Το 541 μ.Χ. ο αυτοκράτορας Ιουστινιανός καθιερώνει την εορτή της Υπαπαντής, της μέρας δηλαδή που ο Ιησούς Χριστός προϋπαντήθηκε στο Ναό του Σολομώντα από τον γέροντα Συμεών.
Ὅταν συμπληρώθηκαν οἱ ἡμέρες τοῦ καθαρισμοῦ, σύμφωνα πάντα μέ τόν Νόμο, παρότι δέν ὑπῆρχε λόγος καί ἀνάγκη γιά τήν Παναγία, ἀλλά γιά νά ἐκπληρώσει τόν Νόμο, ἀνέβηκε μέ τόν Ἰωσήφ στά Ἱεροσόλυμα καί πρόσφεραν τόν Κύριο, ὅπως ὥριζε ὁ Νόμος.
Λέει ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς: Ἡ διάταξις τοῦ Νόμου ἀφοροῦσε γονεῖς καί παιδιά πού ἐγεννῶντο ἀπό συζυγική ἕνωση. Αὐτοί ἐχρειάζοντο καθαρισμό. Στήν περίπτωση τοῦ Χριστοῦ δέν ὑπῆρχαν γεννήτορες, ἀλλά μόνο μητέρα καί αὐτή Παρθένος. Ἔχουμε γέννηση μέ ἄσπορη σύλληψη, ὁπότε δέν ὑπῆρχε λόγος καί ἀνάγκη καθαρισμοῦ. Αὐτό πού ἔκαναν ἦταν ἔργο ὑπακοῆς. Μέ αὐτήν τήν ὑπακοή στό Νόμο τοῦ Θεοῦ καί Πατρός ὁ Κύριος ἐθεράπευσε τόν ἄνθρωπο ἀπό τήν ἀρρώστεια πού προκάλεσε ἡ ἀνυπακοή τῶν Πρωτοπλάστων.
Εκεί τους περίμενε ο δίκαιος Συμεών, ο οποίος είχε πληροφορηθεί από το Άγιο Πνεύμα, ότι δεν θα πεθάνει, προτού δει τον αναμενόμενο Μεσσία και Σωτήρα του κόσμου. Ο Συμεών δέχτηκε στις αγκαλιές του τον Κύριο έχοντας καταλάβει από Θεία φώτιση ότι αυτός είναι ο Μεσσίας. Τότε ο Συμεών δοξάζει τον Θεό λέγοντας
« Νυν απολύεις τον δούλον σουΔέσποτα, κατά το ρήμα σου εν ειρήνη,
ότι είδον οι οφθαλμοί μου το σωτήριόν
σου … Φως εις αποκάλυψιν εθνών
και δόξαν λαού σου Ισραήλ».(Λκ. 2, 25-32)
Δηλαδή:
«Τώρα, Κύριε, μπορείς να με πάρεις ειρηνικά, όπως μου
υποσχέθηκες, διότι είδαν τα μάτια μου το Σωτήρα, που είναι φως για να
φανερωθεί στα έθνη και δόξα του λαού σου του Ισραήλ».
Κατόπιν στράφηκε προς την Παναγία:
« Αυτό εδώ το παιδί θα γίνει αιτία να σωθούν,
αλλά και να χαθούν πολλοί από το Ισραήλ.
Όσοι θα πιστέψουν σ’ αυτόν θα αναστηθούν,
όσοι δεν πιστέψουν θα χαθούν. Τη δική σου
όμως καρδιά θα τη διαπεράσει σα μαχαίρι ο
πόνος.»
Στο Ναό βρισκόταν και η προφήτισσα Άννα, μια σεβάσμια γερόντισσα που περνούσε ημέρα και νύχτα στο ιερό με νηστεία και προσευχή. Η προφήτισσα Άννα αφού προσκύνησε τον Ιησού, δόξασε τον Θεό και έλεγε σε όλους ότι ήρθε ο Μεσσίας που θα φέρει την λύτρωση σε όλους τους πιστούς (Λουκ. 2,36-38).
Ἀπολυτίκιον
Ἦχος α’.
Χαῖρε Κεχαριτωμένη Θεοτόκε Παρθένε, ἐκ σοῦ γὰρ ἀνέτειλεν ὁ Ἥλιος τῆς δικαιοσύνης, Χριστὸς ὁ Θεὸς ἠμῶν, φωτίζων τοὺς ἐν σκότει. Εὐφραίνου καὶ σὺ Πρεσβῦτα δίκαιε, δεξάμενος ἐν ἀγκάλαις τὸν ἐλευθερωτὴν τῶν ψυχῶν ἠμῶν, χαριζόμενον ἠμὶν καὶ τὴν Ἀνάστασιν.
Κοντάκιον
Ἦχος α’.
Ὁ μήτραν παρθενικὴν ἁγιάσας τῷ τόκῳ σου, καὶ χεῖρας τοῦ Συμεὼν εὐλογήσας ὡς ἔπρεπε, προφθάσας καὶ νῦν ἔσωσας ἠμᾶς Χριστὲ ὁ Θεός. Ἀλλ' εἰρήνευσον ἐν πολέμοις τὸ πολίτευμα, καὶ κραταίωσον Βασιλεῖς οὖς ἠγάπησας, ὁ μόνος φιλάνθρωπος.
Ὁ Οἶκος
Τῇ Θεοτόκῳ προσδράμωμεν, οἱ βουλόμενοι κατιδεῖν τὸν Υἱὸν αὐτῆς, πρὸς Συμεὼν ἀπαγόμενον, ὃν περ οὐρανόθεν οἱ Ἀσώματοι βλέποντες, ἐξεπλήττοντο λέγοντες· θαυμαστὰ θεωροῦμεν νυνὶ καὶ παράδοξα, ἀκατάληπτα, ἄφραστα, ὁ τὸν Ἀδὰμ δημιουργήσας βαστάζεται ὡς βρέφος, ὁ ἀχώρητος χωρεῖται ἐν ἀγκάλαις τοῦ Πρεσβύτου, ὁ ἐπὶ τῶν κόλπων ἀπεριγράπτως ὑπάρχων τοῦ Πατρὸς αὐτοῦ, ἑκὼν περιγράφεται σαρκί, οὐ Θεότητι, ὁ μόνος φιλάνθρωπος.
Μεγαλυνάριον
Σήμερον ἡ Πάναγνος Μαριάμ, τῷ Ναῷ προσάγει, ὥσπερ βρέφος τὸν Ποιητήν, ὃν ἐν ταῖς ἀγκάλαις, ὁ Πρέσβυς δεδεγμένος, Θεὸν αὐτὸν κηρύττει, κἂν σάρκα εἴληφε.
