Στὸν Ἑσπερινὸ τῆς ἐκκλησιαστικῆς Πρωτοχρονιᾶς περιέχεται ἕνα ἀπόσπασμα ἀπὸ τὸ Λευϊτικὸ τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, τὸ ὁποῖο παραθέτουμε συνοπτικὰ σὲ μετάφραση: Εἶπε ὁ Θεὸς στοὺς υἱοὺς Ἰσραήλ: «Ἂν τηρεῖτε καὶ ἐφαρμόζετε τὶς ἐντολές μου, θὰ δώσω τὴν βροχὴ στὸν καιρό της καὶ ἡ γῆ καὶ τὰ δέντρα θὰ ἀποδώσουν τοὺς καρπούς τους. Τὸ ψωμί σας θὰ ὑπάρχει σὲ πλεόνασμα καὶ θὰ κατοικεῖτε στὴ γῆ σας μὲ ἀσφάλεια. Κανένας δὲν θὰ σᾶς φοβίζει. Ἐγὼ θὰ σᾶς προστατεύω ἀπὸ θηρία καὶ πολέμους καὶ θὰ σᾶς δώσω τὴν δύναμη πέντε ἀπὸ ἐσᾶς νὰ νικᾶτε ἑκατὸ καὶ ἑκατὸ ἀπὸ ἐσᾶς, δεκάδες χιλιάδες. Θὰ σᾶς εὐλογήσω, θὰ σᾶς αὐξάνω καὶ θὰ σᾶς ἔχω στὴν διαθήκη μου. Ἐγὼ θὰ εἶμαι Θεός σας καὶ ἐσεῖς λαός μου. Ἄν, ὅμως, δὲν μὲ ἀκούσετε καὶ δὲν ἐφαρμόσετε αὐτὰ τὰ προστάγματά μου καὶ ἀποστραφεῖ ἡ ψυχή σας τὶς ἀποφάσεις μου, ἀνάλογα θὰ συμπεριφερθῶ καὶ ἐγὼ ἀπέναντί σας. Θὰ σᾶς στείλω φτώχεια. Θὰ σπείρετε στὰ χαμένα τοὺς σπόρους σας καὶ τὰ προϊόντα τῶν ἀγρῶν σας θὰ τὰ τρῶνε οἱ ἐχθροί σας. Θὰ στρέψω τὸ πρόσωπό μου ἐναντίον σας καὶ θὰ πέσετε νικημένοι ἐνώπιον τῶν ἐχθρῶν σας. Κάποιες φορὲς μάλιστα, θὰ φεύγετε πανικόβλητοι χωρὶς νὰ σᾶς κυνηγᾶ κανένας. Ἡ δύναμή σας δὲν θὰ σᾶς χρησιμεύει πουθενά, καὶ οὔτε ἡ γῆ, οὔτε τὰ δέντρα θὰ σᾶς δώσουν καρπούς» (Λευ 26, 3-28).
Τὰ παραπάνω συγκλονιστικὰ λόγια τοῦ Θεοῦ κανεὶς νοήμων ἄνθρωπος δὲν μπορεῖ νὰ ἀμφισβητήσει ὅτι εἶναι ἐνδεικτικὰ τῶν ὅσων συμβαίνουν γύρω μας. Πρὸ δύο μηνῶν, ἡ Θεσσαλία πνίγηκε ἀπ΄ τὴν ἄνευ προηγουμένου νεροποντή. Πρὸ τριῶν μηνῶν, ἡ φωτιὰ στὴν Ἀλεξανδρούπολη δὲν ἔλεγε νὰ σβήσει. Ἡ παραγωγὴ πεσμένη. Τὸ λάδι στὰ ὕψη. Δυστυχῶς, ὅπως φαίνεται, βρισκόμαστε στὸ δεύτερο σκέλος τοῦ ἀναγνώσματος καὶ ἡ γενικὴ ἀποστασία ὁδηγεῖ τὰ πράγματα ἀπὸ τὸ κακὸ στὸ χειρότερο.
Οἱ φυσικὲς καταστροφὲς δὲν ἔρχονται νὰ ταράξουν τὴν κοινωνία μας, ἁπλῶς ἔρχονται νὰ ταιριάξουν μὲ τὸν πολυτάραχο βίο της. Σάλεψε ὁ ἄνθρωπος, σάλεψε καὶ ἡ φύση.
Καθημερινῶς ἀκοῦμε γιὰ τὴν νεανικὴ παραβατικότητα, γιὰ τὴν ὀπαδικὴ βία, γιὰ λιθοβολισμούς, ληστεῖες, βιασμούς, κακοποιήσεις, ἀνθρωποκτονίες, συζυγοκτονίες, αὐτοκτονίες καὶ οὕτω καθ’ ἑξῆς. Μέσα στὸν 21ο αἰώνα, ὅταν δῆθεν ἀποθεώνεται ὁ ὀρθὸς λόγος, ὅταν ἡ τεχνολογία ἔχει φτάσει στὸ ἔπακρο, ὅταν οἱ σημερινὲς ἀνέσεις ξεπερνοῦν τὶς ἀνέσεις ποὺ ἀπολάμβαναν ἀκόμη καὶ αὐτοκράτορες, «ὁ ἄνθρωπος ἐν τιμῇ ὢν οὐ συνῆκε· παρασυνεβλήθη τοῖς κτήνεσι τοῖς ἀνοήτοις καὶ ὡμοιώθη αὐτοῖς» (Ψλ 48, 21).
Μὲ ὅλον αὐτὸν τὸν καταιγισμὸ τῆς ἐγκληματικότητας νὰ καθιστᾶ ἐπικίνδυνη καὶ τὴν ἁπλὴ βόλτα τῶν ἀνθρώπων, ἡ Παιδεία τῆς χώρας μας βρίσκεται σὲ ἄλλη διάσταση. Ἔχει «ξεπεράσει» ὅλα αὐτὰ τὰ προβλήματα, πιστεύει ὅτι κάνει πολὺ καλὰ τὴν δουλειά της καὶ ἀσχολεῖται τώρα μὲ τὴν διαπαιδαγώγηση τῶν παιδιῶν σὲ θέματα γιὰ τὰ ὁποῖα δὲν εἶναι ἀκόμη ὥριμα νὰ ἀκούσουν. Καὶ ἀρχίζουν τὰ παιδάκια τοῦ προνηπίου, νὰ μαθαίνουν σὺν τοῖς ἄλλοις γιὰ περισσότερα ἀπὸ δύο φύλα καὶ ἄλλα, λὲς καὶ ἐμεῖς ποὺ μεγαλώσαμε δίχως αὐτά -δηλαδὴ φυσιολογικά- δὲν γίναμε ἄνθρωποι. Μποροῦμε νὰ ποῦμε ὅτι μεγαλώνουν τὰ παιδιὰ σὰν τὰ λαχανικὰ τοῦ θερμοκηπίου: ὡριμάζουν πρὶν τὴν ὥρα τους καὶ τελικὰ σαπίζουν πολὺ γρήγορα. Ἡ πλύση ἐγκεφάλου καὶ ἡ προσπάθεια νὰ δημιουργήσουν σύγχυση στὰ παιδιὰ ὥστε νὰ καταστρέψουν τὶς ἄμυνες καὶ τὸν ψυχικό τους κόσμο εἶναι ξεκάθαρη. Καὶ ὅλο αὐτὸ γιατί; Γιὰ νὰ ξεφύγουν τελείως ἀπὸ τὴν ὁδὸ τῆς ἀρετῆς, νὰ γίνουν οἱ ἰδανικοὶ καταναλωτὲς καὶ νὰ εἶναι ἀπόλυτα χειραγωγούμενοι. Ποιός ἄνθρωπος ὄταν βρίσκεται σὲ πάλη μὲ τὸν ἑαυτό του γιὰ τὸ τὶ φύλο εἶναι θὰ κάτσει νὰ παλέψει τοὺς δίκαιους ἀγῶνες τῆς κοινωνίας;
Καὶ ἐνῶ αὐτὴ ἡ πολιτικὴ εἰσχωρεῖ ἔτι περισσότερο στὴν Παιδεία, ὁ Χριστὸς διώκεται ἀπὸ αὐτήν, καθὼς «οὐδεὶς δύναται δυσὶ κυρίοις δουλεύειν». Δὲν θὰ ἀναφερθῶ καθόλου γιὰ ὅσα θέλουν νὰ νομοθετήσουν τὸν ὑποτιθέμενο «γάμο» ἀνθρώπων τοῦ ἰδίου φύλου καὶ τὴν ἀπὸ αὐτοὺς «υἱοθεσία», διότι οὕτως ἢ ἄλλως εἶναι κάτι ἀπόλυτα ξένο πρὸς τὶς ἀρχὲς καὶ ἀξίες μὲ τὶς ὁποῖες ἡ Ἐκκλησία, ἀλλὰ καὶ ὅλη ἡ ἀνθρωπότητα πορεύθηκε ἀπὸ κτίσεως κόσμου. Δὲν εἴμαστε ἐμεῖς πιὸ ἔξυπνοι γιὰ νὰ φέρουμε τὰ νέα δεδομένα, διότι ἂν ἤμασταν, θὰ εἴχαμε ἀσχοληθεῖ μὲ τὴν λύση τῶν πραγματικῶν προβλημάτων.
Στὶς δύσκολες ἡμέρες μας, τὸ μόνο ποὺ μᾶς λείπει εἶναι ἕνα πρόσωπο· ὁ ΧΡΙΣΤΟΣ. Ἐκεῖνοι ποὺ φέρουν τὰ ἠνία αὐτοῦ τοῦ κράτους καὶ ὅλοι ὅσοι ἔχουν λόγο στὴν Παιδεία καὶ ἐπηρεάζουν τὸν κόσμο, εἴτε πιστεύουν στὸν Χριστό, εἴτε ὄχι, θὰ ἔπρεπε νὰ ὑποκλίνονται μπροστά Του καὶ νὰ Τὸν προβάλλουν ὡς τὸ ἀπόλυτο φωτεινὸ παράδειγμα. Ὁ Χριστὸς ἔχει τὴν δύναμη νὰ ἀγγίζει καρδιὲς καὶ νὰ ἀλλοιώνει τὸν ἄνθρωπο. Δίνει Φῶς, ἐλπίδα, προοπτική, δίνει τὶς ἀρχὲς ποὺ χρειαζόμαστε γιὰ νὰ ἐπιτύχουμε στὴ ζωή μας, δίνει ἀγωνιστικὸ φρόνημα, ψυχικὴ ἐλευθερία, στήριγμα στὰ προβλήματα καὶ τὶς δυσκολίες τῆς ζωῆς, δίνει λόγο ὕπαρξης. Ταυτίζει ἔργα καὶ λόγια. Δὲν εἶπε φιλοσοφίες. Ἐπικύρωσε τὸ κήρυγμα μὲ τὸ παράδειγμά του· θυσιάσθηκε πάνω στὸν Σταυρὸ γιὰ ἐμᾶς, τὰ πλάσματά Του, διδάσκοντάς μας νὰ κάνουμε τὸ ἴδιο ὁ ἕνας γιὰ τὸν ἄλλο, καὶ ὄχι νὰ σταυρώνουμε ὁ ἕνας τὸν ἄλλο, ὅπως μᾶς ὁδήγησαν ἄνθρωποι δῆθεν διαφωτισμένοι. Πόσο διαφορετικὴ θὰ ἦταν ἡ κοινωνία μας ἂν ἀκολουθούσαμε αὐτὸ τὸ παράδειγμα καὶ ἀσπαζόμασταν αὐτὴ τὴν θυσιαστικὴ ἀδελφοσύνη. Πολλοὶ ἐκ τῶν δασκάλων καυχῶνται μὲ τὸ νὰ κηρύττουν στὴν τάξη κατὰ τοῦ Θεοῦ ὡσὰν αὐτὸς νὰ ἦταν ὁ ρόλος τους. Τὸ πὼς ὅμως θὰ καταφέρουν νὰ ἀγγίξουν τοὺς νέους μας ὥστε νὰ μὴν κλειστοῦν στὶς φυλακὲς ἀνηλίκων γιὰ κακουργηματικὲς πράξεις, αὐτὸ εἶναι μάλλον ἀνίκανοι νὰ τὸ πράξουν. Ἂν ὅλα αὐτὰ τὰ παιδιά μας ποὺ ἐπιδίδονται σὲ ἐγκλήματα ἐπειδὴ δὲν ἔχουν πρότυπα, ἐπειδὴ θέλουν νὰ ἱκανοποιήσουν τὴν ἀνασφάλειά τους, ἐπειδὴ νομίζουν ὅτι ἔτσι εἶναι δυνατοί, ἤξεραν ποιὸς πραγματικὰ εἶναι ὁ Χριστός, θὰ εἶχαν πάρει τὸν ἀκριβῶς ἀντίθετο δρόμο. Ὄχι φυλακὴ δὲν θὰ ἔμπαιναν, ἀλλὰ θὰ στήριζαν ὅλη τὴν κοινωνία.
Τί κακό μας ἔκανε ὁ Χριστὸς γιὰ νὰ Τὸν κάνουμε στὴν ἄκρη; Γιὰ τὸν Χριστὸ δὲν κρατήθηκε ἡ Ἑλλάδα Ἑλλάδα; Γιὰ αὐτὴ τὴν πίστη τους στὸν Χριστὸ οἱ προπάτορές μας δὲν ἀγωνίσθηκαν ἐναντίον τοῦ τυράννου πρὶν διακόσια χρόνια; Χάρη σὲ αὐτὴ τὴν πίστη, δὲν κατέβαινε ἡ ἴδια ἡ γλυκιὰ Παναγιὰ στὰ βουνὰ τῆς Πίνδου καὶ κατεύθυνε τὸν στρατὸ πρὶν 83 χρόνια; Οἱ παπάδες καὶ οἱ δεσποτάδες δὲν θυσιάσθηκαν γιὰ νὰ εἴμαστε σήμερα ἐλεύθεροι; Αὐτὰ πρέπει νὰ προβάλλουμε. Ἔχουμε τόσα πρότυπα· ἁγιασμένα, ἡρωικά, ἐπιτυχημένα, ἀγωνιστικά, φιλάνθρωπα, φωτεινά, καὶ λέμε ὅτι δὲν ἔχουμε πρότυπα; Καὶ ἀκολουθοῦμε τὸ σκοτάδι, τὸ τίποτα, τὴν καταστροφή, τὴν ἐφήμερη εὐτυχία ποὺ ὁδηγεῖ στὴν δυστυχία; Πότε θὰ συνέλθουμε ἐπιτέλους;
Ἀπὸ τὴν ἄλλη, στὸν χῶρο τῆς Ἐκκλησίας, συνωμοσιολογίες, συχνὲς ἀναφορὲς στὸν πειρασμό, ἀναζητήσεις περὶ τῶν ἐσχάτων. «Τὸ τέλος πάντων ἤγγικεν –δίδασκε ὁ Ἀπόστολος Πέτρος πρὶν δύο χιλιάδες χρόνια!- νὰ σωφρονιστεῖτε, νὰ ἐπιδοθεῖτε στὴν προσευχή, μὰ πρὸ πάντων νὰ ἔχετε ἐκτενῆ ἀγάπη, διότι ἡ ἀγάπη θὰ καλύψει πλῆθος ἁμαρτιῶν» (Α Πε 4, 7-8). Καὶ ὅσο οἱ Χριστιανοὶ σπαταλοῦν τὸν χρόνο τους μάλλον παθητικά, ἀντὶ νὰ ἀντισταθοῦν πνευματικά, οἱ ἐργάτες τοῦ πονηροῦ συνεχίζουν ἀκάθεκτοι τὸ ἔργο τους. Δίχως ἀγώνα γιὰ τὴν κάθαρση τῆς ψυχῆς, δίχως τὴν ἀποχὴ ἀπὸ τὶς πονηρίες, μὲ τὸν ἐπιμελῆ καλλωπισμὸ τοῦ σώματος χάριν τῆς ἀνθρωπαρέσκειας, μὲ τὴν ἀδυναμία ὀρθῆς διαπαιδαγώγησης τῶν παιδιῶν (πράγμα ποὺ φαίνεται ἀπὸ τὸ γεγονὸς ὅτι μόλις λίγο ξεπηδήσουν ἀπὸ τὴν ἀγκαλιὰ τῆς μητέρας δὲν θέλουν νὰ πατοῦν οὔτε ἔξω ἀπ΄ τὴν Ἐκκλησία), ὅσα κηρύγματα περὶ τῶν ἐξελίξεων, περὶ τῶν ἐσχάτων καὶ τῶν λοιπῶν, καὶ ὅσες ἄλλες ἐνέργειες, εἶναι μάταιες καὶ βαίνουν στὸ πουθενά. Δὲν γίνεται ἔτσι ἀντίσταση. Ἀντίσταση εἶναι τὸ νὰ μάθουμε ποιὸς πραγματικὰ εἶναι ὁ Χριστός, νὰ μάθουμε τὴν ἱστορία μας, ἡ ὁποία μπορεῖ νὰ γίνει γιὰ ἐμᾶς ἄριστη δασκάλα, νὰ ἀκούσουμε τὶ ἔχουν νὰ μᾶς ποῦν οἱ διαχρονικὲς φωνὲς τῶν Πατέρων μας. Ἐδὼ καλὰ καλὰ δὲν ἔχουμε ἱερεῖς, κανένας δὲν συγκινεῖται νὰ θυσιασθεῖ γιὰ τὸν Χριστὸ καὶ λέμε ὅτι ἀντιτιθέμεθα στὰ ἐξωτερικὰ προστάγματα; Καθῆκον μας εἶναι νὰ ἀναθεωρήσουμε πολλὰ πράγματα.
Τὸ συμπέρασμα ὅλων ὅσων λυπηρῶν βιώνουμε δὲν παύει νὰ εἶναι ἕνα: μέσα στὸ σκοτεινὸ χάος λείπει ὁ Φωτεινὸς ΧΡΙΣΤΟΣ. Καὶ δὲν λείπει ἐπειδὴ δὲν νοιάζεται, ἀλλὰ ἐπειδὴ δὲν τοῦ ἔχουμε ἀνοίξει τὴν πόρτα νὰ μπεῖ μέσα στὴ ζωή μας καὶ νὰ μᾶς χαρίσει Φῶς καὶ Ζωή. Καιρὸς νὰ τὸ κάνουμε. Δὲν μᾶς παίρνει ἄλλο. Σὲ λίγο πλησιάζουν Χριστούγεννα. Εἶναι καθῆκον μας.
† ὁ Ἀττικῆς καὶ Βοιωτίας Χρυσόστομος
