ΤΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΤΟΥ ΜΕΓΑΛΟΥ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
ΟΤΑΝ Η ΑΣΘΕΝΕΙΑ ΓΙΝΕΤΑΙ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟ ΕΡΓΑΛΕΙΟ
Ο Μέγας Βασίλειος, ένας από τους μεγαλύτερους Πατέρες της Εκκλησίας, υπήρξε μια μορφή που ταλαιπωρήθηκε σφοδρά από τον σωματικό πόνο σε όλη τη διάρκεια της σύντομης ζωής του. Τα κείμενά του δεν αφήνουν καμία αμφιβολία για τη σωματική του κατάσταση: «Επειδή μοι κατά φύσιν ην το νοσείν» (επειδή μου ήταν φυσικό να είμαι άρρωστος), ομολογούσε. Οι ασθένειες διαδέχονταν η μία την άλλη, και ο ίδιος περιέγραφε την αδυναμία του με συγκινητική ειλικρίνεια: «Ασθένειαι εξ ασθενειών διαδέχονται ημάς».
Πυρετοί που τον λιώνουν, πόνοι που του στερούν τον ύπνο, διαρκής αδυναμία που τον κάνει πιο «λεπτότερον από ένα ιστόν αράχνης». Αναγκάζεται να μένει κλεισμένος στο δωμάτιό του, ενώ επιθυμεί να ταξιδέψει και να εργαστεί για την Εκκλησία. Η ψυχή του θέλει να πετάξει, αλλά το σώμα του «έχει καταφαγωθή από χρονίαν νόσον, μέχρι σημείου ώστε να μη μπορώ να σηκωθώ από την κλίνην».
Η κατάστασή του φτάνει στο σημείο που οι γιατροί δεν μπορούν να τον βοηθήσουν, και ο ίδιος νιώθει ότι βρίσκεται «εις τα μεθόρια ζωής και θανάτου». Σε ένα συγκλονιστικό απόσπασμα προς τον φίλο του Ευσέβιο, αναφέρει ότι, αφού ανάρρωσε από μια σοβαρή κρίση, ένιωσε «πολύ στενοχωρημένος δια την επάνοδον, σκεπτόμενος εις ποία κακά ξαναέρχομαι».
Παρ’ όλες αυτές τις αφόρητες δυσκολίες, ο Μέγας Βασίλειος δεν εκφράζει ποτέ παράπονο. Δεν θέτει το ερώτημα «Γιατί;» στον Θεό. Η στάση του είναι βαθιά αποδοχή και υπομονή όπου αντί να θεωρεί την αρρώστια σαν τιμωρία, την βλέπει ως ευλογία και μέσο παιδαγωγίας. Αναφέρει χαρακτηριστικά ότι οι πληγές στο σώμα του επιφέρονται «από τον ευεργετούντα ημάς Κύριον». Η ασθένεια γίνεται για εκείνον ένα μονοπάτι προς την πνευματική κάθαρση.
Το ερώτημα «Γιατί;» προς τον Θεό, όταν αναβλύζει από τον πόνο μας, είναι η σπαρακτική κραυγή μιας ψυχής που νιώθει απελπισμένη. Είναι η στιγμή που η ανθρώπινη λογική καταρρέει μπροστά στο ανεξήγητο. Σε αυτή τη φράση δεν κρύβεται μόνο η πνευματική αδυναμία μας, αλλά και ένας σπόρος αμφισβήτησης, μια υπόγεια απιστία και η αμφιβολία ότι ο Θεός, αυτός ο πανάγαθος και παντοδύναμος Πατέρας, επιτρέπει τον πόνο για το δικό μας καλό. Κάποιοι ίσως νιώθουν το ίδιο συναίσθημα που έκανε τον Άγιο Σωφρόνιο, μετά από μήνες ασταμάτητου θρήνου, να φωνάξει «Θεέ, Είσαι αδυσώπητος…». Είναι η στιγμή που αναρωτιόμαστε, «Πού είναι λοιπόν η πρόνοια που απλώνεται μέχρι και τα πιο ταπεινά πράγματα;» και η ψυχή μας, με δίψα, ζητά να συναντήσει τον Θεό για να του πει: «Γιατί κρύβεσαι από μένα;».
Το Γιατί; είναι ένα τείχος που υψώνουμε μεταξύ μας και του Θεού, μια άρνηση να Τον εμπιστευτούμε ακόμα και σε αυτά τα σκοτεινά μονοπάτια της ζωής μας. Αντί να πούμε «Θεέ μου, εμπιστεύομαι το σχέδιό Σου, ακόμα κι αν δεν το καταλαβαίνω», ρωτάμε με πικρία «Γιατί εγώ; Γιατί τώρα;». Ο Άγιος Βασίλειος, με την πλήρη αποδοχή του, μας δείχνει ότι η αληθινή πίστη δεν έχει ανάγκη από ερωτήσεις και απαντήσεις. Απλώς εμπιστεύεται. Και αυτή η εμπιστοσύνη είναι που μεταμορφώνει τον πόνο σε πνευματική νίκη, σε σωτηρία.
Ο Μέγας Βασίλειος αποδέχεται την ασθένεια ως φυσική κατάσταση του αμαρτωλού σώματος, ως μια «μάστιγα του Κυρίου» που επιτείνει τον πόνο «κατά την αξίαν μας». Η βιοτή του Αγίου αποδεικνύει ότι, ακόμα και όταν το σώμα φτάνει στα όριά του, η ψυχή μπορεί να παραμείνει ισχυρή. Μέσα στον πόνο και την αδυναμία, ο Μέγας Βασίλειος δεν έπαψε να γράφει, να διδάσκει και να ποιμαίνει την Εκκλησία. Η υγεία του ήταν «η μοναδική δικαιολογία» για την απουσία του, αλλά ακόμα και τότε, με τα τελευταία υπολείμματα της δύναμής του, έστελνε επιστολές, καθοδηγώντας και στηρίζοντας τους πιστούς. Το παράδειγμά του μας διδάσκει ότι η πίστη μας πρέπει να είναι «αλώβητη» και να μην κλονίζεται από τις δυσκολίες. Η ασθένεια μπορεί να μας στερήσει τη σωματική ευεξία, αλλά δεν μπορεί να μας πάρει την ελπίδα.
Η απάντηση στο ερώτημα του πόνου δεν βρίσκεται στο «Γιατί;», αλλά στο «Γιατί όχι;», γιατί η δοκιμασία είναι μια ευκαιρία για πνευματική πρόοδο. Ο Μέγας Βασίλειος, αν και με «συνηθισμένην εις την αρρώστειαν» κατάσταση, δεν έχασε ποτέ την ελπίδα του, παραμένοντας ένα λαμπερό παράδειγμα πίστης και εγκαρτέρησης μέχρι το τέλος της ζωής του.
