ΑΓΙΟΣ ΝΕΟΜΑΡΤΥΣ - ΠΑΙΔΟΜΑΡΤΥΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΤΟΥΡΚΟΛΕΚΑΣ, Ἀδελφός τοῦ Ἀγωνιστοῦ Νικηταρᾶ (24 Ὀκτωβρίου)

 

Μεταξύ των πολυπληθών Νεομαρτύρων στα μαύρα χρόνια της τουρκοκρατίας υπάρχουν και πολλοί Παιδομάρτυρες, δηλαδή ανήλικα παιδιά, τα οποία ομολόγησαν την πίστη τους στο Χριστό και έδωσαν τη ζωή τους γι’ αυτή τη μαρτυρία τους. Το άωρο της ηλικίας τους δεν τους εμπόδισε να δείξουν ηρωισμό και να καταφρονήσουν τις φοβέρες και τα βασανιστήρια των ανελέητων αλλόθρησκων τυράννων. Ένας από αυτούς είναι και ο άγιος Νεομάρτυρας – Παιδομάρτυρας Ιωάννης Τουρκολέκας, αδελφός του γνωστού οπλαρχηγού και αγωνιστή Νικηταρά.

Γεννήθηκε στα 1805 στο χωριό Τουρκολέκα της Αρκαδίας. Πατέρας του ήταν ο Σταματέλος Σταματελόπουλος – Τουρκολέκας, περίφημος και ονομαστός για την ανδρεία του, αγωνιστής της περιοχής Λεονταρίου Αρκαδίας, ο οποίος ήταν ο φόβος και ο τρόμος των τούρκων . Μητέρα του ήταν η ευσεβής και γενναία Σοφία, αδελφή της συζύγου (κουνιάδα) του Θεοδώρου Κολοκοτρώνη. Καταγόταν από ευσεβή οικογένεια, την οποία διέκρινε η πίστη και η ευλάβεια στο Θεό, η τιμιότητα και η φλογερή φιλοπατρία. Είχε άλλα τρία αδέλφια, μεταξύ αυτών, τον γνωστό οπλαρχηγό Νικήτα, ή Νικηταρά και τον Νικόλαο, μια ιδιοφυία στην πολεμική τέχνη, την οποία είχε έμφυτη και αργότερα ονομάστηκε λοχαγός.

Στα 1816 ο Ιωάννης, όντας 11 χρονών, μαζί με τον πατέρα του και κάποιον Αναγνώστη, γιο του οπλαρχηγού και αγωνιστή του Πάρνωνα Ζαχαριά, πήγαιναν στο απέναντι νησί των Κυθήρων. Προφανώς είχαν επικηρυχθεί από τις τουρκικές αρχές και ήθελαν να περάσουν στα Κύθηρα, για να γλυτώσουν. Ας σημειωθεί πως το νησί των Κυθήρων ήταν ελεύθερο και ανήκε από το 1815 στο Ηνωμένο Κράτος των Ιονίων νήσων. Έφτασαν στο λιμάνι της Νεάπολης της Λακωνίας και περίμεναν το πλοίο να περάσουν στην αντίπερα όχθη, αλλά είχε ξεσπάσει κακοκαιρία και επικρατούσε ισχυρή θαλασσοταραχή και ως εκ τούτου ο απόπλους ήταν αδύνατος. Όμως αγάς της περιοχής Χουσεΐν πληροφορήθηκε το γεγονός και έστειλε απόσπασμα, τους οποίους συνέλαβε με δόλο και τους έστειλε στην τουρκική αρχή της Μονεμβασιάς. Οι τούρκοι, αφού τους κακοποίησαν, τους έριξαν στη φυλακή του κάστρου.

Ο διοικητής της Μονεμβασιάς δεν ήξερε τι να κάμει τους τρεις φυλακισμένους και γι’ αυτό ζήτησε οδηγίες από τον Βοεβόδα (τοπάρχη) του Μυστρά. Εκείνος τους απάντησε ότι βαρύνονται με σοβαρές κατηγορίες, οι οποίες επισείουν την ποινή του θανάτου. Δηλαδή διέτασσε τη θανάτωσή τους.

Την επόμενη ημέρα ο αγάς διέταξε τον αποκεφαλισμό των δύο ενηλίκων, του πατέρα του αγίου και του Αναγνώστη. Το δε παιδί το οδήγησαν, κατόπιν διαταγής του σε αυτόν. Προφανώς νόμιζε ότι θα μπορέσει να καταφέρει τον εξισλαμισμό του. Είχε προφανώς στο νου του την επιθυμία να το πάρει κοντά του ως ερωμένο του, αφού η παιδεραστία ήταν πολύ διαδεδομένη και νόμιμη στους μουσουλμάνους τούρκους. Τα σεράια τους ήταν γεμάτα από παιδιά χριστιανών, τα οποία άρπαζαν για να ικανοποιούν τις κτηνώδεις ορέξεις τους. Για να το κατορθώσει αυτό έπρεπε να αλλαξοπιστήσει, να εξισλαμισθεί.

Πήρε το παιδί και το οδήγησε στο μέρος που εκείτο το αποκεφαλισμένο σώμα του πατέρα του. Το συμβάν το διηγείται ο ίδιος ο αγωνιστής Νικηταράς, ως εξής: «Στον αδελφό μου πρότειναν ν’ αλλάξει την πίστη του. Του δείχνουν τον σκοτωμένο πατέρα του και του λέγουν κάθισε να σε κάνουμε Τούρκο. Τότε το παιδί κάνει το σταυρό του και τους απαντά: θα πάω κι εγώ εκεί που πάει ο πατέρας μου. Του ξαναλέγουν· γίνε Τούρκος. Το παιδί όμως ξανακάνει το σταυρό του. Έγινε από το αίμα του σταυρός. Πήραν τα κεφάλια τους στην Τριπολιτσά».

Το γενναίο παιδί δε δείλιασε μπροστά στο φοβερό θέαμα του αποκεφαλισμένου πατέρα του και δε σκέφτηκε ούτε στιγμή να ανταλλάξει την πίστη του στον αληθινό Θεό με τη ζωή του. Οι δαιμονικοί και ανελέητοι αλλόθρησκοι δε λυπήθηκαν το απροστάτευτο ορφανό παιδί. Γι’ αυτούς, όπως επιτάσσει το Κοράνιο και διδάσκει η ισλαμική παράδοση, όποιος φονεύσει «άπιστο», δηλαδή Χριστιανό, έχει εξασφαλισμένο τον παράδεισο! Έτσι, χωρίς δισταγμό ύψωσαν το φονικό ξίφος και έκοψαν το κεφάλι του ηρωικού Ιωάννη, ο οποίος προστέθηκε στη χορεία των Νεομαρτύρων και Παιδομαρτύρων. Η σφαγή των τριών αυτών ανθρώπων έγινε στις 24 Οκτωβρίου 1816, έξω από τον Ιερό Ναό του «Ελκομένου Χριστού» στην παλαιά Μονεμβασιά. Εκεί, στο δάπεδο της αυλής του Ναού, όπου έγινε η σφαγή του Παιδομάρτυρα Ιωάννη σχηματίστηκε με το αίμα του ένας Σταυρός, φανερό σημείο ότι εισήλθε στη Βασιλεία του Θεού, στη χορεία των Μαρτύρων!

Τα κεφάλια, του Μάρτυρα Ιωάννη και των άλλων δύο ανδρών, τα πήραν οι τούρκοι και τα έστειλαν πεσκέσι στον πασά της Τριπόλεως, τα δε σώματά τους τα έθαψαν σε άγνωστο μέρος στη Μονεμβασιά. Ο τόπος όπου εκτελέστηκε ο άγιος Ιωάννης και σχηματίστηκε ο τίμιος Σταυρός με το αίμα του, έγινε τόπος προσκυνήματος των Χριστιανών, σημειώνονταν πολλά θαύματα και κατέστη πηγή παρηγοριάς και στήριξης των αγωνιζόμενων Ελλήνων.


Η μνήμη του εορτάζεται στις 24 Οκτωβρίου την ημέρα του μαρτυρίου του, στο χωριό της καταγωγής του Τουρκολέκα της επαρχίας Μεγαλουπόλεως Αρκαδίας, όπου υπάρχει ναός προς τιμήν του.

ΛΑΜΠΡΟΥ Κ. ΣΚΟΝΤΖΟΥ Θεολόγου – Καθηγητού

Πηγή

*Στοὺς δὲ Συναξαριστὲς ἡ Μνήμη του ἀναφέρεται τὴν 16η Ὀκτωβρίου

Ἀπολυτίκιον (Θείας πίστεως) Μέγαν μάρτυρα τῆς Ἀρκαδίας, εὐφημήσωμεν τὸν Ἰωάννην, ἀνυμνοῦντες αὐτοῦ θείαν ἄθλησιν· καταβαλὼν γὰρ ἀπίστων φρυάγματα, ὁμολογίᾳ Χριστοῦ στέφος εἴληφεν· ὅθεν Κύριε, λιταῖς σου ἐνδόξου μάρτυρος, χαρίτωσον πιστοὺς τοὺς προσκυνοῦντάς σε.

ΠAYΛΟΣ ΜΕΛΑΣ: Ο ΜΕΓΑΛΟΣ ΜΑΚΕΔΟΝΟΜΑΧΟΣ

 

Παύλος Μελάς: Ο μεγάλος Μακεδονομάχος

Ο Παύλος Μελάς (29 Μαρτίου 1870 – 13 Οκτωβρίου 1904) υπήρξε Έλληνας αξιωματικός του Στρατού, πρωτομάρτυρας και σύμβολο του Μακεδονικού Αγώνα.

Η σύντομη ζωή και ο θάνατος του σε σύγκρουση με τον τουρκικό στρατό στη Στάτιστα, ανήγαγαν το πρόσωπό του στη σφαίρα του θρύλου, κατέστησαν τον Μακεδονικό Αγώνα πανελλήνια υπόθεση και τον ίδιο σύμβολο ήθους και γνήσιου πατριωτισμού

Γεννήθηκε στη Μασσαλία, όπου ο πατέρας του Μιχαήλ Μελάς (1833-1897) δραστηριοποιούταν ως έμπορος.

Η καταγωγή της οικογένειάς του ήταν από τον Παρακάλαμο Πωγωνίου της Ηπείρου, όπου ακόμα σώζονται τα ερείπια του οικογενειακού πύργου. Η οικογένεια του μετακινήθηκε στην Αθήνα το 1874.

Εκείνη την περίοδο, το κύριο εθνικό και πολιτικό ιδεολογικό ρεύμα στην Ελλάδα ήταν η Μεγάλη Ιδέα, η διεύρυνση δηλαδή των ελληνικών συνόρων ώστε να συμπεριληφθούν ελληνικοί πληθυσμοί που βρίσκονταν υπό ξένη κυριαρχία. Ο πατέρας του Μελά συμμεριζόταν αυτό το όραμα και δαπάνησε σημαντικό μέρος της προσωπικής του περιουσίας για την πραγμάτωση του. Ασχολήθηκε με την πολιτική, έγινε κατά περιόδους δήμαρχος Αθηναίων και βουλευτής Αττικής ενώ το 1896 τέλεσε πρόεδρος της Εθνικής Εταιρείας, μιας μυστικής εθνικιστικής οργάνωσης της οποίας μέλος ήταν και ο Παύλος.

Η Σχολή Ευελπίδων ο Παύλος Μελάς και η Ναταλία Δραγούμη

Ο Μελάς με τη σύζυγό του, Ναταλία, και τα παιδιά τους

Το 1885 ο Παύλος Μελάς ολοκλήρωσε τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση και τον επόμενο χρόνο εισήχθη στη Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων απ’ όπου αποφοίτησε ως ανθυπολοχαγός το 1891.

Παράλληλα γνώρισε τη Ναταλία Δραγούμη, κόρη του πολιτικού και μέλλοντα πρωθυπουργού, Στέφανου Δραγούμη και αδερφή του Ίωνα Δραγούμη.

Ο Μελάς και η Δραγούμη, παντρεύτηκαν τον Οκτώβριο του 1892 και απέκτησαν δύο παιδιά: Τον Μιχάλη (χαϊδευτικά Μίκης) το 1895 και τη Ζωή (χαϊδευτικά Ζέζα) δύο χρόνια αργότερα.

Ο Παύλος Μελάς στον ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897

Στις 12 Φεβρουαρίου του 1897 o Μελάς υπηρετούσε ως αρχιφύλακας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών όταν τον κάλεσαν να επιστρέψει με τους άνδρες του στο στρατώνα του πυροβολικού. Υπό την πίεση της Εθνικής Εταιρείας και ενάντια στη θέληση των Μεγάλων Δυνάμεων, η ελληνική κυβέρνηση είχε αποφασίσει να στείλει εκστρατευτικό σώμα στην Κρήτη για τη στήριξη της εκεί επανάστασης. Ο Μελάς απογοητευμένος έμαθε πως η μονάδα του δεν περιλαμβανόταν στο εκστρατευτικό σώμα.

Ο Παύλος Μελάς σε πορτραίτο του Γιώργου Ιακωβίδη

Ο Παύλος Μελάς σε πορτραίτο του Γιώργου Ιακωβίδη, εμπνευσμένο από τη φωτογραφία της 21/8/1904

Την επόμενη μέρα όμως ανακοινώθηκε πως η πεδινή πυροβολαρχία του, υπό τη διοίκηση του πρίγκιπα Νικολάου, θα μετέβαινε στη Λάρισα. Στις 16 Φεβρουαρίου η μονάδα αναχώρησε με πλοίο από τον Πειραιά και μέσω Χαλκίδας και με το σιδηρόδρομο από το Βόλο έφτασε στη Λάρισα. Η αποτυχημένη εισβολή Ελλήνων ατάκτων στη Μακεδονία, οργανωμένων από την Εθνική Εταιρεία, στις 9 Απριλίου έδωσε στην οθωμανική κυβέρνηση την αφορμή που αναζητούσε για την κήρυξη πολέμου.

Στις 18 Απριλίου έγινε η διακοπή των διπλωματικών σχέσεων των δύο χωρών και η κήρυξη του πολέμου. Ο Μελάς στα ημερολόγια του εμφανίζεται ενθουσιασμένος από την έναρξη των εχθροπραξιών, όμως η γρήγορη αρνητική τροπή των πραγμάτων, η άτακτη υποχώρηση του ελληνικού στρατού και η εκκένωση της Λάρισας τον απογοήτευσαν.

Ο Μελάς (καθιστός στην πρώτη σειρά) με την ομάδα του (26/8/1904)

Στο Μακεδονικό Κομιτάτο και η αρχηγία του Μακεδονικού αγώνα

Έχοντας τύψεις για την έκβαση του πολέμου του 1897, συμμετείχε από τους πρώτους στο ιδρυθέν το 1900, Μακεδονικό Κομιτάτο για την προώθηση της ελληνικής επιρροής στην περιοχή της Μακεδονίας, ως αντίδραση στη δράση των Βούλγαρων κομιτατζήδων. Έτσι από τον Φεβρουάριο του 1904 ο Παύλος Μελάς έσπευσε με άλλους τρεις αξιωματικούς, τους Α. Κοντούλη, Α. Παπούλα και Γ. Κολοκοτρώνη, προς επιτόπια μελέτη της κατάστασης.

Αποτυγχάνοντας σε εκείνη την πρώτη προσπάθεια, επανήλθε τον Ιούλιο του ίδιου έτους οπότε και εισήλθε στη Μακεδονία ως ζωέμπορος με το όνομα «Πέτρος Δέδες». Μετά από 20ήμερη παραμονή συναντήθηκε με τον Έλληνα πρόξενο, Λάμπρο Κορομηλά, στη Θεσσαλονίκη ανταλλάσσοντας σκέψεις για ανάληψη επιχειρήσεων και στη συνέχεια επέστρεψε στην Αθήνα. Ύστερα από παρέμβαση της ελληνικής κυβέρνησης ο Μελάς ανέλαβε την αρχηγία του Μακεδονικού αγώνα ενάντια στους Βούλγαρους με την εντολή να ασκεί καθήκοντα αρχηγού και στις μικρότερες ομάδες που δρούσαν εν τω μεταξύ στις περιφέρειες Μοναστηρίου και Καστοριάς.

Παύλος Μελάς: η θυσία του απαρχή του Μακεδονικού Αγώνα

Τη νύχτα της 27ης με 28ης Αυγούστου του 1904 ο Παύλος Μελάς με το επιχειρησιακό όνομα «Καπετάν Μίκης Ζέζας», με ένοπλο σώμα 35 ανδρών, που το αποτελούσαν Μακεδόνες, Μανιάτες και Κρητικοί, διέβη τα ελληνοοθωμανικά σύνορα και εισέβαλε στα εδάφη της Μακεδονίας, κοντά στο Όστροβο (σημερινή Άρνισσα).

Στις 13 Οκτωβρίου του 1904 εισήλθε στο χωριό Στάτιστα για να αναπαυτεί αυτός και οι άνδρες του. Όμως, ο Βούλγαρος αρχικομιτατζής Μήτρος Βλάχος, προκειμένου να τον βγάλει από τη μέση, ειδοποίησε τις οθωμανικές αρχές. Επί τόπου κατέφθασε ισχυρό στρατιωτικό απόσπασμα, αποτελούμενο από 150 άνδρες και στη συμπλοκή που ακολούθησε, ο Παύλος Μελάς τραυματίστηκε σοβαρά στην οσφυϊκή χώρα και μετά από μισή ώρα άφησε την τελευταία του πνοή.

Το σπίτι όπου σκοτώθηκε ο Μελάς
στη Στάτιστα σήμερα στεγάζει
το Μουσείο Παύλου Μελά

Το κεφάλι του αποκόπηκε από τους συμπολεμιστές του και τάφηκε στο ναό της Αγίας Παρασκευής στο Πισοδέρι. Το σώμα του παραδόθηκε από τις οθωμανικές αρχές στον μητροπολίτη Καστοριάς Γερμανό (Καραβαγγέλη) και τάφηκε στον βυζαντινό ναό των Ταξιαρχών στην Καστοριά, όπου αναπαύεται και η κάρά του από το 1950. Στον ίδιο ναό έχει ταφεί και η σύζυγός του Ναταλία, κατ’ επιθυμίαν της.

Ο θάνατος του Παύλου Μελά έγινε γνωστός στην Αθήνα στις 18 Οκτωβρίου και συγκλόνισε την κοινή γνώμη, λόγω του ακέραιου και αγνού χαρακτήρα του ανδρός, αλλά και του γνωστού ονόματος της οικογένειάς του, που είχε μεγάλους δεσμούς με τη Μακεδονία και την κοινωνία των Αθηνών. Η θυσία του σηματοδότησε την ουσιαστική έναρξη του Μακεδονικού Αγώνα, που κορυφώθηκε με τους Βαλκανικούς Πολέμους του 1912-1913.

Αναφορές στον Παύλο Μελά περιέχονται στο κλασικό παιδικό μυθιστόρημα της Πηνελόπη Δέλτα «Ο Μάγκας»

Υστεροφημία

Ο Παύλος Μελάς, παρά τη μικρή του συμβολή στο στρατιωτικό σκέλος των ελληνικών επιχειρήσεων στη Μακεδονία, χάρη στη στάση του και την εκτεταμένη δημοσιότητα που απέκτησε ο θάνατός του, αποτέλεσε υπόδειγμα γενναιότητας και αυταπάρνησης για την απελευθέρωση της πατρίδας στην ελληνική ιστορία.

Στην Ελλάδα θεωρείται σύμβολο του Μακεδονικού Αγώνα, και πολλά προσωπικά του αντικείμενα εκτίθενται τώρα στο Μουσείο Μακεδονικού Αγώνα Θεσσαλονίκης και στο μουσείο «Παύλος Μελάς» στην Καστοριά.

Σήμερα, το όνομα του φέρει προς τιμή του το χωριό Στάτιστα ενώ πλήθος προτομών του στολίζουν πλατείες πόλεων μεταξύ των οποίων στη Θεσσαλονίκη, την Αθήνα, την Κοζάνη και σε άλλες πόλεις της Ελλάδας.

Στη Θεσσαλονίκη, μετά το πρόγραμμα Καλλικράτης, οι δήμοι Σταυρούπολης, Πολίχνης και Ευκαρπίας ενώθηκαν σε ένα δήμο με την ονομασία Δήμος Παύλου Μελά

Το μπρούτζινο άγαλμα του Παύλου Μελά φιλοτέχνησε

η ίδια η εγγονή του Παύλου Μελά, η γλύπτρια Ναταλία Μελά.

Βρίσκεται μικρό πάρκο στις συμβολές των οδών Παύλου Μελά,

Εθνικής Αμύνης και Λεωφόρου Νίκης

Παύλος Μελάς

Σε κλαίει ο λαός. Πάντα χλωρό να σειέται το χορτάρι

Στον τόπο, που σε πλάγιασε το βόλι, ω παλληκάρι.

Πανάλαφρος ο ύπνος σου του Απρίλη τα πουλιά

Σαν του σπιτιού σου να τ’ ακούς λογάκια και φιλιά,

Και να σου φτάνουν του χειμώνα οι καταρράχτες,

Σαν τουφεκιού αστραπόβροντα και σαν πολέμου κράχτες

Πλατειά του ονείρου μας η γη και απόμακρη. Και γέρνεις

Εκεί και σβεις γοργά.

Ιερή στιγμή. Σαν πιο πλατειά τη δείχνεις, και τη

φέρνεις Σαν πιο κοντά.

ΚΩΣΤΗΣ ΠΑΛΑΜΑΣ

Πηγή: Cityportal

https://cityportal.gr/paylos-melas-o-megalos-makedonomachos/

ΠΑΥΛΟΣ ΜΕΛΑΣ Ελληνική Ταινία 1974

Ο ΝΙΚΗΤΑΡΑΣ ΖΗΤΙΑΝΕΥΕΙ ΣΧΕΔΟΝ ΤΥΦΛΟΣ ΚΑΙ ΠΑΜΠΤΩΧΟΣ ΣΤΟΝ ΠΕΙΡΑΙΑ ΤΟ 1843

 

Ο Νικηταράς (Νικήτας Σταματελόπουλος) ζητιανεύει σχεδόν τυφλός και πάμπτωχος στον Πειραιά το 1843

Ένας από τους πιο γνωστούς, γενναίους και τίμιους αγωνιστές της

Ελληνικής Επανάστασης ήταν ο Νικηταράς. Βρισκόταν πάντα στην πρώτη γραμμή, δίπλα στο πλευρό του θείου του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη. Στη μάχη στα Δερβενάκια (26 Ιουλίου 1822) η ορμή του κατά των Τούρκων ήταν τόσο μεγάλη, όπου έσπασε 3 σπαθιά κατά τη διάρκεια της μάχης, ενώ το τέταρτο κόλλησε στο χέρι του από αγκύλωση. Μετά από αυτή τη μάχη έμεινε γνωστός ως «Τουρκοφάγος», ενώ αρνήθηκε να μοιραστεί τα λάφυρα από τη νίκη στα Δερβενάκια, λέγοντας «Δεν θέλω τίποτα. Θέλω να δω την πατρίδα μου λεύτερη». 

Ωστόσο μετά την απελευθέρωση της Ελλάδας συνεχίστηκε ο αγώνας του. Επί Όθωνα περιέπεσε σε δυσμένεια, επειδή υποστήριζε το αντιπολιτευόμενο Ρωσικό Κόμμα. Προφυλακίστηκε το 1839 ως αρχηγός συνωμοτικής ομάδας, αλλά στη δίκη του (11 Σεπτεμβρίου 1840), αθωώθηκε ελλείψει στοιχείων. Εντούτοις, η κράτησή του παρατάθηκε με αποτέλεσμα να υποστεί ανεπανόρθωτη βλάβη η υγεία του και σχεδόν να τυφλωθεί λόγω διαβήτη. Η κόρη του όταν τον αντίκρισε σ’ αυτήν την κατάσταση έχασε τα λογικά της. Αποφυλακίστηκε στις 18 Σεπτεμβρίου 1841 και αποτραβήχτηκε με την οικογένειά του στον Πειραιά.

Το 1843 του απονεμήθηκε ο βαθμός του υποστρατήγου και του δόθηκε μία πενιχρή σύνταξη. Παράλληλα του χορηγήθηκε άδεια να ζητιανεύει στον χώρο όπου σήμερα βρίσκεται ο Ιερός Ναός της Ευαγγελίστριας στον Πειραιά κάθε Παρασκευή απόγευμα και μάλιστα σε θέση όχι αρκετά προσοδοφόρα. Όταν κάποιος γνωστός του τον ρώτησε τι κάνει εκεί, ο Νικηταράς απάντησε ότι κάθεται και απολαμβάνει την ελεύθερη πατρίδα του. 

Τελικά πέθανε πάμπτωχος στις 25 Σεπτεμβρίου 1849, ωστόσο η ιστορία τον αναγνωρίζει ως έναν από τους πιο αγνούς και γενναίους ήρωες της Ελληνικής Επανάστασης.

Πηγή

ΠΟΤΕ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΙΣΑΙ ΣΤΡΑΤΙΩΤΗΣ ΚΑΙ ΠΟΤΕ ΚΑΛΟΣ ΣΑΜΑΡΕΙΤΗΣ

 

Όταν ένας λαός είναι μπερδεμένος, καλό είναι να κοιτάζει τους Αγίους του, τους Ήρωές του, τους προπάτορές του, για να βρει τη διάκριση που πρέπει να τον χαρακτηρίζει.

Δόξα Τω Θεώ η Ελλάδα δεν τσιγκουνεύεται στους Αγίους και στους Ήρωες. Είναι τόσο σπάταλη. ώστε να έχει απαντήσεις για όλα τα θέματα.

Δεν υπάρχει καλύτερο σημείο αναφοράς από την οικογένεια του Νικηταρά Αυτή η σπουδαία οικογένεια μέσα στις προσφορές της στο Γένος έδωσε έναν Άγιο, τον Νεομάρτυρα Άγιο Ιωάννη Τουρκολέκα. (όπου μικρό παιδί αρνήθηκε να αλλαξοπιστήσει και τον σκότωσαν οι Τούρκοι αφού, πρώτα, μπροστά στα μάτια του, σκότωσαν τον πατέρα του) και τον αδελφό του Αγίου, τον τεράστιο Ήρωά μας τον Νικηταρά, όπου όπως προαναφέρθηκε, είχε χάσει πατέρα και μικρό αδελφό από τους Τούρκους.

Ο Νικηταράς ανήκει στους σπουδαιότερους Πατέρες του Νεοελληνικού Κράτους.

Θεωρώ ότι θα προσβάλω αυτόν που διαβάζει αυτό το κείμενο αν κάτσω και γράψω τις αρετές αυτού του σπουδαίου Ορθόδοξου Χριστιανού, Έλληνα Πατριώτη, Ανιδιοτελή Πολεμιστή γιατί θεωρώ ότι δεν υπάρχει Έλληνας που δεν τις γνωρίζει.

Ο Νικηταράς ο Τουρκοφάγος. ο ανιψιός του μέγιστου Κολοκοτρώνη, εκτός όλων των άλλων μαχών που πρωταγωνίστησε εναντίον Τούρκων και Τουρκαλβανών, πρωτοστάτησε και στην ιστορική μάχη των Δερβενακίων -Σφαγή του Δράμαλη.

Μετά την μάχη ο Νικηταράς παρέμεινε στο πεδίο της μάχης. Εκεί εντόπισε έναν τραυματισμένο εχθρό Τουρκαλβανό . Ο Αλβανός είπε στον Νικηταρά να τον σκοτώσει. Ο Νικηταράς, όμως, του απάντησε το εκπληκτικό! :

«Να σε σκοτώσω; Για τζελάτη (δήμιο) με πήρες; Κάνε κουράγιο. Θα πασχίσω να γλυτώσεις. Θα

σε πάω στο ταμπούρι μας, που έχουμε γιατρό, να σε γιάνει.»

Τον έβαλε στην πλάτη του και τον πήγαινε στο ελληνικό στρατόπεδο για να τον κάνει καλά. Ο τραυματίας στον ώμο του Νικηταρά δεν ήξερε, ποιος τον κουβαλούσε, μέχρι ν’ ακούσει τους Έλληνες να τον χαιρετούν. Ο Νικηταράς ένιωσε το άγγιγμα από ένα μαχαίρι στο λαιμό του και γυρίζει και λέει: ¨Απιστε, γώ πασχίζω νά σοϋ γλυτώσω τη ζωή καί σύ θέλεις νά μέ σκοτώσης;;¨

Ο τραυματίας συγκινημένος απολογήθηκε δείχνοντας μια τούφα από τα μαλλιά του Νικηταρά:

“Όχι, καπετάνιε. Λίγα μαλλιά έκοψα απ’ το κεφάλι σου... Να τα. Τα έκοψα καπετάνιε, , για να έχω θυμητάρι από την αφεντιά σου... Αν ζήσω, γκόλφι μου (φυλαχτό) θα τα κάνω... Να θυμάμαι ολοζωής κείνον πού με γλύτωσε. Κι αν γίνω καλά και πάω στον τόπο μου, βάζω όρκο να μην ξαναπιάσω ντουφέκι για να βαρέσω τούς γκιαούρηδες¨.

Ο Νικηταράς πήγε στον Γιατράκο τον τραυματία, αλλά αυτός δεν τα κατάφερε και μετά από λίγες ώρες πέθανε. Πριν φύγει έδωσε την τούφα από τα μαλλιά στον Γιατράκο και του διηγήθηκε το περιστατικό.

Οι Έλληνες γλύπτες οι αδελφοί Φυτάλη έκαναν ένα γλυπτό που αναπαριστά το περιστατικό.

Ο Νικηταράς είχε διάκριση και ήξερε πότε έπρεπε να ήταν Στρατιώτης και πότε Καλός Σαμαρείτης!

Δεν χρειάζεται τώρα με τον σεισμό στην Τουρκία να χωριστούμε (για άλλη μία φορά) σε δύο στρατόπεδα.

Στους φανατικούς και των δύο μεριών βλέπω έναν φαρισαϊκό διαγωνισμό για το ποιος είναι ο πιο καλούλης ανώτερος συγχωρητικός άνθρωπος ή για το ποιος είναι ο πιο ζηλωτής αποδοτικός σούπερ πατριώτης.

Αν φύγει ο εγωισμός από τη μέση, πρώτον θα καταλάβουμε ότι η διαφωνία δεν σημαίνει παρεξήγηση και δεύτερον, όπως μας έδειξε ο ΠΑΤΕΡΑΣ μας ο Νικηταράς, στη Ρωμιοσύνη αυτά τα δύο όχι απλώς δεν συγκρούονται, αλλά το ένα συμπληρώνει το άλλο!

Εξάλλου ο εχθρός του εχθρού μου δεν σημαίνει ότι είναι και δικός μου φίλος…

Ο σεισμός δεν πιάνεται φίλος κανενός. Στο δευτερόλεπτο μπορεί να γίνει σεισμός και στην Ελλάδα.

Ο Θεός ν’ αναπαύσει όλες τις ψυχούλες που έφυγαν από τον σεισμό, στην Τουρκία και στη Συρία, να σώσει τους παγιδευμένους, τους τραυματίες και να παρηγορήσει τους δικούς τους ανθρώπους.

Ο Θεός να φυλάει την Ελλάδα καὶ πᾶσαν χώραν ἀπὸ ὀργῆς, λοιμοῦ, λιμοῦ, σεισμοῦ, καταποντισμοῦ, πυρός, μαχαίρας, ἐπιδρομῆς ἀλλοφύλων, ἐμφυλίου πολέμου.

Η Αγάπη του Θεού είναι άπειρη και δεν υπάρχει καλύτερη εμπιστοσύνη προς Αυτήν από το να την παρακαλούμε για όλους και για όλα.

Δεν αποδεχόμαστε οτιδήποτε κάνει κακό στην Πατρίδας μας αλλά και οτιδήποτε κάνει κακό στην Πίστη μας και στην πορεία μας προς την Άνω Ιερουσαλήμ.

Ο Ρωμιός αγωνίστηκε και Υπέρ Πίστεως και Υπέρ Πατρίδος.

Αυτήν τη σκυτάλη παραλάβαμε, αυτήν πρέπει να παραδώσουμε.

Στην φωτογραφία ο Νικηταράς κουβαλάει τον εχθρό του.

Και μέγιστος Πατριώτης και Καλός Σαμαρείτης. Ι.Ν. Αγ. Πάντων

ΙΩΑΝΝΗΣ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ - ΤΑ ΠΙΣΤΕΥΩ ΤΟΥ

 

Μελετώντας κανείς τη ζωή του Καποδίστρια, δηλ. τις πεποιθήσεις, τις ιδέες και τη στάση του απέναντι σε αυτοκράτορες, καγκελάριους, διπλωμάτες, προύχοντες, Φαναριώτες και τόσους άλλους, προβληματίζεται. Προβληματίζεται και διερωτάται από πού αντλούσε την ευθύτητα, την ανδρεία, τη σταθερότητα, τη σωφροσύνη αλλά και τη διορατικότητα για να υψώσει μια φωνή δίκαιη και αληθινή.

«Ας λέγουν και ας γράφουν ό,τι θέλουν. Θά έλθη όμως κάποτε καιρός, ότε οι άνθρωποι κρίνονται όχι σύμφωνα με όσα είπον ή έγραψαν περί των πράξεών των, αλλά κατ' αυτήν την μαρτυρίαν των πράξεών των. Υπ' αυτής της πίστεως, ως αξιώματος, δυναμούμενος έζησα μέσα εις τον κόσμον μέχρι τώρα, οπότε ευρίσκομαι εις την δύσιν της ζωής μου, καί υπήρξα πάντοτε ευχαριστημένος δια τούτο. Μου είναι αδύνατον πλέον να αλλάξω τώρα.Θα συνεχίσω εκπληρών πάντοτε το χρέος μου, ουδόλως φροντίζων περί του εαυτού μου, καί ας γίνη ό,τι γίνη».

Με αυτό ακριβώς το ήθος επέλεξε να υπηρετήσει ως διπλωμάτης στη Ρωσία. Συνειδητοποίησε ότι, η μόνη ελπίδα, για να σωθεί το υπόδουλο γένος, είναι η ομόδοξη Ρωσία και όχι οι υπόλοιπες, Προτεσταντικές και Καθολικές στο θρήσκευμα, Δυνάμεις. Ως διπλωμάτης στην υπηρεσία του Τσάρου δεν απορροφήθηκε από το κοσμοπολίτικο περιβάλλον της Ρωσικής αυλής: «Είμαι ευχαριστημένος... (γράφει στον πατέρα του) Αντιστάθηκα στις πιό μεγάλες και γοητευτικές προτάσεις ... Έμεινα σταθερός στο να παραιτηθώ από λαμπρές και ανετότατες θέσεις ... προκειμένου να μείνω με όλη μου την καρδιά προσκολλημένος ... σε όσα εγώ πιστεύω ως ιερά καθήκοντα ... Μού προσφέρθηκαν περισσότερες από μιά ωραίες αποκαταστάσεις. Τις αρνήθηκα χωρίς δυσαρέσκειαν. Θα είχα γίνει Κροίσος στα πλούτη, αλλά στους αντίποδες. Θα είχα προχωρήσει κατά χίλια βήματα στην σταδιοδρομία μου, αλλά έξω από τις αρχές μου, από την ατμόσφαιρά μας. Δεν το θέλησα και ούτε θα το θελήσω ποτέ... Ελπίζω στην θεϊκή προστασία ...».

Την ψυχική ανάπαυση και ψυχαγωγία τη βρίσκει αλλού: «Επέρασα την Μεγάλη Εβδομάδα με τον Μητροπολίτην. Καί παρητήθην όλων των οχληρών διπλωματικών γευμάτων. Το αυτό έπραξα και κατά τας δύο πρώτας ημέρας του Πάσχα κατά το εκκλησιαστικόν τυπικόν των οποίων μόνον ηδυνήθην να εκπληρώσω τα θρησκευτικά μου καθήκοντα.» Ανέβηκε τα σκαλιά της διπλωματίας ζώντας πραγματικά μια ζωή ασκητική και δεν έπαυε να διακηρύττει: «Είμαι πεπεισμένος ποτέ να μην εγκαταλείψω τα συμφέροντα της πατρίδας μου. Καμιά θεώρηση των πραγμάτων, οποιαδήποτε κι αν είναι, δεν θα μπορούσε να μ' επηρεάσει να αποστασιοποιηθώ από τα καθήκοντα που μου επιβάλλει η τιμή μου. Τι χρησιμότητα έχει για μένα η υψηλή εύνοια με την οποία με τιμά ο αυτοκράτορας, εφόσον δεν θα είχα τη δυνατότητα να τη χρησιμοποιήσω για να βοηθήσω αυτούς τους ανθρώπους (δηλ. τους συμπατριώτες του), στους οποίους ανήκω ολόψυχα και αποκλειστικά». Ακόμα στον ίδιο τον Τσάρο έλεγε: «Μένω εις τον τόπον μου (το υπουργείο των Εξωτερικών της Ρωσίας) και θέλω μείνει εν όσω θέλω ελπίζει να τους είμαι ωφέλιμος (στους Έλληνες). Οποίαν ημέραν ίδω ότι τα χρέη του υπουργήματός μου είναι ασυμβίβαστα με τα χρέη τα οποία με απαιτεί η πατρίς, πιστεύσατέ με, Κύριέ μου, ότι δεν θέλω αναβάλει ουδεποσώς ν' ακολουθήσω τον δρόμον, τον οποίο πρέπει ν' ακολουθήση πάς τίμιος άνθρωπος».

Δεν δίστασε μάλιστα ν' αποκαλύψει ότι: «... δεν ηθέλησα ποτέ να είμαι υπήκοός Του, αλλά υπηρέτης Του. Είναι διότι μίαν φοράν είπον εις την Α.Μ. ότι δεν θα αντήλλασον τον τάφον μου που έχω εις την Κέρκυραν με οιανδήποτε αποκατάστασιν εν τω κόσμω».

Όταν το 1815 ο Τσάρος του ανακοίνωσε την πρόθεσή του να τον διορίσει Υπουργό των Εξωτερικών, αρχικά δεν δέχτηκε, διότι δεν θα μπορούσε να θυσιάσει τα συμφέροντα της πατρίδας του ευρισκόμενος στην υψηλή αυτή θέση. Απάντησε, λοιπόν, στον Τσάρο: «Μεγαλειότατε, εντίμως σας δηλώνω ότι οσάκις ευρεθώ προ του τραγικού διλήμματος να υποστηρίξω τα συμφέροντα της σκλαβωμένης πατρίδος μου ή τα συμφέροντα της αχανούς αυτοκρατορίας σας, δεν θα διστάσω ούτε στιγμή: Θα τεθώ με το μέρος της πατρίδος μου ... Θα ήταν εκ μέρους μου αχαριστία, θα παρέβαινα τα καθήκοντά μου προς την γήν που με γέννησε, εάν, προκειμένου να απαλλαγώ από τις πιέσεις που θα μου έκαναν, θεωρούσα τον εαυτό μου ξένον προς την Ελλάδα. Αισθάνομαι όμως τον εαυτό μου ανίκανον για μιά τέτοια θυσία! ... Θα ευρίσκομαι σε συνεχή επικοινωνία μαζί τους, θα τους βοηθώ!...» και «Είμαι Έλλην και θα μείνω Έλλην για πάντα».

Αυτή την εντιμότητα του την αναγνώρισαν μέχρι και οι εχθροί του. Ως πολιτικό αντίπαλο, μπορεί ο Μέττερνιχ να τον πολεμούσε με ασίγαστο μίσος, αλλά ως άνθρωπο τον θαύμαζε: «Ο μόνος αντίπαλος που δύσκολα ηττάται είναι ο απόλυτα έντιμος άνθρωπος. Και τέτοιος είναι ο Καποδίστριας». Πιστός στη ζωή που επέλεξε απομακρύνθηκε εκούσια από τη θέση του Υπουργού των Εξωτερικών όταν κατάλαβε ότι δεν μπορεί να ελπίζει βοήθεια από τον Τσάρο στον αγώνα των Ελλήνων. Αντιτάχθηκε σθεναρά απέναντί του αρνούμενος να εκτελέσει αποφάσεις: «Ναί, βεβαίως το βλέπω, όπως και σείς. Αλλά δεν είμαι εγώ εκείνος που θα τις εκτελέσει!». Έδωσε την παραίτησή του στον Τσάρο «πιστά αφοσιωμένος στην έντιμη μοίρα της πατρίδος του».

Η αυτοκράτειρα μητέρα του Τσάρου Νικολάου, Μαρία Θεοδώρεβνα, τον πίεζε να μην αποδεχθεί την εκλογή του ως Κυβερνήτη της Ελλάδος λέγοντας του: «Στην Ελλάδα θα διακινδυνεύσετε τη ζωή σας». Προφητικά λόγια! Ο Καποδίστριας όμως απάντησε: «Εάν δεν δεχθώ την εκλογή μου και η Ελλάς γονατίσει, τί θα πούν για μένα; Νά ένας άνθρωπος, που θα μπορούσε να τη σώσει και προτίμησε μιά λαμπρή θέση στη Ρωσία από τη σωτηρία της πατρίδας του και την άφησε να χαθεί. Αφιέρωσα τη νεότητά μου στην υπηρεσία του αείμνηστου μεγαλόψυχου γιού σας. Έτσι μπορώ σήμερα να προσφέρω στην Ελλάδα τη θυσία των γηρατειών μου!..».

Υπερασπίστηκε την απόφασή του απέναντι στον Τσάρο: «Η απόφασή μου είναι αμετάκλητη. Πάνω απ' όλα ανήκω στη χώρα μου. Δεν έχω την ψευδαίσθηση να πιστεύω ότι εγώ μονάχος μπορώ να τη σώσω. Όταν βλέπω όμως σε ποιών ανθρώπων τα χέρια βρίσκεται τώρα η τύχη της, δεν μπορώ να αποκρύψω ότι διαθέτω περισσότερα μέσα απ' αυτούς. Πιστεύετε, μεγαλειότατε, ότι θα εγκατέλειπα μιά τόσο λαμπρή θέση, μιά τόσο ένδοξη υπηρεσία και μιά τέλεια εξασφάλιση στη Ρωσία ... εάν δεν ένιωθα ότι με προστάζει η επιτακτική ανάγκη των περιστάσεων της χώρας μου και η έλλειψη των ανθρώπων... Μην πιστέψετε καθόλου, μεγαλειότατε, ότι πηγαίνω στην Ελλάδα με τη ρωσική λιβρέα στους ώμους μου. Δεν είμαι εγώ εκείνος που θα σας βοηθούσε να στήσετε εκεί τις σημαίες σας και δεν είμαι εγώ εκείνος που θα σας δάνειζε το χέρι του για να επιτευχθεί ένα δεύτερο έγκλημα, σαν εκείνο του διαμελισμού της Πολωνίας!..»

Αρνήθηκε να δεχθεί την αποζημίωση που δικαιούνταν από τον Τσάρο για τις υπηρεσίες του - ισόβια σύνταξη εξήντα χιλιάδων φράγκων - με κριτήριο το συμφέρον της πατρίδας του και όχι το δικό του. Αναγνώριζε ότι το ποσό αυτό θα τον βοηθούσε ν' ανακουφίσει τους δυστυχισμένους Έλληνες, αλλά θα έδινε την ευκαιρία στους αντιπάλους του να τον κατηγορήσουν ότι εξαρτάται οικονομικά από τη Ρωσία.

Ο Καποδίστριας γνώριζε ότι «η κάθοδός του εις την Ελλάδα σημαίνει άνοδον εις τον Γολγοθάν», ήρθε όμως έχοντας την πεποίθηση ότι: «Ο Θεός είναι προστάτης μου ... και άνευ ταύτης της πίστεως ούτε εμαυτόν θα ηδυνάμην να κατανοήσω, ούτε να ελπίσω τι». Τοποθέτησε υπεράνω του εαυτού του το συμφέρον της πατρίδας: «Ευτυχείς, διότι ηδυνήθημεν να προσφέρωμεν δι' αυτό το τόσον θεάρεστον έργον τα λείψανα της μετρίας κατατάσεώς μας εις το θυσιαστήριον της πατρίδος!» Το μόνο που ζήτησε από τον Μουστοξύδη κατά τον ερχομό του στην Ελλάδα ήταν: «Ελπίζων δε να έχω και μίαν στέγην εις την Ελλάδα, ως αρχηγός της διοικήσεως, καλόν νομίζω το να περιλαμβάνη και εν μικρόν παρεκκλήσιον...».

Στην πατρίδα πλέον και ελεύθερος από κάθε δέσμευση υλοποίησε την ανασύσταση του Ελληνικού κράτους θέτοντας πρώτα - πρώτα τις βασικές αρχές. Πρώτη και κύρια αρχή ήταν να διαφυλαχθεί η πίστη και η ζωή της Ορθοδόξου Εκκλησίας διότι: «Οι Έλληνες ... ηνωμένοι δια της εις Χριστόν και εις την Αγίαν του Εκκλησίαν σταθεράς πίστεώς των ... υποστάντες την οθωμανικήν δυναστείαν, υπό μόνην την σκέπην της Εκκλησίας των διεσώθησαν. Άμα δε τώ ανεγερθήναι εις σώμα Έθνους, οι αυτών αντιπρόσωποι ανεκήρυξαν την Ελληνικήν θρησκείαν, θρησκείαν της επικρατείας, ...» και δεύτερο να διασωθεί η ταυτότητα του Έθνους η οποία «... σύγκειται εκ των ανθρώπων, οίτινες από της Αλώσεως της Κωνσταντινουπόλεως δεν έπαυσαν ομολογούντες την Ορθόδοξον Πίστιν και την γλώσσαν των Πατέρων αυτών λαλούντες, και διέμειναν υπό την πνευματικήν ή κοσμικήν δικαιοδοσίαν της Εκκλησίας των, όπου ποτέ της Τουρκίας και αν κατοικώσι».

Η Εκκλησία έσωσε την πατρίδα και η Εκκλησία του Χριστού θα αποτελέσει τη «σωτηρία του Έθνους, το λίκνο του μέλλοντος». Για να γίνει αυτό εφικτό, ο Καποδίστριας οργάνωσε συστηματικά και γρήγορα την παιδεία. «Αποτελεί θεία τιμή το να αναθρέψει κάποιος Ελληνόπαιδες, με τις γνώσεις της ιεράς μας θρησκείας, να τους εκπαιδεύσει στην πάτριον γλώσσα και να τους προπαρασκευάσει για ανώτερες πανεπιστημιακές σπουδές».

Με την οργάνωση της παιδείας προσπάθησε τα παιδιά να σπουδάσουν στην πατρίδα τους διότι: «Τα παιδιά μας, ούτως εκείσε κείμενα, οποίας και άν απολαμβάνουν φροντίδος παρά των φιλανθρώπων προστατών, κινδυνεύουν όμως να εκστραφούν της οικείας φύσεως, χάνοντα βαθμηδόν και την αίσθησιν των θρησκευτικών χρεών των, και την χρήσιν της γλώσσης των, και την μνήμην των εφεστίων και ιδιογενών ηθών». Και αλλού: «Χωρίς να γνωρίζουν καλά την Γερμανικήν και την Ελληνικήν, χωρίς να έχουν μίαν κάποιαν ηλικίαν εις την οποίαν ημπορεί κανείς να στερηθή την εκκλησίαν χωρίς να χάση την θρησκείαν του, δεν θα συνεβούλευα ποτέ να τοποθετηθούν εις έν Ινστιτούτον όπου ασκείται η θρησκεία των Διαμαρτυρομένων».

Πίστευε στην αξία στη εκπαίδευσης βάσει όμως αξιών και χρηστών ηθών. Εφόσον λοιπόν ο λαός θα μορφωθεί με τις αξίες του ευαγγελίου κατόπιν θα ιδρυθή η Ελλάς.

Χαρακτηριστική υπήρξε η συνομιλία με τον γραμματέα του Νικόλαο Δραγούμη, ο οποίος την εξιστορεί:

- Σύ δε τί προτιμάς, γράμματα άνευ χρηστών ηθών ή χρηστά ήθη άνευ γραμμάτων;

Και επειδή κατανεύσας τους οφθαλμούς εσιώπησα, αυτός επαναλαβών τον λόγον

- Δεν αποκρίνεσαι; Προσέθετο. Διέστρεψε λοιπόν και σε, τόσω νέον, η ελληνική οίησις; Πολλοί λογιώτατοι Έλληνες τους οποίους εγνώρισα εις Βιένναν και αλλαχού, ενόμιζον εαυτούς σοφωτάτους διότι έμαθον ολίγα γράμματα. Αλλ' εάν, ως καυχάσθε, είσθε απόγονοι των Ελλήνων, έπρεπε και να μη λησμονήτε ότι σοφίαν εκείνοι ούτε ενόμιζον ούτε ωνόμασαν μόνην την άσκησιν του νού, αλλά και της ψυχής την καλλιέργειαν. Ο μόνον γράμματα γινώσκων, στερούμενος δε ψυχικής αγωγής, είναι και του χειρίστου κακούργου χείρων, ως μαθών να κακουργή επιτηδειότερον. Γνωρίζεις τον Σ;...

- Μάλιστα, εξοχώτατε.

- Αυτός, ως ακούω, είναι εκ των λογιωτέρων, αλλά και εκ των κακοηθεστέρων διότι, ότε διέτριβεν εις Παρισίους, έκλεπτε, περί δε των άλλων αυτού αρετών ουδέν λέγω.

- Το κακόν υμών είναι ότι μόλις μάθετε μερικούς κανόνας της γραμματικής, έστω και εις την Γερμανίαν, μόλις ιδήτε μερικά βουνά της Ευρώπης και χειροτονείσθε μόνοι διορθωταί της κοινωνίας και νομοθέται της πολιτείας. Πλην, κύριε, άλλο γραμματική, άλλο κοινωνία και άλλο πολιτεία. Τόσο πολύς καπνός γεμίζει τας κεφαλάς υμών, ώστε δεν εννοείτε οποίον και οπόσον χάσμα διαχωρίζει τας δύο τελευταίας από της πρώτης. Οι παλαιοί σοφισταί εγίνωσκον πλείονα γράμματα, και όμως αυτοί ήσαν οι λυμεώνες των Αθηνών.

Εμού δε εδιπλασιάζετο ο θαυμασμός, ου μόνον διά την χάριν και την σαφήνειαν δι' ων ηρμήνευε την διάνοια αυτού, αλλά και διά την απροσδόκητον ανακάλυψιν ότι οικείοι ήσαν αυτώ οι αρχαίοι.

- Πιθανόν να με νομίζης και συ μετά των κατηγόρων μου φωτοσβέστην. Πλην τι θέλετε; Να συστήσω ακαδημίαν ως του Γκυλφόρδ; Αλλά πριν πατήση τις το κατώφλιον ακαδημίας πρέπει να πατήση το κατώφλιον αλληλοδιδακτικού.

Αγωνίσθηκε να πείσει τους ξένους, διότι με αυτούς πάλεψε περισσότερο παρά με τους Τούρκους, για πόσο δίκαιος ήταν ο αγώνας των Ελλήνων. Χαρακτηριστική ήταν η απάντηση που έδωσε στον Ουίλλμοτ Όρτον, υφυπουργό του Πολέμου, όταν εκείνος έθεσε το ερώτημα: «Τι θα πρέπει να εννοήσουμε σήμερα όταν μιλάμε για την Ελλάδα;». Ο Καποδίστριας τότε απάντησε: «Το Ελληνικόν Έθνος αποτελείται από ανθρώπους, οι οποίοι από την άλωση της Κωνσταντινουπόλεως δεν έπαυσαν να ομολογούν την πιστότητά τους στην ορθόδοξη πίστη τους, δεν σταμάτησαν ποτέ να ομιλούν την γλώσσα των πατέρων τους, την ελληνική, και παρέμειναν ακλόνητοι υπό την πνευματική ή κοσμική δικαιοδοσία της εκκλησίας τους, σε οποιοδήοτε μέρος της τουρκοκρατουμένης πατρίδας τους και άν ευρίσκονταν».

Και στο ερώτημα για το ποια θα έπρεπε να είναι τα γεωγραφικά σύνορα της Ελλάδος, απάντησε:

«Τα σύνορα της Ελλάδος, εδώ και τέσσερις αιώνες, από την πτώση της βυζαντινής αυτοκρατορίας, έχουν οροθετηθεί από ακλόνητα δικαιώματα, τα οποία ούτε ο χρόνος, ούτε οι ανυπολόγιστες συμφορές από τους Τούρκους, ούτε η πολεμική κατάκτηση κατόρθωσαν ποτέ να παραγράψουν. Χαράχθηκαν δε αυτά τα σύνορα από το 1821 από το αίμα το ελληνικό, που χύθηκε στις σφαγές των Κυδωνιών, της Κύπρου, της Χίου, της Κρήτης, των Ψαρών, του Μεσολογγίου και στις πολυάριθμες ναυμαχίες και πεζομαχίες, στις οποίες δοξάσθηκε τούτο το Έθνος... Τα πραγματικά σύνορα της Ελλάδος ήταν εκείνα που περιέγραψε ο Έλληνας γεωγράφος Στράβων: Από την Πελοπόννησο ως τη Μακεδονία και την Ήπειρο, ως τους Αγίους Σαράντα, από τα νησιά του Ιονίου και του Αιγαίου πελάγους ως και τη Μικρά Ασία. Αυτά ήταν τα ιστορικά και φυσικά σύνορα της Ελλάδος, τα οποία οι Έλληνες είχαν ιερό χρέος να διεκδικήσουν. Αυτό το χρέος το ιερό και απαραβίαστο δεν επέτρεπε στην Ελλάδα να περιορίσει ή να σμικρύνει και στο ελάχιστο τα όρια της χώρας της. Αν τα ωμά συμφέροντα των ισχυροτέρων χωρών την αναγκάσουν να σιγήσει αυτό το χρέος, τότε οι Έλληνες θα έχουν δικαίωμα να αναρωτηθούν: Άραγε οι μεσίτριες Δυνάμεις φθάνουν στο σημείο να αναγκάσουν τους Έλληνες να εγκαταλείψουν τους ομογενείς αδελφούς τους στον βάρβαρο οθωμανικό ζυγό;... Οι προστάτριες Δυνάμεις, όσο και αν θέλουν να σταματήσουν τον πόλεμο, σύντομα θα καταλάβουν ότι η ειρήνευση της Ανατολής δεν θα μπορέσει ποτέ να γίνει στερεά και διαρκής, αν δεν στηρίζεται στη βάση της γεωγραφικής δικαιοσύνης, και ας μη νομίζουν ότι είναι δυνατόν να πραγματοποιηθεί μονάχα με τη δύναμη των διαπραγματεύσεων!...»

Χαρακτηριστικά είναι όσα ανέφερε για την οριοθέτηση του Ελληνικού κράτους τον Οκτώβριο του 1828 σε υπόμνημά του προς τους αντιπροσώπους των τριών Δυνάμεων στη συνδιάσκεψη του Πόρου: «Περί δε των νήσων, εκ τε της ιστορίας και εκ των μνημείων και εκ των λοιπών πάντων μαρτυρείται ομοίως ότι και η Κύπρος και η Ρόδος και πολλαί άλλαι νήσοι, αποσπάσματα εισί της Ελλάδος».

Ο Καποδίστριας δεν αγκιστρώθηκε στην εξουσία και δεν θέλησε να κυβερνήσει για πάντα την Ελλάδα ακόμα και όταν του δόθηκε η ευκαιρία. Όταν «Οι δ' επιζώντες ενθυμούνται ότι, ότε η παρά της εν Άργει Εθνοσυνελεύσεως σταλείσα επιτροπή ίνα υποβάλη αυτώ το εξ εκατόν πεντήκοντα χιλιάδων φοινίκων ψήφισμα είπεν ότι το έθνος ην έτοιμον να ονομάση και ηγεμόνα τον Κυβερνήτην, εκείνος προέτεινεν ως άλλος Φερεκύδης την δεξιάν, υπονοών ότι ο ηγεμών έπρεπε να κατάγεται εξ αίματος βασιλικού και να μη έχη τας χείρας τραχείας ως αυτός ένεκα της πολλής εργασίας». Πίστευε ότι το συμφέρον της Ελλάδος ήταν να έχει ηγεμόνα από βασιλική γενιά ώστε οι Μεγάλες Δυνάμεις να αναγνώριζαν πιο εύκολα την ανεξαρτησία της.

Επίσης, ήταν αντίθετος στην ιδέα ότι, για να κυβερνήσει, έπρεπε να στηριχθεί στα όπλα. «....Δεν φρονώ ότι η νέα ελληνική κυβέρνησις πρέπει να έλθη εις την Ελλάδα επί κεφαλής λόχων και πυροβόλων. Τούτο είναι έξω των δυνάμεών μου, αλλά και αν ηδυνάμην, δεν θα ηρχόμην τοιουτοτρόπως».

Αυτή ήταν η ευγενική ψυχή του Καποδίστρια ο οποίος προέτασσε των πάντων το συμφέρον της πατρίδας την οποία υπηρέτησε χωρίς ουδόλως να τη ζημιώσει. Η προσωπική του ζωή ήταν πρότυπο ήθους και χριστιανικών αρχών. Έλληνες από τη Μαριανούπολη, θέλοντας να τον ευχαριστήσουν για τη βοήθειά του προς την κοινότητά τους, του έδωσαν ένα μεγάλο χρηματικό ποσό. Αρνήθηκε να το δεχθεί και για να μην τους προσβάλλει τους είπε: «... δέχομαι το δώρο σας. Αλλά με τον όρο να καταθέσετε αυτά τα χρήματα σε Τράπεζα και με τους τόκους να προσλάβετε Έλληνα διδάσκαλο για να σας διδάσκει τη μητρική σας γλώσσα. Γιατί αποτελεί εντροπή, όντας Έλληνες στην καταγωγή, στο φρόνημα και στη θρησκεία, να αγνοείτε την ευγενέστερη και πλουσιότερη γλώσσα του κόσμου, που την διδάσκονται τόσοι άλλοι αλλοεθνείς ...».

Προσωπικά για τον εαυτό του δεν δέχθηκε ούτε τα αυτονόητα. Αρνήθηκε το επιμίσθιο που του αναλογούσε ως αρχηγός κράτους και το οποίο εγκρίθηκε δύο φορές από τη Βουλή των Ελλήνων και τη Γερουσία. «Διά τον αυτόν τούτον λόγον θέλομεν αποφύγει και ήδη το να δεχθώμεν την προσδιοριζομένην ποσότητα διά τα έξοδα του αρχηγού της επικρατείας, απεχόμενοι, εν όσω τα ιδιαίτερά μας χρηματικά μέσα μας εξαρκούσιν, από του να εγγίσωμεν μέχρι και οβολού τα δημόσια χρήματα προς ιδίαν ημών χρήσιν. Οψέποτε δε βιασθώμεν εις τούτο, εξαντληθέντων διόλου των ιδιαιτέρων ημών πόρων, τότε θέλομεν καταφύγει εις το δημόσιον ταμείον, πλην μόνον δια τα έξοδα, όσα απαιτεί η εκτέλεσις των καθηκόντων μας».

Αυτός που είχε ζήσει στα παλάτια του Τσάρου, αυτός που ως Υπουργός Εξωτερικών του Τσάρου είχε επηρεάσει ουσιαστικά την εξέλιξη της Ευρώπης, ζούσε φτωχικά.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα της λιτής του ζωής αποτέλεσε το περιστατικό που αναφέρει η βαρώνη Charlotte de Sor και συνέβη όταν ο Καποδίστριας ήταν στη Γενεύη: «Μιά ημέρα, στη διάρκεια μιάς εγκάρδιας συνομιλίας, μου είπε με εκείνη την αξιολάτρευτη απλότητα που τον διέκρινε: "Εκπλήττεσθε γιατί έχω διαλέξει αυτά τα δύο πενιχρά δωμάτια στο σπίτι της κυρίας Lamotte ... Μα ο λόγος είναι ότι μου στοιχίζουν μονάχα 30 φράγκα το μήνα και ασφαλώς δεν ξέρετε ότι για τη συντήρηση και των δύο μας (και του υπηρέτη του) δεν πρέπει να ξεπεράσουμε το ποσόν των 6 φράγκων την ημέρα." Χονδρά δάκρυα ύγραναν τα μάτια μου και του έσφιξα το χέρι με συγκίνηση: "Είσθε αξιοθαύμαστος", του είπα βαθιά συγκλονισμένη. "Μα όχι, κυρία μου, απλώς είμαι συνεπής προς τον εαυτό μου! Αυτό είναι όλο. Όταν όλα τα διαβήματα και οι ενέργειές μου, όλες οι γραπτές μου εκκλήσεις ζητούν από τις γενναιόδωρες ψυχές ψωμί και ενδύματα για τους συμπατριώτες μου, όταν, αφού χτύπησα τις πόρτες των παλατιών των πλουσίων, χτύπησα μετά και τις πόρτες των καλυβών των φτωχών, για να συλλέξω τον οβολό του φτωχού, πρέπει να ημπορώ να τους λέω με παρρησία: Έδωσα τα πάντα πριν ζητήσω και τη δική σας βοήθεια για τους αδελφούς μου".

Και πραγματικά είχε δώσει τα πάντα. Είχε γενναιόδωρα δαπανήσει όλη την αξιόλογη περιουσία του για να υπερασπιστεί την πατρίδα του και δεν κράτησε για τον εαυτό του παρά τα απολύτως αναγκαία για την επιβίωσή του».

Δεν δίστασε να υποθηκεύσει ολόκληρη τη μεγάλη ακίνητη πατρική περιουσία του στην Κέρκυρα, να δαπανήσει όλα τα χρήματά του για να στηρίξει το νεοσυσταθέν κράτος, να ζήσει ο ίδιος με τρόπο λιτό φέρνοντας τον εαυτό του και την υγιεία του στα όρια, όπως αναφέρει και η Γενική Εφημερίδα της Κυβερνήσεως: «... Ο γιατρός του είπε να βελτιώσει λίγο την τροφή του, ήταν επείγουσα ανάγκη για την υγεία του. Κι εκείνος απήντησε αποφασιστικά: Τότε μονάχα θα βελτιώσω την τροφή μου, όταν θα είμαι βέβαιος ότι δεν υπάρχει ούτε ένα Ελληνόπουλο που να πεινάει ...». Ο δε Μακρυγιάννης γράφει για να δείξει τον τρόπο ζωής του: «Ο Κυβερνήτης έτρωγε επί 4 ημέρες μία κότα».

Δυστυχώς το ήθος και το παράδειγμα του Καποδίστρια δεν μιμήθηκαν οι σύγχρονοι πολιτικοί. Ο Καποδίστριας εισήλθε στη πολιτική βαθύπλουτος έζησε «κοπιών όλον σχεδόν νυχθημερόν και ελάχιστον αναπαυόμενος» και εξήλθε δολοφονημένος και πάμπτωχος. Εν αντιθέσει σύγχρονοι πολιτικοί εισήλθαν πάμφτωχοι στη πολιτική, πολιτεύτηκαν άκοπα και άνετα και εξήλθαν πάμπλουτοι.

ΠΗΓΗ: “kapodistrias.info”

Ἡ πίστη τῶν Ἐλλήνων στόν πόλεμο τοῦ 1940

 

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Κάθε ἐθνική γιορτή μᾶς δίνει τήν εὐκαιρία ὄχι μόνο νά πλουτίσουμε τίς ἱστορικές μας γνώσεις, ἀλλά κυρίως ν᾿ ἀναβαπτιστοῦμε στίς ἀρετές τῶν προγόνων μας, νά συγκινηθοῦμε ἀπό τά κατορθώματα καί τό ἦθος τους, νά διδαχθοῦμε ἀπό τά λάθη τους· καί ἔτσι νά ἐκτιμήσουμε τή μεγάλη καί βαριά κληρονομιά πού μᾶς παρέδωσαν, καί τή δική μας εὐθύνη νά φανοῦμε ἀντάξιοί τους, πιστοί στά ἰδανικά τῆς πίστεως καί τῆς πατρίδας. Tίς ἡμέρες αὐτές γιορτάζουμε τήν ἐπέτειο τοῦ ΟΧΙ.
Στό λίγο χρόνο πού ἔχουμε, ἄς προσπαθήσουμε νά ἐμβαθύνουμε σέ μιά πτυχή τοῦ ᾿40 πού δέν θά ἦταν ὑπερβολή νά ποῦμε ὅτι εἶναι ἡ πιό σημαντική καί ὅτι σ᾿ αὐτήν ὀφείλεται τό θαῦμα πού τότε ἐπιτελέστηκε. Εἶναι ἡ πίστη στόν Θεό, ἡ ζωντανή εὐσέβεια τῶν Ἑλλήνων σ᾿ ἐκεῖνον τόν πόλεμο.

ΜΑΡΤΥΡΙΕΣ

Τί γνωρίζετε γι᾿ αὐτήν; (…)
Ἄς ἀφήσουμε νά μιλήσουν τά ἴδια τά γεγονότα (ὁ κατηχητής ἄς ἐπιλέξει νά διαβάσει κάποιες ἀπό τίς μαρτυρίες πού παρατίθενται στό τέλος τοῦ θέματος).

ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ

1. Δέν εἶναι ὅλα αὐτά τόσο συγκινητικά καί ἀποκαλυπτικά; Τί σᾶς ἔκανε μεγαλύτερη ἐντύπωση;
(...)

2. Καί πῶς φανερωνόταν αὐτή ἡ ζωντανή καί θερμή πίστη τους σύμφωνα μέ τίς μαρτυρίες; (…)

• θαρραλέα ὁμολογία θαυμάτων
  
• ψαλμωδίες τῶν στρατιωτῶν στό μέτωπο
  
• ἀθρόα προσέλευση στήν ἱερά Ἐξομολόγηση καί στή θεία Εὐχαριστία
  
• κατακλύζονταν οἱ ναοί στά μετόπισθεν γιά κοινή προσευχή ὑπέρ τοῦ ἀγώνα
  
• τύπωση καί διανομή εἰκόνων τῆς Παναγίας
  
• ἡ προσφορά τοῦ Ἱδρύματος Εὐαγγελίστριας καί ἡ εὐγενική χειρονομία τῆς Τραπέζης Ἑλλάδος! Πῶς σεβάστηκαν οἱ ἰθύνοντες τά ἀφιερώματα τῆς Μεγαλόχαρης, ἄν καί τούς προσφέρθηκαν γιά τίς ἀνάγκες τοῦ πολέμου!
  

3. Πρίν ποῦμε ὁτιδήποτε ἄλλο, εἶναι σημαντικό νά συνειδητοποιήσουμε τήν ἀξία τῶν μαρτυριῶν πού ἀναφέραμε. Γιατί εἶναι ἀξιόπιστες; (…)

Πρῶτα-πρῶτα γιά τό μεγάλο πλῆθος τους – ἐδῶ παραθέσαμε ἐλάχιστες· ἔπειτα διότι δέν προέρχονται μόνο ἀπό ἀνθρώπους τῆς Ἐκκλησίας ἀλλά καί ἀπό ἄλλους πού δέν διακρίνονταν γιά τή θρησκευτικότητά τους· τίς μαρτυρίες αὐτές περιέλαβαν ἱστορικοί στά ἱστορικά τους ἔργα, δημοσιογράφοι στά ἄρθρα τους, τίς φιλοξένησαν οἱ κοσμικές (μή θρησκευτικές) ἐφημερίδες στίς στῆλες τους, ξένοι ἀπεσταλμένοι στίς ἀνταποκρίσεις τους! Ἀκόμη τό ὅτι πρώην ἄθεοι ἤ ἀδιάφοροι στρατιῶτες δέν μεταφέρουν ἁπλῶς τήν εὐσέβεια τῶν συναδέλφων τους ἀλλά ὁμολογοῦν εὐθαρσῶς καί κατηγορηματικῶς τόν συγκλονισμό τους ἀπό τήν προσωπική ἐμπειρία θαυμάτων καί τήν ἀπόφασή τους ν᾿ ἀλλάξουν ζωή! Ἐπίσης ἡ ἀξία τῶν μαρτυριῶν τῶν στρατιωτικῶν ἱερέων δέν εἶναι καθόλου εὐκαταφρόνητη, διότι ἦταν ἔμπειροι πνευματικοί, πού δέν θά ἐνθουσιάζονταν ἀπό ἐπιφανειακές θρησκευτικές ἐκδηλώσεις καί τυπική ἐξομολόγηση. Ἀντίθετα μίλησαν γιά «ἐξομολόγησιν εἰλικρινῆ», οὐσιαστική μετάνοια, πόθο γιά τήν προσέλευση στή θεία Εὐχαριστία καί ἀφοσιωμένη συμμετοχή στή λατρεία!

Εἶναι ἀλήθεια ὅτι τό ἔθνος μας σέ κάθε περιπέτειά του κατέφευγε στόν Θεό καί ζητοῦσε τή βοήθειά Του. Καί ἐκτός ἀπό τή μάχη τῶν ὅπλων ἀποδυόταν καί σέ ἀγώνα προσευχῆς, λιτανειῶν κλπ. Εἰδικά ὅμως στόν ἑλληνοϊταλικό πόλεμο τοῦ 1940-1941 παρατηρήθηκε, ὅπως εἴδαμε, μοναδική ἔξαρση θεοσεβείας καί μάλιστα εὐλαβείας πρός τό πρόσωπο τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου, μία ἔντονη στροφή πρός τόν Θεό ἀκόμη καί ἀνθρώπων πού πρίν ἦταν θρησκευτικά ἀδιάφοροι. Τό ἑλληνικό ἔθνος προχώρησε ἑνωμένο στόν πόλεμο μέ βαθιά τήν πίστη ὅτι ὁ Θεός θά εὐλογήσει τό δίκαιο τοῦ ἀγώνα καί ὅτι ἡ Παναγία, ἡ λαβωμένη τῆς Τήνου, θά χαρίσει πλούσια τήν ἐνίσχυσή της στά ἑλληνικά ὅπλα ὡς ἡ Ὑπέρμαχος Στρατηγός. Ἡ ζωντανή της δέ παρουσία στό μέτωπο καί τά ἀναρίθμητα περιστατικά - φανερώσεις τῆς φοβερᾶς προστασίας της δικαίωναν αὐτήν τήν πίστη τῶν Ἑλλήνων καί ἀναζωπύρωναν ὅλο καί περισσότερο τή φλόγα της στίς ψυχές τους.

4. Πῶς ἐξηγεῖται αὐτή ἡ πίστη τῶν Ἑλλήνων τοῦ ᾿40; (…)

α. Σέ κάθε δύσκολη περίσταση τά μεμονωμένα πρόσωπα καί τά ἔθνη καταφεύγουν στόν Θεό. Αὐτό βέβαια δέν ἀρκεῖ ἀπό μόνο του νά ἐξηγήσει τό πνευματικό θαῦμα τοῦ ᾿40.

β. Τό δίκαιο τοῦ ἀγώνα. Ἡ Ἑλλάδα εἶχε τηρήσει αὐστηρή οὐδετερότητα, δέν εἶχε δώσει καμία λαβή στόν Ἄξονα. Στίς διάφορες ἰταλικές προκλήσεις σιώπησε. Εἰσῆλθε χωρίς τή θέλησή της στόν πόλεμο γιά νά ὑπερασπιστεῖ τήν ἐλευθερία της. Ἦταν εὔλογο λοιπόν οἱ Ἕλληνες, ἐφόσον εἶχαν τό δίκαιο μέ τό μέρος τους, νά πιστεύουν στή βοήθεια τοῦ Θεοῦ.

γ. Εἶχε προηγηθεῖ πολλή πνευματική ἐργασία (κατηχητικά - κήρυγμα), χάρη στήν ὁποία σημαντικό μέρος τοῦ ἑλληνικοῦ λαοῦ εἶχε καλλιεργηθεῖ καί διέθετε τίς προϋποθέσεις γιά μιά τέτοια στροφή πρός τόν Θεό.

δ. Ὁ τορπιλισμός τῆς «Ἕλλης», γεγονός πού ἔπαιξε καταλυτικό ρόλο στήν πνευματική ἀντιμετώπιση τοῦ πολέμου. Ἡ «Ἕλλη» εἶχε ἀποσταλεῖ στήν Τῆνο γιά νά τιμήσει τή Μεγαλόχαρη ἐκ μέρους τῆς ἑλληνικῆς πολιτείας τήν ἡμέρα τῆς ἑορτῆς της. Ἡ παρουσία της στήν Τῆνο ἐκείνη τήν ἡμέρα σήμαινε: Ἡ Ἑλλάδα τιμᾶ τήν Θεοτόκο. Γι᾿ αὐτό καί ὁ τορπιλισμός της δέν ἦταν ἁπλῶς ἡ βύθιση ἑνος πολεμικοῦ πλοίου μας, τελείως ἀπροειδοποίητα καί ἀναίτια. Ἦταν στή συνείδηση τῶν Ἑλλήνων ὄχι μόνο πλῆγμα κατά τῆς Ἑλλάδας ἀλλά καί προσβολή κατά τῆς Θεοτόκου. Θεοτόκος καί Ἑλλάδα ταυτίστηκαν. Καί τήν ἐπίθεση τοῦ ἰταλικοῦ στρατοῦ τῆς 28ης Ὀκτωβρίου τή θεώρησαν ὡς «τὴν συνέχειαν τῆς ἐπιθέσεως ἡ ὁποία ἤρχισεν ἐναντίον τῆς Παναγίας τὴν 15ην Αὐγούστου εἰς τὴν Τῆνον». Γι᾿ αὐτό καί ρίχτηκαν στόν πόλεμο μέ πεποίθηση στερεή περισσότερο ἀπό ὁποτεδήποτε ἄλλοτε ὅτι ἡ Παναγία θά τούς συμπαρασταθεῖ, ὅτι τά ἑλληνικά ὅπλα βρίσκονται κάτω ἀπό τήν ἰδιαίτερη προστασία της.

ΕΦΑΡΜΟΓΗ

Ἀπό τή σημερινή συζήτησή μας τί θά μπορούσαμε νά διδαχθοῦμε; (…)

α. Νά διαβάζουμε ἱστορία. Νά μήν ἀρκούμαστε σέ γενικές ἱστορικές γνώσεις. Ἡ ἱστορία εἶναι τόσο
διδακτική, συγκινητική, ἀποκαλυπτική στίς λεπτομέρειές της! Ἄν μελετοῦμε ἱστορία, τότε χωρίς
ἄλλη προσπάθεια θά ἀγαπήσουμε τήν τόσο πονεμένη ἀλλά καί ἔνδοξη πατρίδα μας καί
αὐθόρμητα θά τιμοῦμε τούς προγόνους μας.

β. Ἡ πίστη θαυματουργεῖ! Σέ κάθε εἴδους ἀγῶνες – ὄχι μόνο στούς ἐθνικούς – νά προχωροῦμε μέ πίστη στόν Θεό, μέ ἐλπίδα στή βοήθειά Του, ὅπως εἶναι καί τό ἐτήσιο σύνθημά μας «ἔλπισον ἐπὶ τὸν Θεόν».

γ. Ἡ Παναγία ἔχει πολύ μεγάλη δύναμη. Νά τήν εὐλαβούμαστε, νά ζητοῦμε τίς πρεσβεῖες της.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Σήμερα ἡ πατρίδα μας δοκιμάζεται ἀπό οἰκονομική κρίση καί ἀκόμη περισσότερο ἀπό πνευματική, ἀπό τό πνεῦμα τῆς ἀποστασίας, πού εἶναι καί ἡ αἰτία ὅλων τῶν ἄλλων κρίσεων. Στόν ἐφετινό ἑορτασμό τοῦ ΟΧΙ ἄς παρακαλέσουμε τήν Παναγία νά δώσει μέ τίς πρεσβεῖες της νά πνεύσει στό ταλαιπωρημένο ἔθνος μας ἕνας ἄνεμος μετανοίας, ἐπιστροφῆς στόν Θεό, ὅπως τότε. Εἶναι ἡ μόνη λύση στό σημερινό ἀδιέξοδο.

ΣΥΝΘΗΜΑ: «ΟΧΙ», τό θαῦμα τῆς πίστεως!

ΜΑΡΤΥΡΙΕΣ ΑΠΟ ΤΟ ΕΠΟΣ ΤΟΥ 1940

Α. Οἱ ἐπίσημες ἀνακοινώσεις τῶν τότε ἀρχόντων
Βασιλέως Γεωργίου Β’: «…Μὲ πίστιν εἰς τὸν Θεὸν καὶ εἰς τὰ πεπρωμένα τῆς Φυλῆς τὸ Ἔθνος σύσσωμον καὶ πειθαρχοῦν ὡς εἷς ἄνθρωπος θὰ ἀγωνισθῇ ὑπὲρ βωμῶν καὶ ἑστιῶν μέχρι τελικῆς νίκης»1.

Ὁ πρωθυπουργός καί δικτάτορας Ἰωάννης Μεταξᾶς στίς 5:00 π.μ. στό Ὑπουργικό Συμβούλιο πού εἶχε συγκαλέσει «ἐπῆρε ἀπὸ τὰ διατάγματα πρῶτον τὸ τῆς γενικῆς ἐπιστρατεύσεως καὶ εἶπε:
–Θέτω πρὸς ὑπογραφὴν τὰ διατάγματα ταῦτα καὶ ὑπογράφω πρῶτος.
Ἔκαμε τὸ σημεῖον τοῦ σταυροῦ, ὑπέγραψε καὶ προσέθεσε:
–Ὁ Θεὸς σώζοι (=μακάρι νά σώζει) τὴν Ἑλλάδα»2.

Στήν Ἡμερησία Διαταγή τῆς 23ης Νοεμβρίου ὁ Ἀρχιστράτηγος Ἀλέξανδρος Παπάγος μέ τό ἴδιο πνεῦμα ἀπευθύνεται στούς στρατιῶτες του: «Στρατιῶται, ὁ Θεὸς εἶναι μαζί σας, ἡ πληγωμένη τῆς Τήνου εὐλογεῖ τὸν ἀγῶνα μας καὶ σᾶς ὁδηγεῖ, καὶ αὐτὴ θὰ σᾶς δώσῃ ὅλη τὴ δύναμι γιὰ νὰ συντρίψετε ὁριστικὰ καὶ τελικὰ τὸν ὕπουλο ἐχθρό…»3.

Β. Μαρτυρίες ἀπό τό μέτωπο

• στρατιωτικῶν ἱερέων:
  

«Τὸ Μέτωπον ἐδῶ ἐπάνω εἶναι ἡ ἄνοιξις τοῦ θρησκευτικοῦ συναισθήματος. Πάντων ἀξιωματικῶν καὶ ὁπλιτῶν αἱ καρδίαι εἶναι ἐστραμμέναι πρὸς τὸν Κύριον. Ἄπιστοι δὲν ὑπάρχουν. Θρησκευτικῶς ἀδιάφοροι οὔτε. Ἂς ἔχῃ δόξαν ὁ Κύριος, ὅστις δωρίζει εἰς ἡμᾶς καὶ τὰς περιφανεῖς νίκας»4.

Ἄλλοι ἱερεῖς γράφουν: «Ἐκεῖνο ποὺ μοῦ προξενεῖ βαθεῖαν συγκίνησιν καὶ μοῦ δίδει δυνάμεις ὥστε νὰ μὴ αἰσθάνωμαι τὴν παραμικρὰν κόπωσιν εἰς τὴν ἐκτέλεσιν τῶν καθηκόντων μου, εἶναι ὁ πόθος τῶν ἀξιωματικῶν καὶ τῶν ὁπλιτῶν νὰ παρακολουθήσουν τὴν θείαν Λειτουργίαν καὶ νὰ κοινωνήσουν τῶν ἀχράντων Μυστηρίων… Πολλοὶ ἦσαν ἐκ τῶν ἀξιωματικῶν, ἀνωτέρων καὶ κατωτέρων, ποὺ ἄφηναν δάκρυα νὰ κυλοῦν εἰς τὰ μάτια των ἀπὸ συγκίνησιν κατὰ τὴν τέλεσιν τῆς θείας Λειτουργίας… Ἀλλ᾿ ἐκεῖνο τὸ ὁποῖον μετέδωκεν ἐξαιρετικὴν συγκίνησιν ἀπὸ τὴν ἱεροτελεστίαν ἦτο ἡ προσέλευσις τῶν
περισσοτέρων ἀξιωματικῶν καὶ ὅλων τῶν στρατιωτῶν εἰς τὴν μετάληψιν… μετὰ προετοιμασίαν δι᾿ ἐξομολογήσεως καὶ νηστείας, πολλοὶ τῶν ὁποίων εἶχον 5 καὶ 10 καὶ 20 ἔτη νὰ προσέλθουν. Ἰδοὺ αἱ μεγάλαι ὠφέλειαι αἱ προελθοῦσαι ἀπὸ τὴν πολεμικὴν δοκιμασίαν τὴν ὁποίαν ἐπέτρεψε ὁ Θεός…».

«Ἄνθρωποι οἱ ὁποῖοι κατὰ τὸν καιρὸν τῆς εἰρήνης δὲν ἐπατοῦσαν ποτὲ εἰς τὴν ἐκκλησίαν καὶ ἔμεναν ψυχροὶ καὶ ἀδιάφοροι πρὸ τῆς κλήσεως τοῦ Θεοῦ διὰ τοῦ κηρύγματος, ἐδῶ φαίνονται ὅλως διαφορετικοί… μοὶ ἔκαμεν ἐντύπωσιν ὅτι οἱ ὁπλῖται παρηκολούθησαν προθύμως σειρὰν κηρυγμάτων, καὶ τὸ σπουδαιότερον ὅτι προσήρχοντο ἀθρόοι εἰς τὴν ἱερὰν Ἐξομολόγησιν ἐντὸς παγεροῦ χώρου, ἀπὸ πρωΐας μέχρι βαθείας νυκτός, ἐξομολόγησιν δὲ εἰλικρινῆ».

«Ἀπὸ τοῦ μεγαλυτέρου ἀξιωματικοῦ ἕως τοῦ μικροτέρου στρατιώτου ζῶμεν ὑπὸ τὸ κράτος ζωηρᾶς χριστιανικῆς πίστεως… Ὅλοι ἐξωμολογήθησαν καὶ ὅλοι ἐκοινώνησαν. Τώρα κανεὶς δὲν κουράζεται, ὅταν τρέχῃ νὰ ἀκούσῃ τὴν θείαν Λειτουργίαν, καίτοι γίνεται τὴν νύκτα εἰς τὰς χαράδρας… Τὸν πόλεμον αὐτὸν οἱ ἐδῶ στρατιῶται τὸν ὀνομάζουν εὐλογίαν Θεοῦ»
ἀξιωματικῶν καί ὁπλιτῶν. Εἶναι ἀναρίθμητες οἱ προφορικές καί γραπτές εὐλαβεῖς ἀναφορές καί διηγήσεις θαυμαστῶν γεγονότων ἀπό Ἕλληνες πολεμιστές. Παραθέτουμε ἐλάχιστες:
Ἀπό ἐπιστολή ἀνωτέρου ἀξιωματικοῦ: «Ἀναπέμπονται ὑφ᾿ ἁπάντων… ἱκετήριοι προσευχαὶ πρὸ πάσης μάχης καὶ εὐχαριστήριοι ὕμνοι μετὰ πᾶσαν νίκην…
Ἐπορευόμεθα κάπου εἰς τὸ Μέτωπον… Δίδω τὸ σύνθημα… καὶ ἠρχίσαμεν νὰ ψάλλωμεν τὸν Ἀκάθιστον Ὕμνον. Ὁλόκληρος ἡ φάλαγξ ἐζωογονήθη ἀμέσως καὶ ὁ ὕμνος πρὸς τὴν Ὑπέρμαχον Στρατηγὸν ἀντήχησεν ἐν μέσῳ τῆς νυκτός, μὲ φωνὰς παλλομένας ἀπὸ ἱερὸν ἐνθουσιασμὸν καὶ συγκίνησιν. Εἶναι ὅλως ἐξαιρετικὸς ὁ πρὸς τὴν Θεοτόκον ὑφ᾿ ἁπάντων ἀπονεμόμενος σεβασμός. Ἡ φράσις: “Μᾶς βοηθεῖ ἡ πληγωμένη Παναγία μας” μυριάκις ἔχει λεχθῆ μέχρι σήμερον, καὶ εἰς τὰς ψυχάς μας ἐμφωλεύει ἀκράδαντος ἡ πεποίθησις ὅτι ὁ ἱερόσυλος ἐχθρὸς συντρίβεται καὶ θὰ συντριβῇ τελικῶς, χάρις εἰς τὴν βοήθειαν τῆς Μεγαλόχαρης περισσότερον παρὰ εἰς τὴν ἰδικήν μας ὁρμητικότητα καὶ αὐτοθυσίαν…»6.

• Ἄλλες: «Γιὰ κρύο καὶ κακουχίες μὴ φοβᾶσθε… νὰ μὴ στενοχωριέσθε. Ἄλλως τε, γιὰ ὅλα τὰ Ἑλληνόπουλα τοῦ μετώπου φροντίζει ἡ Μεγαλόχαρη…».
  

«Εὐτυχῶς ἡ χειροβομβίδα δὲν ἔσκασε, καὶ ὁ λυτρωμένος πιὰ συνάδελφός μας ἔχει τάξει μιά λαμπάδα σὰν τὸ μπόι του στὴν Παναγία τῆς Τήνου, τὴν ὁποία ἔχουμε ὅλοι γιὰ προστάτιδά μας».
«Ἀδελφούλα μου, νικοῦμε παντοῦ! Ἡ Παναγία ὁλοζώντανη μᾶς ἀκολουθεῖ… Παρακαλεῖτε καὶ σεῖς ὅσο μπορεῖτε γιὰ τὴ σύντομη τελικὴ νίκη!».
Ἀπό ἐπιστολή στρατιώτη πρός τή σύζυγό του: «Δὲν θέλω νὰ μοῦ στείλῃς φανέλλες καὶ κάλτσες.
Προτιμῶ νὰ μοῦ φτιάξῃς καὶ νὰ μοῦ στείλῃς μιὰ σημαία. Στὸ μέσον της θὰ βάλῃς τὸν Ντῖνο νὰ μοῦ ζωγραφίσῃ μιὰ Παναγία τῆς Τήνου. Θέλω νὰ τὴν χαρίσω στὸ λόχο μου. Θὰ παραξενεύεσαι, γιατὶ δὲν μὲ ἤξερες γιὰ θρῆσκο, ἀλλὰ ἀπ᾿ ὅσα βλέπουν τὰ μάτια μου, πιστεύω καὶ ἐγὼ ὅτι μία θεϊκὴ δύναμις συντροφεύει τὸ στρατό μας. Ἄλλως τε, πῶς μποροῦσα νὰ μείνω μόνος ἐγὼ ἀσυγκίνητος μέσα στὸ κῦμα τῆς πίστεως ποὺ ἔχει ὅλος ὁ στρατός μας πρὸς τὴν Παναγία τῆς Τήνου;»7.

Ὁ Ε. Μπάστας ὑπῆρξε αὐτόπτης μάρτυρας τοῦ ἑξῆς περιστατικοῦ: Στό στρατόπεδο τῆς Βεροίας τό Νοέμβριο τοῦ 1940 γνώρισε ἕνα στρατιωτικό πρώην κατάδικο, πού τοῦ εἶχε ἐπιτραπεῖ νά πολεμήσει.
Ἦταν χαρτοπαίκτης καί ναρκομανής. Κάποια νύχτα πάνω στό παιχνίδι κάποιος συμπαίκτης του βλαστήμησε τήν Παναγία. Τότε ἐκεῖνος πέταξε τά χαρτιά, σηκώθηκε ὄρθιος καί χαστούκισε τόν βλάστημο:
–Ρέ, τήν Παναγία μας βλαστήμησες; Τήν Παναγία μας πού τόσο μᾶς προστατεύει; Τήν Παναγία μας πού μᾶς δίνει τή νίκη8;

Γ. Μαρτυρίες ἀπό τά μετόπισθεν
Ὅλοι ἔχουμε ἀκούσει προφορικές μαρτυρίες ὅτι οἱ ναοί τότε κατακλύζονταν ἀπό πλήθη ἀνδρῶν, γυναικῶν καί παιδιῶν γιά νά ψάλουν τήν Παράκληση στήν Παναγία.
Τυπώθηκαν καί κυκλοφόρησαν εὐρέως εὐχετήριες κάρτες καί ἀφίσες μέ τήν εἰκόνα τῆς Παναγίας νά προστατεύει τούς στρατιῶτες μας9.
Ἀπό ἐπιστολές Ἑλληνίδων πρός τούς στρατευμένους δικούς τους:
«Ὁ Σταβρόσμας καὶ ἡ προσεφχί μας ἡνε διὰ τὴν Νίκη, ἡνε γιασὰς τὸ κανδίλι μου τὸ λιβάνι ὅπου λιβανίζο καὶ προσέφχομε. Κλέο καὶ λέω νὰ σᾶς σόση ὁ Θεός».
«…Στήν καρδιὰ τῆς μάννας δύο αἰσθήματα παλεύουν, τῆς Πατρίδος καὶ τῆς μάννας, ἀλλά, παιδί μου, ὁμολογῶ ὅτι πρῶτα ἀνήκεις εἰς τὴν Πατρίδα σου καὶ ὕστερα εἰς ἐμὲ καὶ γενηθήτω τὸ θέλημα τοῦ Κυρίου…».
«Βαφτίσαμε τὸ παιδάκι μας καὶ τοῦ δώσαμε τὸ ὄνομα: Στράτος -Νικηφόρος».
«Κοιμᾶμαι, ξυπνῶ κι᾿ ὁ νοῦς μου εἶναι… στὸν πόλεμο. Κι᾿ ἡ προσευχή μου εἶναι πάντα νά νικήσουμε.
Ἔτσι ἀρχίζω κι᾿ ἔτσι τελειώνω μπροστά στό εἰκόνισμα τῆς Μεγαλόχαρης»10.
«Ὁ κ. Τσοῦρνος, τῆς Ἑταιρίας Ἑλληνικοῦ Τύπου, εἶχε προτείνει νὰ ἀποσταλῇ ἡ εἰκὼν τῆς Παναγίας τῆς Τήνου εἰς τὸ μέτωπον… Διότι τὰ ὅπλα τὰ ἑλληνικὰ ἀντιμετωπίζουν τὴν συνέχειαν τῆς ἐπιθέσεως ἡ ὁποία ἤρχισεν ἐναντίον τῆς Παναγίας τὴν 15ην Αὐγούστου εἰς τὴν Τῆνον. Κάποιος ἄλλος εἶχε διατυπώσει ἄλλην ἰδέαν: Νὰ γίνουν ὁμοιότυπα τῆς εἰκόνος τῆς Τήνου ἐν σμικρῷ καὶ νὰ σταλοῦν εἰς ὅλους τοὺς στρατιώτας μας, μὲ χαραγμένην μάλιστα τὴν ἡμερομηνίαν 15 Αὐγούστου 1940… Ἡ ἐθνικὴ ὀργάνωσις νεολαίας συγχωνεύει ἤδη κατὰ τρόπον ἐπιτυχῆ τὰς δύο ἰδέας: Ἡτοίμασε εἰκονίτσεςφυλακτά, πιστὰ ὁμοιώματα τῆς Παναγίας τῆς Τήνου. Τὰ μετέφερεν εἰς τὴν Τῆνον διὰ νὰ εὐλογηθοῦν, καὶ θὰ τὰ στείλῃ εἰς τοὺς στρατιώτας τοῦ μετώπου. Πράγματι δὲν ὑπάρχει καλύτερον φυλακτὸ καὶ ἱερώτερον ἐνθύμιον ἀπὸ αὐτὸ διὰ τοὺς στρατιώτας μας…»11.
Τηλεγράφημα τῆς Ἐπιτροπῆς τοῦ Ἱδρύματος τῆς Εὐαγγελίστριας στήν Τῆνο πρός τόν πρωθυπουργό Ἰω.
Μεταξᾶ: «Σήμερον τὴν ἕκτην Δεκεμβρίου καὶ περὶ ὥραν 3 μ.μ. ὁ λαὸς τῆς πόλεως καὶ τῆς νήσου Τήνου, μὲ ἐπικεφαλῆς τὸν ἱερὸν κλῆρον, προσῆλθεν πλήρως σὺν γυναιξὶ καὶ τέκνοις εἰς τὸν ἱερὸν ναὸν τῆς Εὐαγγελιστρίας καὶ ἐτέλεσε πάνδημον δέησιν ὑπὲρ κατισχύσεως τῶν Ἑλληνικῶν ὅπλων εἰς τὸν ἀναληφθέντα ἱερὸν ἀγῶνα… Ὁ πρόεδρος τῆς Ἐπιτροπῆς τοῦ ἱεροῦ ἱδρύματος Εὐαγγελιστρίας… ἀνέγνωσεν εἰς ἐπήκοον τοῦ συνηγμένου λαοῦ… ψήφισμα τῆς Διοικούσης Ἐπιτροπῆς τοῦ ἱδρύματος τούτου, ὅπερ ἐγένετο δεκτὸν μὲ ἐπευφημίας καὶ συγκινητικὰς ἐκδηλώσεις καὶ διὰ τοῦ ὁποίου ἐκχωρεῖ, μεταβιβάζει καὶ θέτει εἰς τὴν διάθεσιν τῆς Ὑμετέρας Ἐξοχότητος (=Ἰω. Μεταξᾶ)… ὅλα τὰ ἐν τῷ ἱερῷ ἱδρύματι τῆς Εὐαγγελιστρίας ὑπάρχοντα ἀναθήματα καὶ τιμαλφῆ ἀντικείμενα καὶ κοσμήματα παντὸς εἴδους… πρὸς ἐνίσχυσιν τοῦ ἐθνικοῦ μας ἀγῶνος».
Μερικές μέρες ἀργότερα οἱ ἐφημερίδες ἀνακοινώνουν ὅτι ὁ Διοικητής τῆς Τραπέζης Ἑλλάδος ἐπιστρέφει τά ἀφιερώματα τῆς Τήνου στό ναό καί τά ἀφιερώνει ἐκ νέου. Τό πόσο τῆς ἀξίας τους, 5.000.000 δρχ., θά τό δώσει ἡ Τράπεζα στήν Κυβέρνηση γιά τόν Ἀγώνα12!

Δ. Μαρτυρία ξένου ἀνταποκριτῆ
«…Δυό λόγια γιά τήν ἐπίδραση τῆς θρησκείας σ᾿ αὐτό τόν πόλεμο. Οἱ Ἕλληνες εἶναι λαός θρῆσκος.
Ἔχουν μιά ἰδιαίτερη εὐλάβεια γιά τήν Παναγία. Ἀπό τήν ἀρχή τοῦ ἀγῶνα ἀκούγαμε γιά περίεργα συμβάντα. Ἕνας σκοπός σέ ὑπηρεσία εἶδε μιά γυναῖκα καί τήν ἔδιωξε λέγοντάς της ὅτι δέν ἦταν τόπος αὐτός γιά μιά γυναῖκα. Ὅμως ἡ Παναγία (γιατί ἐκείνη ἦταν) ἀπάντησε πώς ἦταν ἐκεῖ ὁ τόπος της…»13.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1 Πρός τήν Νίκην, τόμ. 1995, «Ἡ πίστη τῶν Ἑλλήνων στόν πόλεμο τοῦ 1940», σελ. 443.
2 Δ. Α. Κοκκίνου, Ἱστορία τῆς Νεωτέρας Ἑλλάδος, ἐκδ. «Μέλισσα», τόμ. Δ’, σελ. 1402. Στό: Ε. Χ. Μπάστα, Ἀναφορά στό 1940, ἐκδ. «Ὁ Σωτήρ», Ἀθῆναι 20064, σελ. 50.
3 Ε. Μπάστα, ὅ.π. 22.
4 Μεταπολεμικά, σελ. 37, ἐκδ. «Ζωή». Στό ΠτΝ, ὅ.π. 443.
5 Ε. Μπάστα, ὅ.π. 45-47. (Ἀντλεῖ ἀπό τό περ. Ζωή, τόμος 1941).
6 ὅ.π. 23.
7 Μαρτυρίες 40-41, σελ. 27, 28.
8 Ε. Μπάστα, ὅ.π. 21.
9 Μαρτυρίες 40-41, σελ. 26, 29, 276· 25, 27.
10 ὅ.π. 268.
11 Νέα Ἑλλὰς 22-12-1940· ὅ.π. 25.
12 Νέα Ἑλλὰς 8-12-1940 καί Ἡ Πρωΐα 11-12-1940· ὅ.π. 24.
13 Μαρτυρίες 40-41, σελ. 29.

Πηγή

«Τῇ ὑπερμάχῳ Στρατηγῷ τὰ νικητήρια,

Ὡς λυτρωθεῖσα τῶν δεινῶν εὐχαριστήρια,

Ἀναγράφω σοι ἡ Πόλις σου Θεοτόκε.

Ἀλλ᾿ ὡς ἔχουσα τὸ κράτος ἀπροσμάχητον,

Ἐκ παντοίων με κινδύνων ἐλευθέρωσον,

Ἵνα κράζω σοι· Χαῖρε, Νύμφη ἀνύμφευτε».