Αγ. Cyril Lucaris (+1638)
(Σήμερα, 1η Αυγούστου του Ιουλιανού ημερολογίου, παρουσιάζεται διαδικτυακά για πρώτη φορά η αγγλική μετάφραση αυτού του σπουδαίου έργου του Ιερομάρτυρα Κύριλλου Λούκαρη (+1638). Ευχαριστώ ιδιαίτερα τον αδελφό Χριστόφορο Γκόρμαν για την επίβλεψη του κειμένου.
Nikolaos Mannis - nikolaosmannis@gmail.com )
Διάλογος κατά των Ιησουιτών (1616) [1]
Ένας σύντομος διάλογος, στον οποίο παρουσιάζεται αναλυτικά ο κίνδυνος που πρόκειται να προκαλέσει μεγάλη ζημιά και ζημιά, με το πέρασμα του χρόνου, στην Εκκλησία της Κωνσταντινούπολης λόγω της παρουσίας των Ιησουιτών στο Γαλατά [2 ] . Περιλαμβάνει επίσης μια σκέψη για το πώς μπορεί να είναι δυνατό να εξαλειφθεί αυτός ο μεγάλος κίνδυνος. Τα πρόσωπα του διαλόγου είναι ο Ζηλωτής (Ζ) και ο Φιλάθης (Π) [«εραστής της αλήθειας»].
Ζ . Γεια σου Φιλάρεθε! Σε έψαχνα πολύ καιρό για να σε ρωτήσω και να με συμβουλέψεις αν είναι σωστό και δίκαιο να πεθάνει κάποιος για τα αληθινά του δόγματα, τα οποία έχει λάβει από τους πατέρες του. Έχω ακούσει από τα πρώτα μου χρόνια ότι είναι καλύτερο να πεθάνει κάποιος παρά να παραβιάζει την αλήθεια. Γι' αυτό σε αναζήτησα και σε παρακαλώ να μου πεις αν όντως πρέπει.
Π . Θαυμάζω, ω Ζηλωτή, πώς έρχεσαι και με συναντάς με τόση βιασύνη και τόση προθυμία, και παρόλο που δεν με άφησες καν να απαντήσω τον χαιρετισμό, με ρωτάς πράγματα για τα οποία αναρωτιέμαι τι σε αναγκάζει να με ρωτήσεις.
Ζ . Ρωτάω γιατί βλέπω ότι ήρθε η ώρα να πεθάνω, γιατί τόσον καιρό που ήμασταν κάτω από τον τουρκικό ζυγό διατηρήθηκαν ανέπαφα τα δόγματά μας και η Ορθοδοξία μας, ενώ τώρα πρόσφατα ήρθαν οι λεγόμενοι Ιησουίτες και με πολλή πονηριά και υποκρισία. προσπαθούν να τους ανατρέψουν και να τους καταργήσουν όλους. Αυτό βλέπω και νομίζω ότι είναι καλύτερο να πεθάνει κάποιος παρά να ζήσει.
Π . Αυτό λοιπόν είναι που σε στενοχωρεί και σε στεναχωρεί τόσο; Αν σας ενδιέφερε, θα σας έλεγα αυτά που πρόσεξα, πώς έγραψαν κάποιοι σοφοί ανάμεσά τους για αυτούς τους Ιησουίτες, οι οποίοι, αν και εκ πρώτης όψεως φαίνονται ταπεινοί, είναι στην πραγματικότητα πονηροί και λύκοι. και, όπως είπαν εκείνοι οι σοφοί, είναι ικανοί να συντρίψουν ακόμη και ένα βασίλειο, πόσο μάλλον τα δικά μας δόγματα και τη δική μας Εκκλησία! Αλλά φοβάμαι ότι δεν είναι καλό για μένα να μιλάω περισσότερο, και γι' αυτό σιωπώ.
Ζ . Οχι! Σε παρακαλώ μην μου κρύβεις αυτά που έχεις ακούσει από αυτούς, γιατί ξέρω ότι είναι πολύ ωφέλιμο για μένα και για όλους όσους ακούνε αυτά τα πράγματα. Ο καθένας πρέπει να ξέρει τι να αποφασίσει σε αυτή την περίπτωση.
Π . Μου φαίνεται, όπως είπα, ότι δεν είναι καλό, γιατί θα φανεί κακό σε πολλούς από τους ανθρώπους μας. Και γι' αυτό σιωπώ.
Ζ . Μη νομίζετε ότι σε κάποιους θα φανεί κακό, αλλά σε πολλούς θα είναι ωφέλιμο, αν όντως όσα έχουν ακουστεί είναι σίγουρα αληθινά.
Π . Αυτοί οι σοφοί μίλησαν τόσο αληθινά που τίποτα δεν είναι πιο αληθινό.
Ζ . Να είσαι σε εγρήγορση, λοιπόν, μήπως κρύψεις την αλήθεια, αν δεν θέλεις να σηκώσεις αμαρτία και βάρος στην ψυχή σου.
Π . Με τέτοια λόγια που μου μιλάς, με αναγκάζεις να υπακούσω στο θέλημά σου, καθώς θεωρώ ότι αν αυτά που θέλω να σου πω από το στόμα αυτών των σοφών, μάθουν άλλοι από σένα, θα ξέρουν καλύτερα το νόημα. και ο σκοπός αυτών των ανθρώπων, δηλαδή των Ιησουιτών, και στο θέμα αυτό να είμαστε προσεκτικοί απέναντί τους, όσο αυτό μπορεί να επιτευχθεί.
Ζ . Σε παρακαλώ, μην καθυστερείς να εκπληρώσεις το θέλημά μου, όπως οφείλεις, εσύ που είσαι φίλος και καλός Χριστιανός.
Π . Συνάντησα χθες δύο σοφούς ανθρώπους, των οποίων τα ονόματα θα μάθετε αν σας πω. Προς το παρόν όμως δεν θα αναφέρω τα ονόματά τους. Καθώς μιλούσαν για πολλά διαφορετικά θέματα, ήμουν πολύ χαρούμενος με αυτό που άκουγα. Έφτασαν όμως στο σημείο να μιλούν για θέματα πίστης και γνώριζαν και οι δύο ότι η Ανατολική Εκκλησία, αν και υπέστη πολλές ταραχές από αιρετικούς, πάντα υπερασπιζόταν και στηρίζεται στην Ορθοδοξία. Αλλά είπαν ότι αυτή η Εκκλησία είναι τώρα πολύ ατυχής, γιατί δεν υπηρετεί από σοφούς, αλλά την κυβερνούν ανίδεοι που δεν γνωρίζουν το καθήκον τους όσον αφορά τη διαχείρισή της, και που η μόνη τους φροντίδα είναι η φιλαργυρία και η λεηλασία και η αδικία και τίποτα καλό. σε τέτοιο βαθμό που είπε (ο πρώτος σοφός) "Δεν βλέπω πλέον με ποιον τρόπο μπορεί ο Θεός να βοηθήσει αυτή την Εκκλησία εξαιτίας αυτού, ούτε πώς οι Χριστιανοί μπορούν να δουν οποιοδήποτε όφελος από μια τέτοια Εκκλησία, όπου ο λόγος του Θεού, η αγιότητα, η δικαιοσύνη και καμία απολύτως άλλη αρετή δεν υπάρχει, όπως θα έπρεπε στον Χριστιανισμό» . Αυτό είπε ο πρώτος σοφός, στον οποίο ο άλλος απάντησε λέγοντας ότι "αυτή είναι μια καλή και συνετή θεωρία και μακάρι να υπήρχε τρόπος να τη διορθώσω. Από την άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Τούρκους, μετά από λίγα χρόνια άρχισε αυτή η αναταραχή σε αυτήν την Εκκλησία, και συνεχίζεται μέχρι σήμερα. Και αν οι Ανατολικοί πάντα στέκονται και υποστηρίζουν ότι έχουν την Εκκλησία και τους υποστηρίζει η ελπίδα ότι θα στείλει ο Θεός, ίσως την κατάλληλη στιγμή, κάποιος να την καθαρίσει, και αυτή η συνεχής αναμονή παρηγορεί τους φτωχούς ότι έχουν την Εκκλησία, αλλά τώρα κινδυνεύει να εξαφανιστεί, για να μην έχουν τώρα την Εκκλησία οι Ανατολικοί. Αν ρωτήσεις ποιος είναι ο λόγος, σου απαντώ ότι οι Ιησουΐτες χρησιμοποιούν κρυφά όλα τα πονηρεία τεχνάσματα της δικής τους υποκρισίας, με σκοπό τη διάδοση της εξουσίας του Πάπα παντού. Και βρίσκοντας την ευκολία με την οποία μπορούν να δράσουν στην Τουρκία, αφού οι Τούρκοι είναι ένας λαός που δεν ασχολείται ιδιαίτερα με τις υποθέσεις των χριστιανών -εκτός αν κάποιος τους διαφωτίσει, αλλά παρόλα αυτά πέφτουν εύκολα στην τύφλωση- θεώρησαν ότι αυτή είναι η πιο εύκολη προσέγγιση προς την Ανατολή. Στην αρχή έζησαν στη Χίο, όπου ίδρυσαν σχολείο και προσηλυτίσανε τους μισούς ιερείς και λαϊκούς στις απόψεις και τη θρησκεία τους, περιφρονώντας την [κανονική] τάξη και τα δόγματά μας και υποστηρίζοντας τις παπικές θεωρίες. Από εκεί ήρθαν στην Κωνσταντινούπολη και εγκαταστάθηκαν στο Γαλατά. Πρώτα πλησίαζαν τα παιδιά, ώστε μέσω αυτών να προσηλυτίσουν τους γονείς τους. Στη συνέχεια, με μυστικές συμβουλές και με οικονομική υποστήριξη, συστήνουν με κάθε τρόπο και προάγουν στην επισκοπή τους λατινόψυχους και άλλους απατεώνες που μορφώθηκαν στη Ρώμη, που παρίσταναν τους υπάκουους στον Πάπα. Έτσι, με την προτροπή και τη βοήθειά τους,[3] . Με τον ίδιο τρόπο πάλι, με υποκίνηση των Ιησουιτών και τη βοήθειά τους, μητροπολίτης Χριστιανουπόλεως έγινε κάποιος π. Νικόλαος, άνθρωπος μεγάλης απροσεξίας, ανάξιος να ποιμαίνει όχι μόνο ανθρώπους, αλλά και χοίρους [4 ] . Αφήνω έξω τα άλλα του κακουργήματα, γιατί δεν είναι σχετικό να τα αναφέρω. Επειδή όμως διαδίδουν ανοιχτά και χωρίς ίχνος ντροπής ότι είναι παπικοί και ότι ο Πάπας είναι πρώτος και επικεφαλής της Εκκλησίας, γι' αυτό ακριβώς τους στηρίζουν οι Ιησουίτες και τους προάγουν σε αυτούς τους βαθμούς. Αλλά δεν ευθύνονται τόσο όσο αυτός που τους χειροτονεί, δηλαδή ο πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως [5]. Πράγματι, αυτός είναι ο κύριος υπεύθυνος. Τι ξέρεις όμως; Τον έχουν παρασύρει και στις απόψεις τους; Με ψεύτικες υποσχέσεις που του έδωσαν, και όπως εξαπάτησαν τον πατριάρχη Νεόφυτο [6]με χορδές από χάντρες και με μερικές εικόνες τυπωμένες σε χαρτί, και όπως εξαπατούν με τέτοια πράγματα και παρασύρουν τον κόσμο, έτσι μπορεί να ξεγελάσουν με τα ψέματά τους τον παρόντα πατριάρχη. Δεν είμαι όμως βέβαιος γι' αυτό, γιατί όποια κι αν είναι τα λάθη και οι παρανομίες του πατριάρχη, ως προς τις χειροτονίες τέτοιων ανάξιων και μάλιστα λατινόφιλων, γνωρίζει ποιοι είναι. Ας είναι όμως. Τώρα δεν μιλάμε μόνο για τους Ιησουίτες, αλλά για το πώς σχεδιάζουν να μας υποδουλώσουν εντελώς και κάνουν χειροτονίες των δικών τους ανθρώπων και τους κάνουν μέλη της Εκκλησίας μας. Τώρα όμως θα δείτε ότι σε λίγο ακόμη και ένας από αυτούς τους λατινόφρονες σκοπεύει να χειροτονηθεί πατριάρχης, γιατί το Πατριαρχείο στέκεται στην καταβολή του ειδικού φόρου στο τουρκικό κράτος. Οι Ιησουίτες μπορούν επομένως να πετύχουν, γιατί έχουν περισσότερα χρήματα από το πατριαρχείο και τις επισκοπές του. Απλώς δεν χρηματοδοτούν άσκοπα την αλλαγή του Πατριαρχείου. Έτσι, όταν έρθει η κατάλληλη στιγμή γι' αυτούς, θα εγκαταστήσουν έναν λατινόψυχο πατριάρχη της επιλογής τους. Και τότε όλοι εκείνοι οι ιερομόναχοι που περιφέρονται στους δρόμους της Κωνσταντινούπολης και του Γαλατά με κοινό μοναδικό σκοπό να έχουν εκκλησίες στη δική τους δικαιοδοσία (όπου μόνο φαινομενικά δεν θα είναι Ιησουίτες) υπό τον λατινόψυχο πατριάρχη, θα έχουν την πνευματική καθοδήγηση, θα διδάσκουν μαθήματα και δόγματα σε τέτοιο βαθμό που θα ακολουθούσε η πλήρης εκμηδένιση της Ορθοδοξίας της Ανατολικής Εκκλησίας. Και μην βιαστείτε να πείτε ότι «αυτό δεν έχει γίνει ακόμα», γιατί είναι σίγουρο ότι θα γίνει. Αυτό νομίζω, και νομίζω ότι είναι η χειρότερη από όλες τις καταστροφές, αφού οι αξιωματούχοι της Κωνσταντινούπολης δεν ανησυχούν, αλλά νοιάζονται μόνο για τον εαυτό τους. Από την άλλη, η γνώμη του κόσμου δεν θα έχει σημασία. Επιπλέον, οι πονηροί Ιησουίτες έχουν για μαθητές μερικούς αμαθείς, τους οποίους (με την κακία που τους χαρακτηρίζει) με τόση υποκρισία τους εξαπατούν και τους κάνουν να μοιάζουν με μαϊμούδες, γνωρίζοντας την αδυναμία του μυαλού τους που προέρχεται από την έλλειψη φυσικών προσόντων. . Αλλά τους φροντίζουν για να κερδίσουν την εύνοιά τους, να περιφέρονται στις αγορές και τις εκκλησίες, να διακηρύξουν τη σοφία και την ιερότητα των Ιησουιτών, δελεάζοντας τα καμένα παλικάρια να μαζεύονται κάθε Κυριακή στην εκκλησία των Ιησουιτών, όπως οι τυφλοί παραδίδουν το πρόβατα στους λύκους. Όλα αυτά, αν κάποιος τα σκεφτεί και τα σκεφτεί προσεκτικά,Αυτά ήταν, ω Ζηλωτή, τα λόγια εκείνων των σοφών, που είναι όντως αληθινά, αφού τα είπαν με μεγάλη επίγνωση και τα ίδια τα γεγονότα αποδεικνύουν ξεκάθαρα ότι είναι τόσο ακριβή και όχι διαφορετικά. Και σου το αποκάλυψα γιατί με πίεσε, ξέρεις.
Ζ . Ευχαριστώ, Φιλάλεθε, που αποκάλυψες εκείνες τις λεπτομέρειες που εγώ ο ίδιος δεν θα μπορούσα να γνωρίζω λεπτομερώς. Το μόνο που βλέπω είναι ότι τα δόγματά μας έχουν αρχίσει να καταπατούνται. Συλλογιζόμουν αυτή την κακία που περιβάλλει την Εκκλησία μας και τις ψυχές μας. Γι' αυτό, σε παρακαλώ, πες μου, συμβούλεψε με: Αξίζει κάποιος να πεθάνει ή και να ρισκάρει τη ζωή του παλεύοντας γι' αυτούς, για να σταματήσει η καταπάτηση των δογμάτων μας και της Εκκλησίας μας;
Π . Δεν είναι καθόλου άστοχη η ερώτησή σου, Ζηλωτή, αφού προέρχεται από τον ζήλο της καρδιάς σου. Αλλά το να πεθάνεις και να βάλεις τον εαυτό σου σε κίνδυνο, όπως λες, λίγα ωφελείς στους άλλους αδελφούς σου. Με τα λόγια και τις πράξεις σου λοιπόν, αγωνίσου, αν μπορείς, να ξυπνήσεις τους Χριστιανούς, εκεί που κοιμούνται, ώστε να αντιληφθούν το λάθος και το κακό που κινδυνεύει να γίνει. Και με αυτόν τον τρόπο είναι εύκολο, αν πράγματι ο Θεός μιλάει στις καρδιές των πιστών, όπως μίλησε στις καρδιές των κυρίων της Βενετίας και έδιωξε τους Ιησουίτες από τα μέρη τους. Έτσι με τον ίδιο ακριβώς τρόπο κι αυτοί, αν δεν τους διώξουν από την Κωνσταντινούπολη, τουλάχιστον βγάλτε τους από την καρδιά τους. Αυτό είναι το κατάλληλο αυτή τη στιγμή και τίποτα άλλο.
Ζ . Καλά τα λες, αλλά δεν ξέρω τι λόγια να χρησιμοποιήσω για να ξυπνήσω τις καρδιές των ανθρώπων που δεν καταλαβαίνουν τι συμβαίνει. Γι' αυτό, επικαλούμαι όλη σου την καλοσύνη, μάθε με να λέω αυτό που πρέπει.
Π . Μου ζητάτε να κάνω κάτι για το οποίο δεν έχω τα προσόντα να κάνω, δηλαδή να σας υποδείξω τι είναι κατάλληλο να τους πω. Αλλά στην ομιλία σας μην χρησιμοποιείτε τόσα πολλά ρητορικά σχήματα, αλλά απλά πείτε τους την αλήθεια, με τον εξής τρόπο:Έλληνες και γνήσια παιδιά της Ανατολικής Εκκλησίας, αν και βρεθήκαμε χωρίς βασίλειο (είτε λόγω δικών μας σφαλμάτων, είτε από το θέλημα του Θεού, που ο ανθρώπινος νους δεν μπορεί να κατανοήσει) και χωρίς πλούτη και ανέσεις αυτού του κόσμου, δεν πρέπει τουλάχιστον ποτέ να προδίδουμε την αρχοντιά της ψυχής μας, που με κανέναν άλλο τρόπο δεν προδίδεται, παρά μόνο όταν υποκύπτουμε στα λόγια πονηρών και υποκριτών και αρνούμαστε τα δόγματα των πατέρων μας, ακολουθώντας ξένα δόγματα, που ούτε οι πατέρες μας ούτε εμείς γνωρίζαμε. . Και αυτά δεν είναι τίποτα άλλο από αυτά που μας προβάλλουν οι λεγόμενοι Ιησουίτες, άνθρωποι που μπορούν με λόγια και έργα να εξαπατήσουν και να κοροϊδέψουν και να παραπλανήσουν σύμφωνα με το σχέδιό τους ολόκληρο τον λαό μας, μέσα στην απλότητα και την άγνοιά μας. Λοιπόν, δεν πρέπει να είμαστε ανόητοι και να προδίδουμε την ευπρέπειά μας εμπιστευόμενοι τέτοιους ανθρώπους. Θυμηθείτε, Έλληνες, τι συνέβη στο παρελθόν και συνειδητοποιήστε καλά ότι οι Λατίνοι δεν ήταν ποτέ φίλοι του έθνους μας. Ο Πάπας και οι υπερασπιστές του ήταν πάντα εχθροί της φυλής μας, επιθυμώντας πάντα την απώλεια του βασιλείου μας, αφού έχουν αποδείξει την κακία τους απέναντί μας σε διάφορες περιπτώσεις. Και για να μην μακρηγορώ, σιωπώ για τα υπόλοιπα, εκτός από ένα πράγμα που θέλω να σας θυμίσω, από το οποίο θα καταλάβετε τις διαθέσεις τους. Την ώρα που ο σουλτάνος Μεχμέτ Β' ήταν σε πόλεμο με την Κωνσταντινούπολη και την είχε αποκλείσει, κάνοντας κάθε κόλπο για να πάρει την Κωνσταντινούπολη, έκανε και το εξής: Πέρασε τέσσερα πλοία (από όπου είναι το Νεόκαστρο) από ξηρά και τα έσυρε στο άλλο μέρος. όπου είναι ο Αρσανάς, με πολύ κόπο και βάσανα, γιατί η αλυσίδα δεν τους άφηνε να περάσουν από τη θάλασσα. Και όταν τους είδαν οι Κωνσταντινουπολίτες, αποφάσισαν να κάψουν τα πλοία τη νύχτα. Και σαράντα νεαροί πρίγκιπες συμφώνησαν να πάνε να κάνουν αυτή την επιχείρηση στο όνομα του Θεού. Και μπήκαν στη βάρκα το βράδυ και ξεκίνησαν. Και οι Λατίνοι, που είχαν τον έλεγχο του Γαλατά, τους είδαν και τους πρόδωσαν στον σουλτάνο Μεχμέτ. Και εκείνοι οι καμένοι ευγενείς, χωρίς να αναλογιστούν πώς είναι προδότες οι Λατίνοι, πήγαν γενναία και έπεσαν σε έτοιμη παγίδα. Και από αυτό η ελπίδα των Ρωμαίων[7]χάθηκε και δεν υπήρχε πλέον καμία πιθανότητα να γλιτώσει η Κωνσταντινούπολη. Από αυτό μπορείτε να καταλάβετε τα συναισθήματα των Λατίνων προς τη δική μας φυλή. Τόσα χρόνια δεν έχουμε δει κανένα σημάδι καλοσύνης από αυτούς και τώρα τα τελευταία χρόνια πιστεύεις ότι θέλουν να κάνουν κάτι καλό για εμάς; Σε καμία περίπτωση! Για κανέναν άλλο λόγο δεν το κάνουν, Έλληνες άντρες, παρά για να μας εξαπατήσουν και να μας κάνουν υποτελείς του Πάπα. Κι αν δεν παρασύρουν τους συνετούς, τα καταφέρνουν με τους επιπόλαιους που ξεγελιούνται σε μια στιγμή. Σαγηνεύουν πρώτα τα παιδιά μας και σταδιακά τους πάντες. Έτσι είναι έξυπνοι οι Ιησουίτες στο να μας κοροϊδεύουν. Όταν μας μιλούν με γλυκά λόγια, κρύβουν το δηλητήριό τους. Όταν μας τιμούν εξωτερικά, τότε μας κοροϊδεύουν από μέσα. Όταν μας διδάσκουν, τότε δοκιμαζόμαστε. Όταν μας δίνουν χάρτινα εικονίδια ή χορδές από χάντρες, με αυτόν τον τρόπο μας παγιδεύουν. Όταν οργανώνουν κωμωδίες ή άλλες θεατρικές παραστάσεις, και μας καλούν να πάμε, μας κατηγορούν περιπαικτικά ότι είμαστε αμόρφωτοι και τρελοί και ανάξιοι. Με όλα αυτά διαπιστώνω, Έλληνες, ότι υπάρχουν πολλοί που συναναστρέφονται μαζί τους, αγνοώντας αυτά τα πράγματα. Αυτό είναι που μου καίει την καρδιά, πώς μας έχει κυριεύσει τέτοια άγνοια, ώστε να μην είμαστε άξιοι να διακρίνουμε το κακό που μας καταδιώκει. Και δεν εννοώ όλους τους Έλληνες, αλλά μόνο όσους συναναστρέφονται με τέτοιους υποκριτές και όργανα του Αντιχρίστου. Θα μου πείτε «αλλά παρέχουν στα παιδιά μας δωρεάν παιδεία, και μας διδάσκουν και το Ιερό Ευαγγέλιο, και γι’ αυτό βλέπουμε την προθυμία τους και μας αρέσει». Τόσα ξέρεις, τόσα κρίνεις και τόσα λες! Δεν ξέρεις όμως πόσος δόλος κρύβει όλη αυτή η προθυμία. Το μάθημα, που είναι χωρίς πληρωμή, είναι από μόνη της πληρωμή, αφού με αυτήν αγοράζουν την ψυχή και τη συνείδηση των παιδιών μας. Η διδασκαλία που σου δίνουν είναι η παγίδα που σου στήνουν. Και οφείλετε, Έλληνες άνδρες, αφήνοντας τα υπόλοιπα, να μην ενθουσιαστείτε γιατί σας διδάσκουν, αλλά να ερευνήσετε αν σας ωφελεί το αντικείμενο της διδασκαλίας τους. Για να το διακρίνει κανείς εύκολα, θα πρέπει ίσως να εξετάσει τρία πράγματα: πρώτον, τι διδάσκουν, δεύτερον, τι πρόθεση έχουν όταν διδάσκουν και τρίτον, ποιος είναι ο τελικός τους στόχος. Στο πρώτο θα δείτε αν διδάσκουν αλήθεια ή ψέμα. Γιατί ξέρω ότι ανακατεύουν και τα δύο μαζί. Όταν, για παράδειγμα, σας λένε ότι ο Χριστός πήρε σάρκα και υπέφερε και σταυρώθηκε και αναστήθηκε και ανέβηκε για τη σωτηρία μας, σας λένε την αλήθεια. Όταν όμως σου λένε ότι είχε δώδεκα Αποστόλους και πρώτα απ' όλους τον Άγιο Πέτρο, σε αυτό το σημείο η αλήθεια μπερδεύεται. Όταν σας λένε ότι ο Πέτρος έχει τον Πάπα ως διάδοχό του και επομένως ο Πάπας είναι κύριος της Εκκλησίας, αυτό είναι ψέμα. Το ίδιο και για τα υπόλοιπα. Εξαιτίας αυτού πρέπει να προσέχετε τι σας διδάσκουν. Στο δεύτερο πρέπει να αναλογιστείτε την πρόθεσή τους. Επομένως, όταν σου λένε «η εκκλησία της Ρώμης και της Κωνσταντινούπολης είναι μία, και δεν υπάρχει διαφορά μεταξύ μας», σας το λένε με κακή πρόθεση. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι όλοι αυτοί, και οι Ιησουίτες και οι υπόλοιποι Λατίνοι, στα βιβλία που γράφουν για τη διδασκαλία, καταγγέλλουν εμάς τους Έλληνες ως σχισματικούς και αιρετικούς, αποστάτες, ψεύτες και κάθε υβριστικό χαρακτηρισμό, και ότι εμείς δεν έχουν την Εκκλησία, αλλά συναγωγή, όπως οι Εβραίοι. Έτσι μας παρουσιάζουν στην Ιταλία και στα δικά τους μέρη και τώρα εδώ μας λένε ότι η Εκκλησία μας και η εκκλησία τους είναι ένα; Αυτό, λοιπόν, το λένε με κακή και πονηρή πρόθεση, ακριβώς επειδή ισχυρίζονται ότι η Εκκλησία πρέπει να δέχεται στους κόλπους της τους εκλεκτούς και τους αμαρτωλούς. Έτσι, είναι δυνατόν να νομίζουν ότι εμείς είμαστε οι απορριφθέντες και αυτοί οι εκλεκτοί. Έτσι το λένε κακόβουλα. Κρίνετε το σκεπτικό τους για να καταλάβετε ότι αυτά που λένε είναι ανοησίες. Στο τρίτο, εξετάστε το σκοπό, ποιος είναι ο σκοπός του σχεδιασμού τους. Σκοπός τους είναι να μας οδηγήσουν κάτω από την τυραννία του Πάπα, ώστε να μας εξουσιάζει, να τον αναγνωρίσουμε ως Πρώτο και Κεφαλή, υβρίζοντας τον Χριστό μας και περιφρονώντας την Εκκλησία μας. Πρέπει να το σκεφτείτε αυτό, Έλληνες, και μετά να βγάλετε ένα συμπέρασμα για την καλοσύνη των υποκριτών. Αυτούς που θεωρείς τόσο ταπεινούς, αναστάτωσαν βασίλεια, έκαψαν έθνη, προκάλεσαν αιματοχυσία, δεν έκαναν ούτε ένα καλό και ακόμα περιμένουμε να μας ωφελήσουν ενώ μας μισούν τόσο πολύ; Αφού προσποιούνται, είναι δυνατόν να σκοπεύουν να μας βοηθήσουν; Και είστε τόσο ανόητοι, Έλληνες, που δεν το σκέφτεστε αυτό; Μπορείτε να βρείτε τόσα πολλά παραδείγματα και έχετε ακούσει για την πονηριά τους. Είναι δυνατόν να αφήσεις ανεξέλεγκτους τους εχθρούς σου και των παιδιών σου, τους εχθρούς της σωτηρίας σου, τον λαό σου, τη χώρα σου και την πίστη σου και την Ανατολική Εκκλησία σου; Είναι δυνατόν να αφήσουμε αυτά τα λύματα να διαδώσουν την κακία και τα πονηρά του κόλπα; Μακάρι να μην συμβεί ποτέ αυτό, αγαπητοί μου, παρακαλώ. Βλέπεις τα σκυλιά; Αποφύγετε τα για να μην σας δαγκώσουν! Βλέπεις τους κακούς εργάτες; Απομακρυνθείτε πριν σπάσουν τα αμπέλια από τον αμπελώνα σας! Βλέπετε τη διαίρεση που απειλεί να καταστρέψει την Εκκλησία σας; τα δόγματα σου, η φυλή σου; Μακριά από αυτούς, μακριά από τέτοιες αλληλεπιδράσεις, από τις διδασκαλίες τους, αν δεν θέλετε να σας συμβεί απροσδόκητο κακό, εάν θέλετε να μείνετε σταθεροί στις παραδόσεις χωρίς ταραχές και σύγχυση, με τη μόνη ελπίδα ότι ο Θεός θα μας ελεήσει και παρηγορήστε μας, όταν Αυτός αποφασίσει". Αυτό, ω Ζηλωτή, νομίζω ότι πρέπει να τους πεις αυτή τη στιγμή. Μπορείς όμως να τελειοποιήσεις, αφαιρώντας και προσθέτοντας, ως μελετητής που είσαι, τον πιο χρήσιμο και τον πιο απαραίτητο, ώστε όσοι θα σε ακούσουν να ενημερωθούν με περισσότερη προσοχή.
Ζ. Σας ευχαριστώ για την τόσο σημαντική διδασκαλία σας, την οποία σκοπεύω να σώσω στη μνήμη μου ανέπαφη, όσο μπορώ, χωρίς προσθήκες. Και αν τα καταφέρω με αυτόν τον τρόπο, θα το πω ακριβώς όπως το άκουσα από εσάς, με την ελπίδα να ωφεληθούν πολλοί. Ώρα να φύγουμε, λοιπόν, με τη βοήθεια του Θεού.
Π. Σας εύχομαι καλή επιτυχία στις προσπάθειές σας.
The original work (in Greek) was published in Α. Παπαδοπούλου-Κεραμέως, Ανάλεκτα ιεροσολυμιτικής σταχυολογίας, τόμος Α΄, Πετρούπολη, 1891, σ. 220-230.
Μια γειτονιά της Κωνσταντινούπολης.
Πρόκειται για τον Λατινόφιλο Νικηφόρο Μελλίσσηνο Κομνηνό.
Πρόκειται για τον λατινόφιλο Νικόλαο Γοργογύρη, επίσης μαθητή του Ελληνικού Κολλεγίου Ρώμης.
Την εποχή εκείνη Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως ήταν ο λατινόφρων Τιμόθεος Β' (πατριάρχης από το 1612 έως το 1620).
Ο Πατριάρχης Νεόφυτος Β' (πατριάρχης από το 1602 έως το 1603 και από το 1607 έως το 1612) ήταν επίσης λατινόφρων.
Οι Έλληνες μέχρι τον 19ο αιώνα αυτοχαρακτηρίζονταν ως Ρωμαίοι.
