ΟΙ ΘΕΟΚΙΝΗΤΟΙ ῞Αγιοι Πατέρες μᾶς διδάσκουν, ὅτι οἱ Χριστιανοὶ διαιροῦνται σὲ τρεῖς κατηγορίες:
α) Σὲ αὐτοὺς ποὺ ἐνεργοῦν τὰ πάθη.
β) Σὲ αὐτοὺς ποὺ συγκρατοῦν τὰ πάθη.
γ) Σὲ αὐτοὺς ποὺ ξερριζώνουν τὰ πάθη.
῾Υπάρχουν ἄνθρωποι ἀξιοθρήνητοι, οἱ ὁποῖοι στενάζουν κάτω ἀπὸ τὸν βαρὺ ζυγὸ τῶν παθῶν. Δὲν ἀντιδροῦν καθόλου σὲ ὅ,τι τοὺς ὑποβάλλουν τὰ ἁμαρτωλὰ πάθη τους καὶ ὁ διάβολος διὰ μέσου αὐτῶν. ῎Ετσι, ἡ ἁμαρτία τοὺς γίνεται συνήθεια φοβερὰ καὶ τύραννος ἀπάνθρωπος. Αὐτοὶ εἶναι ποὺ ἐνεργοῦν τὰ πάθη.
Στὴν δεύτερη κατηγορία ἀνήκουν ὅσοι λυποῦνται, διότι εἶναι ἐμπαθεῖς, ἀντιστέκονται στὰ πάθη τους, ξεπερνοῦν τοὺς κινδύνους, ἀλλὰ δὲν κόβουν τὰ πάθη, δηλαδὴ δὲν ἐνεργοῦν ἀντίθετα ἀπὸ αὐτά, δὲν ἐφαρμόζουν μία θεραπευτικὴ ἀγωγή.
Τέλος, ὅσοι μὲ τὴν Χάρι τοῦ Κυρίου μας ἀγωνίζονται συνειδητὰ τὸν πνευματικὸ ἀγῶνα χωρὶς ὑποχωρήσεις καὶ συμβιβασμούς, αὐτοὶ ξερριζώνουν τὰ ἁμαρτωλὰ πάθη τους μὲ τὴν ἐργασία τῆς ἀδιαλείπτου προσευχῆς καὶ ἐν γένει τῶν θεωτικῶν ἀρετῶν καὶ πορεύονται διὰ μέσου τῆς καθάρσεως πρὸς τὸν φωτισμὸ καὶ τὴν θέωσι.
***
῞Ενα ἁπλὸ παράδειγμα·
• Κάποιος μᾶς ὑβρίζει καὶ ἐξευτελίζει χωρὶς λόγο. ᾿Εμεῖς ταρασσόμεθα, «φουντώνουμε», ἀνταποδίδουμε τὶς ὕβρεις, ἐνθυμούμεθα συνεχῶς τὸ κακὸ ποὺ μᾶς ἔκανε καὶ τὸν κατακρίνουμε. ῎Ετσι, μᾶς ἐνίκησε κατὰ κράτος ἡ μνησικακία καὶ μισαδελφία.
• ῾Υπῆρχε ὅμως ἡ περίπτωσις νὰ λυπηθοῦμε μὲν ἐσωτερικά, ἀλλὰ νὰ ἀγωνισθοῦμε νὰ μὴ ἀπαντήσουμε. Μπορεῖ δὲ ἐπάνω στὸν ἀγῶνα νὰ ἡττηθοῦμε ἤ ἀπὸ συνήθεια νὰ συναρπασθοῦμε, ἀλλὰ νὰ μὴ δώσουμε συνέχεια. Τότε θὰ εἴμεθα στὴν δεύτερη κατηγορία, αὐτῶν ποὺ συγκρατοῦνται.
• ῎Αν ὅμως χαιρώμεθα, διότι μᾶς ὕβρισαν, ἂν κατακρίνουμε τὸν ἑαυτό μας καὶ λυπούμεθα, διότι γίναμε αἰτία νὰ ταραχθῆ καὶ στενοχωρηθῆ ὁ ἀδελφός μας, τότε εὑρισκόμεθα σὲ μιὰ θεάρεστη πνευματικὴ κατάστασι.
῾Ο ᾿Αββᾶς Δωρόθεος τῆς Γάζης λέγει, ὅτι αὐτὸς ποὺ ἐνεργεῖ τὸ πάθος ὁμοιάζει στὸν ἄνθρωπο, ὁ ὁποῖος, ἐνῶ τοξεύεται ἀπὸ τὸν ἐχθρό του, πιάνει τὰ βέλη καὶ τὰ βυθίζει μόνος στὴν καρδιά του. Αὐτὸς πάλι ποὺ συγκρατεῖ τὸ πάθος εἶναι ὅμοιος μὲ ἐκεῖνον ποὺ κατατοξεύεται ἀπὸ τὸν ἐχθρό του, ἀλλὰ ἔχει φορέσει ἕναν θώρακα καὶ δὲν τὸν βλάπτουν τὰ βέλη. ῞Οποιος ὅμως ἐκριζώνει τὸ πάθος ὁμοιάζει μὲ ἐκεῖνον ποὺ πιάνει τὰ βέλη καὶ τὰ συντρίβει ἤ τὰ ἐπιστρέφει στὴν καρδιὰ τοῦ ἐχθροῦ.
᾿Αδελφοὶ ἐν Χριστῷ· τώρα ποὺ εὑρισκόμεθα μέσα στὸ Φῶς τῆς ᾿Αναστάσεως, ἂς ἀποφασίσουμε τοὐλάχιστον νὰ μὴ ἐνεργοῦμε στὸ ἑξῆς τὰ πάθη· τοῦτο θὰ ἀποτελῆ τὴν ἀσφαλῆ βάσι, ὥστε μὲ τὴν βοήθεια τῆς Θεοτόκου καὶ τὴν συμμετοχή μας στὰ ῎Αχραντα Μυστήρια, νὰ φθάσουμε καὶ στὴν κατάστασι αὐτῶν ποὺ τὰ ἐκριζώνουν γιὰ τὴν Βασιλεία τῶν Οὐρανῶν.
(Περιοδικό ''ΑΓΙΟΣ ΚΥΠΡΙΑΝΟΣ, ΑΝΟΙΞΙΣ - ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2015, ΤΕΥΧΟΣ 373)
