Ἀγαπητοὶ ἐν Χριστῷ ἀδελφοί,
Στὶς εὐχὲς τῆς Ἐκκλησίας, βλέπουμε πολὺ συχνὰ τοὺς Ἁγίους Πατέρες μας νὰ ἀποκαλοῦν τὸν Θεὸ «Φιλάνθρωπο, Πολυέλεο, Πολυεύσπλαχνο, Πανοικτίρμονα». Μὲ τὸν ἴδιο τρόπο χαρακτήρισε ὁ Δεσπότης Χριστὸς τὸν Θεὸ Πατέρα στὸ σημερινὸ εὐαγγελικὸ ἀνάγνωσμα, λέγοντας πρὸς ὅλους ἐμᾶς: «νὰ γίνεστε οἰκτίρμονες, δηλαδὴ σπλαχνικοί, συμπονετικοί, καθὼς καὶ ὁ Πατέρας σας εἶναι Οἰκτίρμων».
Ἕνα, λοιπόν, ἀπὸ τὰ βασικὰ χαρακτηριστικὰ γνωρίσματα τοῦ Ἁγίου Τριαδικοῦ Θεοῦ μας εἶναι ἡ οἰκτιρμοσύνη, ἡ εὐσπλαχνία, ἡ συμπόνοια. Ὑπάρχουν ἀμέτρητα παραδείγματα αὐτῆς τῆς εὐσπλαχνίας μέσα στὴν Ἁγία Γραφή, ἀποκορύφωμα τῶν ὁποίων εἶναι ἡ ἐνσάρκωση καὶ ἡ σταυρικὴ θυσία τοῦ Γλυκυτάτου Ἰησοῦ Χριστοῦ γιὰ τὴν σωτηρία ὅλων μας.
Ὅπως λέει ὁ Ἅγιος Σωφρόνιος Ἱεροσολύμων στὴν εὐχὴ τοῦ Μεγάλου Ἁγιασμοῦ, ὁ Κύριος ἀπὸ τὴν πολλή Του εὐσπλαχνία δὲν ὑπέφερε νὰ βλέπει τὸ γένος τῶν ἀνθρώπων νὰ τυραννιέται ἀπὸ τὸν πειρασμό, γιὰ αὐτὸ ἦρθε καὶ μᾶς ἔσωσε διὰ τοῦ Σταυροῦ καὶ τῆς Ἀναστάσεως.
Ὅλη ἡ εὐλογία ποὺ ὑπάρχει στὴ ζωή μας, μὲ ἐπίκεντρο τὴν ἐλπίδα καὶ τὴν δυνατότητα τῆς αἰώνιας ζωῆς, πηγάζει ἀπὸ τὸ ἄμετρον ἔλεος τοῦ Θεοῦ. Ὅ Θεὸς τίποτα δὲν κάνει τυχαῖα. Ὅ,τι μᾶς προσφέρει, ἀκόμη καὶ οἱ δοκιμασίες καὶ οἱ στεναχώριες καὶ οἱ ἀγῶνες, εἶναι προϊόντα τῆς εὐσπλαχνίας Του. Ὅλα ἔχουν σκοπὸ νὰ μᾶς ὁδηγήσουν κοντά Του καὶ νὰ μᾶς ἀναδείξουν δυνατώτερους ἀπὸ ὅ,τι ἤμασταν πρίν, διδάσκοντάς μας ὅτι εἴμαστε ἀδύναμοι δίχως Ἐκεῖνον. Πολλοὶ ἄνθρωποι μέσα ἀπὸ μεγάλες θλίψεις καὶ φοβερὲς δοκιμασίες κατάλαβαν πόσο ἀδύναμοι ἦταν. Καὶ ἀφοῦ κατάλαβαν πόσο ἀδύναμοι ἦταν, κατάλαβαν πόσο μεγάλη ἀνάγκη εἶχαν τὸν Παντοδύναμο Θεό, ἔφυγαν ἀπὸ τὴν ἁμαρτία, ἡ ὁποία σὰν μαῦρο σύννεφο ἔκρυβε τὴν ἀληθινὴ χαρὰ τοῦ ἡλιακοῦ φωτός, καὶ ἔγιναν ἀληθινὰ παιδιά Του. Ἔτσι, ἔχουμε δεῖ ἄδικα φυλακισμένους, ἀνθρώπους ἀδικημένους ἀκόμη καὶ στὸ οἰκογενειακό τους περιβάλλον, ἀνθρώπους μὲ δυσβάστακτες θανάσιμες ἀσθένειες, ἀκόμη καὶ ἀθώους θανατοποινίτες, μέσα ἀπὸ τὴ σκληρὴ δοκιμασία τους νὰ βιώνουν τὴν προσωπική τους μεταμόρφωση, νὰ πλημμυρίζουν ἀπὸ οὐράνια γλυκύτητα καὶ νὰ δοξολογοῦν μὲ συγκινητικὴ θέρμη καὶ καρδιακὴ ἀγάπη τὸν Θεό, ὁ Ὁποῖος τοὺς ἔσωσε μὲ τὴν Πρόνοιά Του. Παραδειγματιζόμενοι καὶ ἐμεῖς ἀπὸ αὐτοὺς τοὺς ἀνθρώπους, οἱ ὁποῖοι δὲν εἶναι ἀποκύημα τῆς φαντασίας, ἀλλὰ ὑπῆρξαν καὶ ὑπάρχουν πραγματικά, πρέπει ὁπωσδήποτε νὰ βλέπουμε ὅλα ὅσα συμβαίνουν στὴ ζωή μας, ἀκόμη καὶ τὰ πιὸ λυπηρά, ὡς εὐλογία Θεοῦ. Μόνο ἔτσι θὰ ἀντλήσουμε δύναμη νὰ ἀνταπεξέλθουμε. Ὅσοι ἔρχονται ἀντιμέτωποι μὲ δυσκολίες καὶ στρέφονται ἐναντίον τοῦ Θεοῦ, τὸ μόνο ποὺ ἐπιτυγχάνουν εἶναι νὰ προσθέτουν περισσότερο βάρος στὴν ταλαιπωρία τους.
Ἀφοῦ μιλήσαμε γιὰ τὴν φιλανθρωπία τοῦ Θεοῦ, ἂς δοῦμε καὶ τὸ ἄλλο σκέλος τῆς ἐντολῆς ποὺ μᾶς ἀπευθύνει σήμερα ὁ Χριστός: «νὰ γίνεστε οἰκτίρμονες». Μποροῦμε νὰ φαντασθοῦμε τοὺς ἑαυτούς μας ταλαιπωρημένους ἀπὸ χίλια προβλήματα καὶ συνάμα ἐγκαταλελειμένους καὶ ἀπὸ τοὺς ἀνθρώπους καὶ ἀπὸ τὸν Θεό; Κάτι τέτοιο θὰ σήμαινε τὴν ἀπόλυτη καταστροφή. Ἀκόμη καὶ ἂν οἱ ἄνθρωποι μᾶς ἐγκαταλείψουν, ὁ Θεὸς πάντα θὰ μᾶς περιμένει μὲ ἀνοιχτὴ τὴν πατρικὴ ἀγκαλιά Του.
Ὅπως θέλουμε τὸν Θεὸ νὰ εἶναι γιὰ ἐμᾶς στήριγμα καὶ καταφυγὴ εὐσπλαχνίας, ἔτσι ὀφείλουμε νὰ εἴμαστε κὶ ἐμεῖς γιὰ τοὺς συνανθρώπους μας. Μὴν περιμένουμε νὰ δοῦμε τοὺς συνανθρώπους μας ταλαιπωρημένους νὰ ζητοῦν ἀπεγνωσμένα τὴν βοήθειά μας. Σπλαχνικοὶ πρέπει νὰ εἴμαστε πάντα καὶ μὲ τοὺς πάντες, ἀκόμη καὶ μὲ τοὺς πιὸ στενοὺς συγγενεῖς μας. Οἱ περισσότεροι ἔχουμε μάθει νὰ βλέπουμε τὸν κόσμο μὲ γυαλιὰ ἀτομιστικά. Βλέπουμε τὸν ἄλλο, καὶ τὸν πατέρα ἢ τὴν μητέρα ἢ τὸν ἀδερφό μας ἀκόμα, νὰ μᾶς μιλᾶ ἀπότομα καὶ σπεύδουμε νὰ «βγάλουμε μαχαίρια». Ἔχουμε σκεφτεῖ πόσα ὑποφέρει τὶς ὑπόλοιπες ὥρες, σὲ πόση πίεση βρίσκεται γιὰ νὰ βγάλει τὸ ψωμί του, πόσο ἄγχος ἔχει γιὰ νὰ προλάβει νὰ πληρώσει τοὺς λογαριασμοὺς ὥστε νὰ μὴν τοῦ κόψουν τὸ ρεῦμα; Ἔστω ὅτι ἕνας τέτοιος ἄνθρωπος μᾶς μιλᾶ ἀπότομα, σκεφτεῖτε πόσο θὰ τὸν βοηθούσαμε νὰ ἀνακουφίσει τὸν πόνο τῆς ψυχῆς του ἂν τὸν περιβάλλαμε μὲ τὸν καλό μας λόγο. Βέβαια, μπορεῖ νὰ μὴν πετύχει ἀμέσως. Ἀλλὰ ἂν ἐπιμείνουμε νὰ εἴμαστε σπλαχνικοὶ καὶ ἀγαπητικοί, ὁ ἄνθρωπος αὐτὸς θὰ μαλακώσει καὶ θὰ ἔχει περισσότερη δύναμη ἀπὸ τὸν Θεὸ νὰ συνεχίσει τὸν ἀγώνα του. Ἂν ἀπεναντίας φανοῦμε ἄσπλαχνοι καὶ τοῦ ἐπιτεθοῦμε κὶ ἐμεῖς, θὰ γίνει μεγαλύτερο κακό. Ἀπὸ τὴν ἔλλειψη εὐσπλαχνίας καὶ συμπόνοιας πρὸς τὸν συνάνθρωπο γεννῶνται τὰ μεγαλύτερα κακά, οἱ ἔριδες, οἱ φόνοι καὶ οἱ πόλεμοι.
Ἀλλὰ ἐπειδὴ ἡ συμπόνοια καὶ ἡ εὐσπλαχνία εἶναι ἀρετὲς ἐνδεχομένως δύσκολες γιὰ κάποιους ἀπὸ ἐμᾶς, ὁ Χριστὸς μᾶς δίνει μία πιὸ ἁπλὴ λύση ὅλων τῶν προβλημάτων, λέγοντας: «ὅ,τι θέλετε νὰ σᾶς κάνουν οἱ ἄνθρωποι, αὐτὸ νὰ τοὺς κάνετε κὶ ἐσεῖς». Αὐτὸς ὁ λόγος εἶναι τὸ θεμέλιο τῆς δικαιοσύνης, ὁ μεγαλύτερος νόμος, ἡ ἀρχὴ τῆς πνευματικῆς ζωῆς. Ἂν κάθε φορὰ ποὺ πάμε νὰ εἰρωνευτοῦμε, νὰ συκοφαντήσουμε, νὰ κατακρίνουμε, νὰ κακολογήσουμε τὸν πλησίον μας, σκεφτόμαστε ὅτι σὲ ἐμᾶς δὲν θὰ ἄρεσε νὰ μᾶς εἰρωνευτοῦν, νὰ μᾶς συκοφαντήσουν, νὰ μᾶς κατακρίνουν, νὰ μᾶς κακολογήσουν, θὰ σταματοῦμε τὴν κακὴ πρόθεση πρὶν γίνει πράξη. Ἂν αὐτὴ ἡ διαδικασία ἐπαναληφθεῖ κάποιες φορές, ὕστερα θὰ μᾶς γίνει συνήθεια καὶ ἔτσι θὰ φύγει ἀκόμη καὶ ἡ κακὴ πρόθεση μὲ τὴν Χάρη τοῦ Θεοῦ. Ἂν ἀπεναντίας, σκεφτόμαστε ὅτι δὲν θέλουμε νὰ μᾶς κακολογοῦν, ἀλλὰ ἐμεῖς κακολογοῦμε, νὰ μὴν μᾶς φανεῖ παράξενο ὅταν μᾶς κακολογήσουν, διότι θὰ εἶναι δίκαιο, κατὰ τὰ ἀνθρώπινα δεδομένα, νὰ πάθουμε οἱ ἴδιοι τὸ κακὸ ποὺ προξενοῦμε στοὺς ἄλλους.
Θέλουμε εἰρήνη; Νὰ εἴμαστε εἰρηνικοὶ στὸν πλησίον. Θέλουμε κατανόηση; Πρῶτοι ἐμεῖς νὰ δείχνουμε. Θέλουμε ἀγάπη; Πρῶτοι ἐμεῖς νὰ τὴν προσφέρουμε· ὄχι μόνο σὲ ὅσους μᾶς ἀγαποῦν, ἀλλὰ ἀκόμη καὶ στοὺς ἐχθρούς μας. Διότι «ἂν ἀγαποῦμε αὐτοὺς ποὺ μᾶς ἀγαποῦν, εἶναι αὐτὸ ἀρετή; Καὶ οἱ ἁμαρτωλοὶ τὸ ἴδιο δὲν κάνουν;».
Ὁ Πολυέλεος Κύριος νὰ μᾶς περιβάλλει μὲ τὸ ἔλεός Του,
ὥστε νὰ ἀξιωθοῦμε νὰ Τὸν μιμηθοῦμε!
Ὁ Ἐπίσκοπός σας,
† ὁ Ἀττικῆς καὶ Βοιωτίας Χρυσόστομος
