρωποι ὁδηγοῦνται στὴν πίστη καὶ τὴν μετάνοια μὲ τρόπο θαυμαστό, ἐνῶ πρὶν ζοῦσαν μιὰ ζωὴ τελείως παραδομένη στὰ πάθη τους. Κάποιες ὅμως δυσχερεῖς περιστάσεις τῆς ζωῆς τοὺς συγκλόνισαν συθέμελα, καὶ μόνο τότε στράφηκαν μὲ μεγάλη ὁρμὴ πρὸς τὸν Θεό.
Κάποιοι ἀπὸ αὐτοὺς βλέπουν σημεῖα, κάποιοι βιώνουν ὑπερφυσικὲς καταστάσεις. Ἔχω γνωρίσει ἀνθρώπους, οἱ ὁποῖοι εἶχαν ἀκόμη καὶ τὴν ἐμπειρία τοῦ σωματικοῦ θανάτου καὶ τῆς μετὰ θάνατον καταστάσεως, καὶ ἐπανῆλθαν στὴν ζωή. Μιὰ τέτοια εἶναι ἡ περίπτωση ποὺ ἄκουσα πρόσφατα καὶ θὰ σᾶς ἀναφέρω.
Πρὶν ἀπὸ λίγο καιρό, βαδίζοντας σὲ κεντρικὸ δρόμο τῆς πόλεώς μας Λάρισας, μὲ πλησίασε κάποιος σχετικὰ νέος ἄνθρωπος, μὲ πλαστικὸ ποτῆρι τοῦ καφὲ στὸ χέρι, ἄνθρωπος φυσιολογικός, κανονικός, σύγχρονος, καθημερινός. Ἀφοῦ μὲ χαιρέτισε καὶ μοῦ ἔθεσε κάποιο ἐρώτημα, ἐν συνεχείᾳ μοῦ ἀπεκάλυψε ὅτι ἡ ζωή του ἄλλαξε ἐντελῶς, ὅτι πιστεύει πλέον βαθύτα στὸν Θεό, ἐνῶ πρὶν ἦταν Χριστιανὸς μόνον κατ’ ὄνομα, καὶ προσπαθεῖ στὸ ἑξῆς νὰ εὐαρεστήσει στὸν Θεὸ ζῶντας κατὰ τὸ ἅγιο Θέλημά Του.
Καὶ τοῦτο, διότι πρὶν ἀπὸ σχετικὰ λίγο χρονικὸ διάστημα, ἐξ αἰτίας μιᾶς σοβαρῆς ἀσθένειας, πέθανε, ὁ θάνατός του διαγνώσθηκε, καὶ βρέθηκε σὲ ἀφάνταστο καὶ ἀπερίγραπτο τόπο ὀδύνης καὶ φρικτῆς κολάσεως! Εἶναι ἀδύνατον, ὅπως μὲ βεβαίωσε μὲ κάθε σοβαρότητα, ἀνθρώπινη γλῶσσα νὰ περιγράψει τὸν βασανισμὸ τῆς ψυχῆς του!…
Τότε ὅμως, συνέβη τὸ ἀνέλπιστο: μιὰ μεγαλόπρεπη Γυναίκα, μέσα στὸ Φῶς, μὲ ἀνέκφραστη Μητρικὴ στοργὴ καὶ ἐνδιαφέρον, τὸν ἀνέσυρε ἀπὸ τὸν ἐφιαλτικὸ βασανισμό του. Μέσα του, εἶχε τὴν σίγουρη πεποίθηση ὅτι Αὐτὴ ἦταν ἡ Μητέρα τοῦ Κυρίου μας, ἡ Παναγία Μητέρα μας, ἡ Ἀειπάρθενη Θεοτόκος! Τὸν μετέφερε σὲ τόπο ἀσφαλῆ, ἐνῶ ἀπὸ κάτω του ἔχασκε χαώδης ἄβυσσος. Ἦταν στὴν βάση ἑνὸς βουνοῦ, ἔτσι τοῦ φάνηκε, καὶ στὴν κορυφή του διακρινόταν Φῶς ὑπέρλαμπρο. Καὶ τότε ἄκουσε τὴν οὐράνια φωνή Της νὰ τοῦ λέγει:
«‒Θὰ πρέπει νὰ ἀνέλθεις ψηλὰ γιὰ νὰ σωθεῖς ἐκεῖ στὸ Φῶς. Αὐτὸ πρέπει νὰ γίνει μὲ τὴν θέλησή σου. Διαφορετικά, θὰ βρεθεῖς καὶ πάλι ἐκεῖ ποὺ ρίφθηκες, χωρὶς καμιὰ ἐλπίδα ἐπανόδου»!
Κατόπιν αὐτῆς τῆς συγκλονιστικῆς Θεομητορικῆς ὁδηγίας, ἐπανῆλθε στὴν ζωή, ἡ καρδιά του ξαναλειτούργησε, τὰ ὄργανα τοῦ σώματός του ἄρχισαν καὶ πάλι νὰ λειτουργοῦν κανονικά, καὶ θεωρήθηκε ἡ νεκρανάστασή του ἕνα πραγματικὸ θαῦμα, ὅπως καὶ ἦταν!
Τὸ πιὸ σημαντικὸ ὅμως θαῦμα ἦταν ἀκριβῶς ἡ ριζικὴ μεταστροφή του. Εἶχε ἀπὸ τὴν πρώτη στιγμὴ τὴν αἴσθηση ὅτι βίωσε κάτι ἐκπληκτικό. Ὅτι ἔζησε μιὰ ὑπερφυσικὴ κατάσταση, ἡ ὁποία ἐντυπώθηκε βαθιὰ στὴν συνείδησή του καὶ ἄλλαξε πλήρως τὴν σκέψη του, τὴν τοποθέτησή του, τὴν πορεία τῆς ζωῆς του.
Μοῦ εἶπε μὲ εἰλικρίνεια, ὅτι ἄν δὲν εἶχε γυναίκα καὶ παιδί, θὰ ἐπέλεγε σίγουρα τὴν ὁδὸ τῆς Μοναχικῆς ἀφιερώσεως, γιὰ νὰ ζήσει τὸ ὑπόλοιπον τῆς ζωῆς του ἐν μετανοίᾳ. Τοῦ δόθηκε λοιπὸν ἡ βαθιὰ χάρις τῆς μετανοίας μὲ τὸν θαυμαστὸ αὐτὸ τρόπο, σύμφωνα μὲ τὰ ἀνεξιχνίαστα κρίματα τοῦ Θεοῦ. Ἀλλὰ χρειαζόταν καθοδήγηση γιὰ τὸ πῶς ἐκφράζεται καὶ βιώνεται ἡ μετάνοια.
Μοῦ ἐκμυστηρεύθηκε ἐπίσης μὲ πόνο καὶ θλίψη, ὅτι οἱ ἄνθρωποι δὲν πιστεύουν εὔκολα στὴν μαρτυρία του. Σὲ λίγους μόνον ἀποτολμᾶ νὰ μιλήσει ἀνοικτά, ἀλλὰ οἱ περισσότεροι γνωστοί του δὲν ἐπιθυμοῦν νὰ πιστεύσουν σὲ αὐτὸ ποὺ ἔζησε. Παρατηροῦν ὅτι ἡ ζωή του ἄλλαξε σαφῶς, ὅτι δὲν εἶναι αὐτὸς ποὺ γνώριζαν, ὅτι κάτι τὸ ἀσυνήθιστο συνέβη, ἀλλὰ δὲν ἐπιθυμοῦν νὰ προβληματισθοῦν βαθύτερα! Καὶ αὐτὸς αἰσθάνεται τὴν ἀνάγκη, ἔτσι τοῦ ζητήθηκε, νὰ γνωστοποιεῖ τὴν ἐμπειρία του.
Τοῦ εἶπα καὶ τὸν διαβεβαίωσα ὅτι δὲν μὲ πλησίασε τυχαία. Ὅτι ὅλα ρυθμίζονται τέλεια ἀπὸ τὴν Πρόνοια τοῦ Θεοῦ. Ὅτι ὁ Κύριος ἐπέτρεψε στὸ ἄφατο Ἔλεός Του νὰ μοῦ γνωστοποιήσει αὐτὸ ποὺ ἔζησε, γιὰ νὰ τὸ μεταδίδω εὐρύτερα, ὥστε νὰ γίνονται γνωστὰ τὰ θαυμάσια τοῦ Θεοῦ μας, προκειμένου νὰ βοηθιοῦνται καὶ νὰ ἐνισχύονται οἱ καλοπροαίρετοι ἄνθρωποι, διότι εἴμαστε σὲ πάρα πολὺ δύσκολα καὶ κρίσιμα χρόνια. Δόξα τῷ ἀπείρῳ ἐλέει Χριστοῦ τοῦ Θεοῦ ἡμῶν! Ὑπεραγία Θεοτόκε, σῶσον ἡμᾶς!
Γ. Ἀληθινὴ καὶ ψευδὴς μετάνοια
Ἐν συνεχείᾳ, εἶναι καλὸ νὰ ἐξετάσουμε σύντομα ποιὸς μετανοεῖ ἀληθινά, ὥστε παρὰ τὴν ἀσθένειά του νὰ δύναται νὰ κοινωνεῖ ἀκατακρίτως τὰ ἅγια Μυστήρια, καὶ ποιὸς ψευδῶς, ὥστε νὰ εἶναι ἄξιος καταδίκης ἄν δὲν διορθωθεῖ.
Ψευδῶς μετανοεῖ ὅποιος δὲν ἐξομολογεῖται εἰλικρινά, δὲν νιώθει πόνο γιὰ τὶς ἁμαρτίες του, ἤ δὲν βλέπει κἄν τὶς ἁμαρτίες του! Μάλιστα ἀκόμη καὶ ὅταν τυπικὰ ἐξομολογεῖται, τὸ κάνει μὲ τέτοιον τρόπο, σὰν νὰ προβαίνει σὲ περιγραφὴ κάποιου ἀδιάφορου συμβάντος ξένου πρὸς τὸν βαθύτερο ἑαυτό του. Καὶ τοῦτο, διότι δὲν ἔχει μέσα του τὴν σταθερὴ πρόθεση καὶ δὲν δίνει τὴν ἀποφασιστικὴ ὑπόσχεση ὅτι δὲν θὰ διαπράξει καὶ πάλι τὰ ἴδια, ὅταν βρεθεῖ στὶς ἴδιες συνθῆκες ποὺ ἁμάρτησε προηγουμένως. Γιατί αὐτό; Διότι βαθιὰ μέσα του ἐξακολουθεῖ νὰ ἐπιθυμεῖ ὅπως καὶ πρὶν τὴν ἁμαρτία! Δὲν τὴν ἔχει ἀποστραφεῖ. Δὲν τὴν ἔχει βδελυχθεῖ, οὔτε τὴν ἔχει μισήσει! Τὴν θεωρεῖ ἀναπόσπαστο μέρος τῆς ὑπάρξεώς του καὶ δὲν μπορεῖ νὰ φαντασθεῖ τὴν ζωή του χωρὶς αὐτήν!
Αὐτὴ εἶναι μιὰ ἰδιαίτερα ἐπικίνδυνη καὶ πλανερὴ κατάσταση, ἡ ὁποία ὑποδηλώνει κατ’ οὐσίαν ἀμετανοησία. Ψεύτικη μετάνοια! Ἕνας τέτοιος ἄνθρωπος δὲν εἶναι ἄξιος τῆς Θείας Μεταλήψεως. Καὶ ἄν ἀποτολμήσει νὰ κοινωνήσει, δὲν θὰ εἶναι «εἰς ἄφεσιν ἁμαρτιῶν καὶ εἰς ζωὴν αἰώνιον», ἀλλ’ «εἰς κρίμα καὶ κατάκριμα» τῆς δυστυχοῦς ψυχῆς του… (βλ. Ἁγίου Δημητρίου τοῦ Ροστώφ, Διδαχὴ στὴν Ε΄ Κυριακὴ τῶν Νηστειῶν, στὸ «Ἀναζωσάμενοι τὸν καλὸν τῆς νηστείας ἀγῶνα», τ. Α΄, ἐκδ. «Καθ’ ὁδόν», Ἀθήνα 2022, σελ. 122 ἑ.).
Ὁ ἀληθινὰ μετανοῶν, ἀντίθετα, εἶναι αὐτὸς ὁ ὁποῖος ἐξομολογεῖται ΟΛΕΣ τὶς ἁμαρτίες του, καὶ ὄχι ἐπιλεκτικὰ μερικὲς μόνον, μὲ πραγματικὸ πόνο καὶ λύπη καρδιᾶς, καὶ κυρίως μὲ σταθερὴ πρόθεση νὰ μὴ τὶς ἐπαναλάβει. Γι’ αὐτὸ καὶ ὑπόσχεται ἀνεπιφύλακτα περὶ τούτου, καὶ ἐπίσης λαμβάνει σοβαρὰ μέτρα προστασίας καὶ ἀσφαλείας γιὰ νὰ μὴν περιπέσει καὶ πάλι στὰ ἴδια μὲ εὐκολία καὶ προχειρότητα. Αὐτός, ἐφ’ ὅσον λάβει σχετικὴ ἄδεια καὶ εὐλογία ἀπὸ τὸν Πνευματικὸ πατέρα, μπορεῖ νὰ κοινωνήσει ἀξίως, καὶ παρὰ τὴν ἀσθένεια καὶ ἀδυναμία του, δέχεται τὸ πλούσιον Ἔλεος τοῦ Παναγάθου Κυρίου μας «εἰς ἄφεσιν ἁμαρτιῶν καὶ εἰς ζωὴν αἰώνιον». Εἴθε μὲ ὅλους μας νὰ συμβαίνει τοῦτο!
Τὸ παράδειγμα τῆς σήμερον τιμωμένης Ἁγίας Μαρίας τῆς Αἰγυπτίας εἶναι ἐξόχως διδακτικό. Ἐπρόκειτο γιὰ τόσο μεγάλη ἁμαρτωλή, ὥστε ἀόρατη δύναμις νὰ τῆς ἐμποδίζει τὴν εἴσοδο τὸν Πανίερο Ναὸ τῆς Ἀναστάσεως τοῦ Κυρίου μας στὰ Ἱεροσόλυμα, ὅπου πῆγε ἀπὸ περιέργεια. Καὶ μόνον ὅταν ἔβαλε μέσα της τὴν ἀληθινὴ μετάνοια, τὴν πρόθεση καὶ ἀπόφασή της νὰ μὴν ἐπιστρέψει στὴν ἀκαθαρσία τῶν σαρκικῶν της ἁμαρτιῶν, μόνον τότε τῆς ἐπετράπη πλέον -μὲ τὴν Θεομητορικὴ μεσιτεία- νὰ εἰσέλθει στὸν Ναὸ γιὰ νὰ προσκυνήσει καὶ νὰ λάβει θεῖες δωρεές. Διότι θὰ ἀπεδύετο σὲ ἀγῶνα φοβερὸ πέραν τῆς ἐρήμου τοῦ Ἰορδάνου γιὰ νὰ δείξει τὴν ἔμπρακτη μετάνοιά της, ἐπὶ δεκαετίες ὁλόκληρες, μέχρις ὅτου καθαρθεῖ, ὅπως καὶ φωτισθεῖ καὶ θεωθεῖ. Καὶ μόνο πρὶν τὸ τέλος της νὰ φανερωθεῖ στὸν κόσμο ὡς ἐκπληκτικὸ ὑπόδειγμα μετανοίας διὰ τοῦ Ὁσίου Ζωσιμᾶ, ὁ ὁποῖος ἄκουσε τὰ τοῦ Βίου της, τὴν κοινώνησε τὰ ἅγια Μυστήρια καὶ ἐν τέλει τὴν ἔθαψε. Εἴθε νὰ ἔχουμε τὶς ἅγιες πρεσβεῖες της!
Ἀδελφοὶ καὶ ἀδελφές, αὐτὰ νὰ εἶναι τὰ ὑποδείγματα καὶ τὰ πρότυπά μας, ὥστε νὰ προσφεύγουμε στὸν Λυτρωτή μας Χριστὸ ὡς τὸν μόνο Ἰατρό, τὸν ἀληθινὸ Πατέρα, τὸν πραγματικὸ Εὐεργέτη, τὸν μοναδικὸ Σωτῆρα! Νὰ Τὸν ἀγαπήσουμε βαθιὰ καὶ εἰλικρινά, νὰ εἴμαστε ἕτοιμοι νὰ ὑποστοῦμε κάθε θυσία γιὰ χάρη Του ἀκόμη καὶ αὐτῆς τῆς ζωῆς μας, καὶ τίποτε νὰ μὴ μᾶς χωρίζει ἀπὸ τὴν μακάρια Ἀγάπη Του!
Τί ἔχουν στ’ ἀλήθεια νὰ μᾶς προσφέρουν τὰ πάθη καὶ οἱ ἁμαρτίες, ὅπως καὶ οἱ δαίμονες ποὺ κρύπτονται ὄπισθεν, παρὰ μόνον ἀτιμία, δυστυχία, καταστροφὴ καὶ ἀπώλεια;
Ἀντίθετα, ὁ Πανάγαθος Κύριός μας γιὰ τὴν ἀληθινὴ μετάνοιά μας, γιὰ τὴν μικρὴ ἀλλὰ τίμια καὶ εἰλικρινῆ προσπάθειά μας, προσφέρει σὲ μᾶς τὴν εὐφροσύνη τῆς πραγματικῆς κοινωνίας μαζί Του ἀπὸ τούτη τὴν ζωή! Τί μεγαλύτερο καὶ ὑψηλότερο ὑπάρχει ἀπὸ τὴν Θεία Κοινωνία; Τί μακαριώτερο καὶ ἐρασμιώτερο; Αὐτὴ μᾶς ἑνώνει μὲ τὸν Χριστό, μᾶς κάνει ἕνα μαζί Του, Τὸν φέρει μέσα στὴν ἴδια τὴν ταπεινὴ ὕπαρξή μας!…
Δ. «Ποτήριον Κυρίου» καὶ «ποτήριον δαιμονίων»
Γιὰ νὰ μετέχουμε τοῦ «Ποτηρίου τοῦ Κυρίου», χρειάζεται ὅπως εἴπαμε ἀληθινὴ καὶ γνήσια μετάνοια. Διαφορετικά, μέσῳ τῶν παθῶν καὶ ἁμαρτιῶν καὶ μάλιστα τῶν σαρκικῶν, ὁ ἄνθρωπος μετέχει τοῦ «ποτηρίου τῶν δαιμονίων», ποὺ συνιστᾶ τὸν αἰώνιο θάνατο!
Τὰ δύο αὐτά, οἱ δύο αὐτὲς καταστάσεις, δὲν συμβιβάζονται καὶ δὲν συνδυάζονται. Γι’ αὐτὸ καὶ ὁ Ἅγιος Ἀπόστολος Παῦλος εἶναι σαφής: «Οὐ δύνασθε ποτήριον Κυρίου πίνειν καὶ ποτήριον δαιμονίων· οὐ δύνασθε τραπέζης Κυρίου μετέχειν καὶ τραπέζης δαιμονίων» (Α΄ Κορ. 10, 21).
Ὁ Θεὸς ἔχει δείξει σὲ Βίους Ἁγίων πόσο φοβερὸ σκοτάδι περιβάλλει τοὺς ἁμαρτωλούς. Ὁ Ἅγιος Νήφων Κωνσταντιανῆς (23 Δεκ.) ζοῦσε ἀρχικὰ πολὺ ἁμαρτωλὴ καὶ ἔκλυτη ζωή, παραδομένος στὰ πάθη τῆς σαρκός. Κάποτε συναντήθηκε μὲ κάποιον γνωστό του, τὸν Νικόδημο, ὁ ὁποῖος ἦταν ἄνθρωπος εὐσεβής. Αὐτὸς τὸν κοίταξε ἀπορημένος καὶ ὅταν ὁ Νήφων τὸν ἐρώτησε γιατὶ τὸν παρατηρεῖ μὲ τέτοιον τρόπο, ἐκεῖνος ἀπάντησε: «Πίστεψέ με, ἀδελφέ, ὅτι δὲν σὲ εἶδα ποτὲ ἔτσι, ὅπως σήμερα, διότι τὸ πρόσωπό σου εἶναι τρομακτικό, κατάμαυρο»!…
Τὰ πρόσωπα τῶν Ἁγίων, τῶν εὐσεβῶν ἀνθρώπων τοῦ Θεοῦ, ἑνωμένα μὲ τὸν Χριστό, περιβάλλονται μὲ θεῖον Φῶς, διότι ὁμοιώνονται μὲ τὸ πρωτότυπό τους, μὲ τὸν Χριστό. Ἀντίθετα, τὰ πρόσωπα τῶν ἀσεβῶν, ὅπως καὶ τῶν ἀμετανοήτων ἁμαρτωλῶν, γίνονται ἀποκρουστικά, διότι ἐξομοιώνονται μὲ τὸν πατέρα τῆς ἁμαρτίας διάβολο!
«Ὁ ποιῶν τὴν ἁμαρτίαν ἐκ τοῦ διαβόλου ἐστίν» (Α΄ Ἰω. 3, 8), βεβαιώνει ὁ Μαθητὴς καὶ Ἀπόστολος τῆς Ἀγάπης Ἰωάννης ὁ Θεολόγος καὶ Εὐαγγελιστής. Πόσο μεγάλη δυστυχία καὶ συμφορὰ εἶναι νὰ παραμένεις δέσμιος τοῦ ἐχθροῦ τῆς ψυχῆς σου καὶ τῆς ζωῆς σου, ἀμετανόητος καὶ ἀδιόρθωτος!
Ἀπὸ τὴν μιὰ λοιπόν, μὲ βάση τὴν ἀληθινὴ μετάνοια, ἔχουμε τὴν σωτηρία καὶ ὅλες τὶς θεῖες δωρεές. Καὶ ἀπὸ τὴν ἄλλη, ἔχουμε τὴν ἀμετανοησία ποὺ ὁδηγεῖ στὴν ἀπώλεια καὶ σὲ κάθε αἰσχύνη καὶ ἀκαθαρσία. Σὲ μᾶς ἐναπόκειται νὰ κάνουμε τὴν ὀρθὴ ἐπιλογή.
Ὁ Ἅγιος Ἀπόστολος Παῦλος ὑποδεικνύοντας ὁδὸ μετανοίας, καθάρσεως, ἀφέσεως καὶ σωτηρίας, μᾶς προτρέπει πατρικῶς: «καθαρίσωμεν ἑαυτοὺς ἀπὸ παντὸς μολυσμοῦ σαρκὸς καὶ πνεύματος» (Β΄ Κορ. 7, 1).
Ἄν λοιπὸν θέλουμε νὰ εἴμαστε αἰώνια μὲ τὸν Κύριο καὶ Θεό μας, μὲ τὴν Παναγία Μητέρα μας, μὲ τοὺς Ἁγίους Ἀγγέλους καὶ τοὺς Ἁγίους Πάντας, ἄς ἀναδειχθοῦμε σὲ τούτη τὴν σύντομη ζωὴ ζηλωτὲς τῆς ἀληθινῆς μετανοίας, καὶ ἄς ἑνωνόμαστε μυστηριακὰ μὲ τὴν Χάρη τοῦ Θεοῦ μας, μὲ τὴν θεία Ἐνέργεια, χωρὶς ἀναβολὴ καὶ καθυστέρηση, χωρὶς ἀναμονή, διότι δὲν γνωρίζουμε τί τέξεται ἡ ἐπιοῦσα!
Ὁ Κύριός μας δέχεται μὲ ἀνοιχτὲς ἀγκάλες κάθε προσερχόμενο μὲ εἰλικρινῆ μετάνοια, τὸν δικαιώνει καὶ τὸν ἀποκαθιστᾶ. Ὅποιον καταδικάζει τὸν ἑαυτό του, αὐτὸν σίγουρα τὸν συγχωρεῖ. Τοῦ ἀφαιρεῖ τὸ κακὸ πνεῦμα καὶ τοῦ χαρίζει Ἅγιο Πνεῦμα. Τοῦ δίδει καθαρότητα καὶ ἐλπίδα, ἐλευθερία καὶ παρρησία, συγχώρηση καὶ σωτηρία!
Ἀδελφοί·
«Ἄς μετανοήσουμε καὶ ὁ Ἐλεήμων καὶ Πρᾶος Θεὸς θὰ μᾶς εὐσπλαχνισθεῖ τὴν ὥρα τῆς Κρίσεως στὸ Δικαστήριό Του, ἐξ αἰτίας τῆς φιλευσπλαχνίας Του, ποὺ εἶναι πάντοτε μεγαλύτερη ἀπὸ τὶς ἀνθρώπινες ἁμαρτίες!…» (Ἁγίου Νικολάου Βελιμίροβιτς, Ἁγιοπνευματικὲς διδαχές…, ἐκδ. Ὀρθόδοξος Κυψέλη, Θεσσαλονίκη 2017, σελ. 174), Ἀμήν!
