Ἄδολη Ὀρθοδοξία γιὰ ἄδολους ἀνθρώπους
Κατανυκτικὸς Ἑσπερινὸς Κυριακῆς Ὀρθοδοξίας, 20-2/5-3-2023
Καθεδρικὸς Ἱερὸς Ναὸς Εὐαγγελισμοῦ τῆς Θεοτόκου Λαρίσης
ΕΟΡΤΑΖΟΥΜΕ σήμερα, χάριτι Θεοῦ, τὴν Ἑορτὴ τῆς Ἐκκλησίας μας, τὴν ἁγία Ὀρθοδοξία μας, παρὰ τὴν βεβαρημένη ἀτμόσφαιρα ἀπὸ τὸ τραγικὸ σιδηροδρομικὸ δυστύχημα πλησίον τῆς πόλεώς μας τὶς ἡμέρες αὐτές!
Χαιρόμαστε διότι βρήκαμε τὴν Ἀλήθεια, τὸν Χριστό, καὶ ἀναπαυόμαστε στὸ ἅγιο Σῶμα Του, στὴν ἀληθινὴ Ἐκκλησία Του, ἡ ὁποία εἶναι «στῦλος καὶ ἑδραίωμα τῆς ἀληθείας» (Α΄ Τιμ. 3, 15). Ἀστράπτει καὶ λάμπει ἀπὸ θαυμαστὴ χάρη καὶ καθαρότητα, οὖσα «ἔνδοξος», «μὴ ἔχουσα σπίλον (κηλῖδα) ἤ ῥυτῖδα» (πρβλ. Ἐφ. 5, 27).
Δὲν ὑπάρχει σὲ αὐτὴν τίποτε ψευδὲς καὶ δολερό, διότι ὅλα στὴν Ὀρθοδοξία εἶναι θεῖα, εὐλογημένα καὶ λαμπρά. Ὅλα ὑπάκουα στὸν Θεό, ὅλα τίμια, σεμνὰ καὶ ἱερά.
Ἀντίθετα, στὶς αἱρέσεις καὶ στὰ σχίσματα ὑπεισέρχεται πάντοτε δόλος ἀνθρώπινος, πανουργία, πονηρία, ἀδικία καὶ ψεῦδος.
Ὁ Κύριος, ἡ Αὐτο-αλήθεια, χαρακτήρισε τὸν Ναθαναήλ, τὸν ὁποῖον εἶχε προσκαλέσει κοντά Του ὁ Φίλιππος, ὡς ἀληθινὸ Ἰσραηλίτη, «ἐν ᾧ δόλος οὐκ ἔστι» [στὸν ὁποῖο δὲν ὑπάρχει δόλος] (Ἰω. 1, 47).
Ὁ Κύριός μας ἀναζητεῖ νὰ ἐπιστρατεύσει στὸν χορὸ τῶν Ἁγίων Ἀποστόλων Του ἀκριβῶς τέτοια ἄδολα πρόσωπα, τὰ ὁποῖα νὰ ἀφομοιώσουν τὴν μορφὴ καὶ τὴν διδαχή Του· ὥστε ὡς σκεύη ἐκλεκτὰ νὰ μεταδώσουν τὸ θεῖο μήνυμα τῆς σωτηρίας στὸν κόσμο ἅπαντα.
Οἱ πιὸ ἐκλεκτὲς ὑπάρξεις στὸν κόσμο, ἔκτοτε, ἐνστερνίσθηκαν τὸ θεῖο θέλημα, ἀγωνίσθηκαν νὰ ζήσουν σύμφωνα μὲ αὐτό, γιὰ νὰ ἁγιασθοῦν ἐντὸς τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας.
Γιὰ νὰ βιώσεις τὴν Χριστιανικὴ ζωὴ ὀρθὰ καὶ μὲ συνέπεια, σὲ ἕναν κόσμο γεμᾶτο πειρασμούς, δυσκολίες καὶ ἐμπόδια, πρέπει πράγματι νὰ εἶσαι ἀποφασισμένος, ὅπως καὶ ὁπλισμένος μὲ τεράστια ὑπομονή. Νὰ εἶσαι θεμελιωμένος σταθερὰ «ἐπὶ τὴν πέτραν» (Ματθ. 7, 24), δηλαδὴ στὸ θεμέλιο τοῦ Χριστοῦ, καὶ ὄχι στὴν ἄμμο. Διότι ἀναπόφευκτα θὰ ἐπιπέσουν στὴν οἰκία τῆς ψυχῆς σου ὁρμητικὲς βροχὲς καὶ καταιγίδες, ὅπως καὶ ποτάμια ρεύματα, θὰ πνεύσουν δὲ ἰσχυροὶ ἄνεμοι, καὶ ἀλίμονο ἄν δὲν ἔχεις βαθιὲς ρίζες!
Γνωρίζουμε ἀπὸ τὴν ἱστορία ὅτι τοὺς πρώτους μετὰ Χριστὸν αἰῶνες, μέχρι τὴν ἐποχὴ τοῦ Μεγάλου Κωνσταντίνου, ἐπέπεσαν κατὰ τῆς Ἐκκλησίας λυσσώδεις διωγμοὶ ἀπὸ μέρους τῶν εἰδωλολατρῶν, οἱ ὁποῖοι ἔδωσαν ἑκατομμύρια γενναίων Μαρτύρων καὶ Μεγαλομαρτύρων. Αὐτοὶ στολίζουν τὸ οὐράνιο στερέωμα καὶ ἀποτελοῦν τὴν ἔνδοξη θεία στρατιά.
Μετὰ ἦλθαν μὲ ὁρμὴ κατὰ τῆς Ἐκκλησίας οἱ ποικίλες αἱρέσεις, οἱ ὁποῖες προξένησαν ἐπὶ αἰῶνες μεγάλη ἀναταραχή· διότι ὁ πόλεμος ἦταν δυσδιάκριτος στοὺς πολλοὺς καὶ πιὸ ἐπικίνδυνος, ἐκ τῶν ἔσω. Φοβερὴ δοκιμασία ἀποτέλεσε ἡ αἵρεση τῆς Εἰκονομαχίας, ἡ ὁποία δημιούργησε φρικτὸ σάλο, ἕως ὅτου ἀντιμετωπισθεῖ τόσο μὲ τὴν Ζ΄ Οἰκουμενικὴ Σύνοδο, τὸ 787 μ.Χ. στὴν Νίκαια τῆς Βιθυνίας, ὅσο καὶ στὴν δεύτερη φάση της μὲ τὴν Μεγάλη Σύνοδο στὴν Κωνσταντινούπολη τὸ 843 μ.Χ. Ἡ φοβερὴ αὐτὴ δοκιμασία ἀντιμετωπίσθηκε ἀπὸ γνωστοὺς καὶ ἀγνώστους Ἁγίους, Ὁμολογητές, Ἀγωνιστὲς τῆς ἁγίας Πίστεώς μας.
Ἀργότερα ἐμφανίσθηκαν οἱ Παπικοί, οἱ Σταυροφόροι, οἱ Λατινόφρονες, οἱ Οὑνῖτες, οἱ Προτεστάντες, οἱ διάφοροι Ἀλλόθρησκοι καὶ κυρίως οἱ Ἀγαρηνοί. Κατὰ τὸν περασμένο Κ΄ αἰῶνα ὑπῆρξε ὁ φρικτὸς διωγμὸς τῆς Ἐκκλησίας ἀπὸ τοὺς θεομάχους ἀθεϊστὲς/κομμουνιστές, ὁ ὁποῖος ὁδήγησε στὸ ἔνδοξο Μαρτύριο χιλιάδες καὶ ἑκατομμύρια ψυχῶν, οἱ ὁποῖες ἀναπαύονται στὸ Οὐράνιο Θυσιαστήριο μὲ λευκὲς στολὲς (πρβλ. Ἀποκ. 6, 11), καὶ ἀναμένουν ὅσους ἐπίσης θὰ δώσουν τὴν καλὴ μαρτυρία καὶ ὁμολογία τῆς πίστεως στοὺς νέους διωγμούς, ἕως καὶ αὐτοὺς τῶν ἐσχάτων ἀπὸ τὸν Ἀντίχριστο καὶ τὰ ὄργανά του.
Τέτοια ἡμέρα, ποὺ ἑορτάζει ἡ ἁγία Ὀρθοδοξία μας, μακαρίζουμε τοὺς ἄδολους Νικητὲς μὲ τὸ «Αἰωνία ἡ μνήμη!», ἐκφράζοντες τὴν ἄπειρη εὐγνωμοσύνη μας. Καὶ ἐπίσης, ἐπαναλαμβάνουμε καὶ ἐπικυρώνουμε τὸ αἰώνιο «Ἀνάθεμα» κατὰ τῶν διωκτῶν, τῶν αἱρετικῶν, τῶν δολερῶν ἐκείνων ὀργάνων τοῦ πονηροῦ, ποὺ ἐπιβουλεύθηκαν τὴν ἐλευθερία καὶ σωτηρία μας.
Ἀναλογιζόμαστε μὲ θαυμασμὸ καὶ δέος τοὺς αἱματηροὺς ἄθλους τῶν Ὁμολογητῶν τῆς Ἀληθείας κατὰ τῶν ἀδίστακτων ἐχθρῶν, καθὼς καὶ τὶς ἀνυπολόγιστες θυσίες τῶν Ζηλωτῶν τῆς ἁγίας Πίστεώς μας, οἱ ὁποῖοι μᾶς κληροδότησαν τὸν ἀτίμητο θησαυρὸ τῆς Ὀρθοδοξίας.
Εἰδικῶς μάλιστα ἐμεῖς, οἱ ἀκόλουθοι θείᾳ χάριτι τοῦ Ἐκκλησιαστικοῦ (Πατρίου) Ἡμερολογίου, οἱ ὁποῖοι δὲν κλίναμε γόνυ στὴν ἐπιβληθεῖσα Ἡμερολογιακὴ Καινοτομία ἀπὸ τὶς ἀπαρχὲς τῆς ἐφαρμογῆς τῆς παναιρέσεως τοῦ Οἰκουμενισμοῦ, ἐδῶ καὶ ἕναν αἰῶνα, μακαρίζουμε ἐξαισίως τοὺς Προπάτορές μας στὴν γνησία Πίστη.
Αὐτοὶ οἱ μακάριοι ἕως καὶ πολὺ πρόσφατα, παρὰ τὶς πιθανὲς ἀδυναμίες ἤ ἀστοχίες τους, εἶχαν καθαρὸ τὸ αἰσθητήριο τῆς ψυχῆς τους ὥστε νὰ κατανοήσουν τὸν δόλο τῆς Ἡμερολογιακῆς Μεταρρυθμίσεως. Ἀντιλήφθηκαν πολὺ ὀρθὰ ὅτι ἅπαξ καὶ ἀρχίσει ἡ φθορὰ στὰ θεωρούμενα «μικρά» (βλ. Ἡμερολόγιο), ἡ μετάβαση στὴν καταπάτηση τῶν «μεγάλων» (βλ. Οἰκουμενισμό) θὰ ἦταν γοργὴ καὶ ἀσυγκράτητη. Καὶ βεβαίως ἐπαληθεύθηκαν, ἀφοῦ ἡ ἀποστατικὴ παναίρεση κατακυρεύει τῶν πάντων μὲ τρόπο πρωτοφανῆ στὴν δυσχιλιετῆ ἱστορία τῆς Ἐκκλησίας.
Πράγματι, ἡ αἵρεση τῶν αἱρέσεων τοῦ Οἰκουμενισμοῦ, μὲ τὶς ποικίλες μορφὲς καὶ ἐκφράσεις της, φαίνεται νὰ συνδυάζει τὰ ἀσυνδύαστα, ἐφ’ ὅσον ἀποπειρᾶται νὰ ἀναμείξει ἀλήθεια καὶ ψεῦδος, φῶς καὶ σκοτάδι, καθαρότητα καὶ ἀκαθαρσία.
Ὅμως, γιὰ τὴν διάδοση καὶ ἑδραίωση τῆς ἀποστατικῆς αὐτῆς αἱρέσεως προηγήθηκε κατάλληλη προεργασία. Ὅσο αὐξήθηκε ἡ θεωρητικὴ γνώση, ἀκόμη καὶ ἡ θεολογικὴ ἀκαδημαϊκοῦ τύπου, τόσο πιὸ τραγικὴ φθορὰ παρατηρήθηκε στὴν Πίστη καὶ στὸ Ἦθος. Γιατί;
Διότι ὑπῆρξε καὶ ὑπάρχει κρίση στὸ βίωμα. Ἔχασαν οἱ ἄνθρωποι τὴν ἁπλότητα τῆς πίστεως, δὲν εἶναι ἄδολες ψυχές, ἁπλὲς καὶ ταπεινές, δὲν ἀναπαύουν στὸ μεγάλο ποσοστό τους τὴν Χάρη τοῦ Παναγίου Πνεύματος. Ὑπεισῆλθε πολὺς ὀρθολογισμός, πολὺ λογική, πολὺ ἐπιστημοσύνη.
Ὅπου κυριαρχοῦν τὰ πάθη, εἴτε τῆς φιλαρεσκείας, εἴτε τῆς φιλοδοξίας, εἴτε τῆς φιληδονίας, εἴτε τῆς φιλοκτημοσύνης καὶ φιλαργυρίας, ἐκεῖ ἐπικρατεῖ πνευματικὴ τύφλωση, σκότος πλάνης, ἀγνωσία Θεοῦ. Γι’ αὐτὸ πλέον καὶ διακηρύσσονται, ὅπως καὶ διαπράττονται τὰ πιὸ φοβερὰ ἀντορθόδοξα πράγματα, χωρὶς νὰ προξενεῖται ἰσχυρὴ ἀντίδραση, διότι οἱ πλεῖστοι ὑπέκυψαν ἀπὸ μακροῦ στὴν ἐκκοσμίκευση.
Γι’ αὐτὸ καὶ φθάσαμε στὸ σημεῖο στὶς ἡμέρες μας νὰ κηρύσσονται ἀνήκουστες παγκόσμιες ἐπιβολὲς κατὰ τῆς ἐλευθερίας τῶν ἀνθρώπων, μὲ πρόσχημα κινδύνου τῆς ὑγείας, καὶ στὴν πλειονότητά τους οἱ ἄνθρωποι νὰ ὑποκύπτουν στὸ ἐμφανέστατο ψεῦδος, χωρὶς οὐσιαστικὴ ἀντίρρηση!
Τὸ πιὸ ἐκπληκτικὸ καὶ ἀπίστευτο εἶναι νὰ βλέπουμε γύρω μας τὰ τραγικὰ ἀποτελέσματα αὐτῆς τῆς παγκόσμιας ἐπιβολῆς, μὲ τὰ γνωστὰ-«ἄγνωστα» σκευάσματα γενετικῆς «θεραπείας», καθὼς εἴμαστε καθημερινοὶ μάρτυρες τῶν ἀμετρήτων «ξαφνικῶν» θανάτων νέων κατὰ βάσιν ἀνθρώπων, χωρὶς οἱ περισσότεροι νὰ κατανοοῦν τὶ ἐξελίσσεται καὶ τὶ συμβαίνει!…
Γι’ αὐτὸ καὶ ὁ λόγος πλέον ἀνοικτὰ περὶ Μετανθρωπισμοῦ καὶ Ὑπερανθρωπισμοῦ, ἐν ὄψει μάλιστα ἀναμονῆς σαρωτικῶν παγκοσμίων γεγονότων, κι ὅμως ἡ πλειονότητα τῶν ἀνθρώπων (μήπως καὶ τῶν Ὀρθοδόξων Χριστιανῶν;!) ἀδυνατοῦν νὰ κατανοήσουν τὴν κρισιμότητα τῶν καιρῶν, καὶ μάλιστα ἀναζητοῦν τρόπους «μαγικῆς» ἤ αὐτόματης σωτηρίας γιὰ νὰ παραταθεῖ ἡ ἐνταῦθα προσωρινὴ κατάσταση, σὰν ὁ παρὼν κόσμος νὰ εἶναι αἰώνιος καὶ ἀθάνατος!
Ἐν τούτοις, τὸ πιὸ σημαντικὸ γιὰ ἐμᾶς τοὺς ἀληθινοὺς Ὀρθοδόξους Χριστιανοὺς τῆς σήμερον, εἶναι νὰ παραμείνουμε ἄφοβοι καὶ ἀνεπηρέαστοι ἀπὸ τὸ «πνεῦμα τοῦ κόσμου». Διότι καλούμαστε νὰ ὑποτάξουμε τὸ θέλημά μας στὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ.
Δὲν ἀρκεῖ ἡ θεωρητικὴ ἀποδοχὴ τῆς Ὀρθοδόξου Πίστεως γιὰ νὰ ρυσθοῦμε ἀπὸ τὰ δεινὰ ποὺ μᾶς περιβάλλουν. Χρειάζεται ἡ σύμπτωση τοῦ θελήματός μας μὲ τὸ θέλημα τοῦ Χριστοῦ. Μόνον ὅταν ὅλη ἡ ζωή μας σὲ κάθε της λεπτομέρεια εἶναι σύμφωνη μὲ τὶς θεῖες Ἐντολές, μόνον τότε θὰ ἀποφύγουμε τὴν πτώση σὲ αὐτὸ ποὺ χαρακτηρίζεται ὡς ἠθικὴ αἵρεση, ὥστε νὰ μὴν συγκαταλεχθοῦμε εἴτε στὸν ἐκκλησιομάχο Οἰκουμενισμό, εἴτε στὴν ἀπνευμάτιστη ἐκκοσμίκευση, εἴτε ἀκόμη καὶ στὴν μετανθρωπιστικὴ ἀποστασία τῶν ἐσχάτων, ἡ ὁποία ἤδη ἐφαρμόζεται καὶ πραγματοποιεῖται.
Ἠθικὴ αἵρεση ἔχουμε ὅταν προσπαθοῦμε μὲν νὰ ἀποφύγουμε τὸν δόλο στὴν Πίστη, γιὰ νὰ παραμείνουμε καὶ νὰ διακρατήσουμε τὴν ἄδολη Ὀρθοδοξία, ὅμως δὲν ἀποφεύγουμε τὸν δόλο καὶ τὴν πονηρία στὶς ἐπιλογὲς τῆς ζωῆς· δηλαδή, δὲν τηροῦμε τὴν ὀρθοπραξία.
Παρὰ περιπίπτουμε εἴτε σὲ σοβαρὲς ἠθικὲς ἀβαρίες, τὶς ὁποῖες μάλιστα δικαιολογοῦμε καὶ καθιερώνουμε ὡς τρόπο ζωῆς· εἴτε σὲ ποικίλες πλάνες γιὰ δευτερεύοντα θέματα, τὰ ὁποῖα ἀπολυτοποιοῦμε· εἴτε σὲ ἄκρατο ἐγωϊσμό, ὥστε νὰ εἴμαστε ἕτοιμοι νὰ συγκρουσθοῦμε μὲ τοὺς πάντες, μόνον καὶ μόνον γιὰ νὰ «στήσουμε» τὸ δικό μας θέλημα· εἴτε ἀκόμη καὶ μὲ τὴν ἐπιδίωξη τοῦ ἄνομου συμφέροντος, τῆς ἐκμεταλλεύσεως ἀνθρώπων, τῆς ἀδικίας, τοῦ ἐκβιασμοῦ, τοῦ ψεύδους, τῆς παρανομίας, τῆς ζηλοφθονίας, τῆς κάθε εἴδους ἀπανθρωπίας.
Τὸ πιὸ σημαντικὸ εἶναι νὰ ἀποκτήσουμε ὡς Ὀρθόδοξοι Χριστιανοὶ «ὁμοήθειαν Θεοῦ», ὅπως τονίζει ὁ Ἅγιος Ἰγνάτιος ὁ Θεοφόρος, ὅμοιο δηλαδὴ ἦθος μὲ τὸν Φιλάνθρωπο Θεό μας, ὥστε νὰ ἐπιθυμοῦμε καὶ νὰ στοχεύουμε αὐτὰ ποὺ θέλει, εὐλογεῖ καὶ ἐγκρίνει ὁ Κύριος καὶ Θεός μας.
Καὶ ἐπίσης, νὰ μὴν διατηροῦμε συγκοινωνία (ἰδιαίτερες φιλικὲς καὶ μάλιστα πνευματικὲς σχέσεις) μὲ τοὺς αἱρετικούς, ὅπως καὶ μὲ τοὺς κοσμικόφρονες ἀνθρώπους, οὔτε καὶ μὲ αὐτοὺς ποὺ συμπορεύονται μαζί τους, ἄν θὰ πρέπει νὰ διαφυλαχθοῦμε καὶ νὰ παραμείνουμε στὴν ἄδολη Ὀρθοδοξία μας μὲ ἄδολη ψυχή, καθὼς ζοῦμε σὲ ἐμφανεῖς δολεροὺς καὶ πονηροὺς καιροὺς πολυμόρφου Ἀποστασίας.
Ἡ θεία προτροπὴ στὴν ἱερὰ Ἀποκάλυψη ἀπευθύνεται καὶ σὲ ἐμᾶς: «Ἔρχομαι ταχύ· κράτει ὅ ἔχεις, ἵνα μηδεὶς λάβῃ τὸν στέφανόν σου» (Ἀποκ. 3, 11). Δηλαδή, λέγει ὁ Κύριος, ἔρχομαι σύντομα, γι’ αὐτὸ κράτησε τὸν θησαυρὸ τῆς πίστεως ἀπαραβίαστο, ἀτόφιο, ἀβλαβῆ καὶ ἀσφαλῆ, γιὰ νὰ μὴν χαθεῖ ὁ στέφανος τῆς ὑπομονῆς σου.
Ἀδελφοὶ καὶ Ἀδελφές·
Τὰ πράγματα εἶναι πολὺ σοβαρά. Δὲν διακυβεύονται ἀνθρώπινες ἀξίες ἤ ἀνθρώπινα ἀγαθά, ἀλλ’ αὐτὲς τοῦτες οἱ ἀθάνατες ψυχές μας.
Νὰ παραμείνουμε μὲ κάθε κόστος στὴν ἁγία καὶ σωτήρια πίστη, στὴν ἄδολη Ὀρθοδοξία μας. Ὄχι μόνον θεωρητικά, ἀλλὰ νὰ ἐλέγχουμε καθημερινὰ ἄν ὁ τρόπος τῆς ζωῆς μας εἶναι σύμφωνος μὲ αὐτήν. Καὶ νὰ διορθωνόμαστε, ὅταν παρατηροῦμε ἐπικίνδυνα ζιζάνια νὰ βλαστάνουν ἀπειλητικὰ γιὰ νὰ καταπνίξουν τὴν ψυχή μας καὶ νὰ τὴν αἰχμαλωτίσουν δεινῶς.
Ἄν εἴμαστε πραγματικὰ καὶ ὄχι νόθα τέκνα τῆς ἁγίας Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας μας, ἄς φυλάσσουμε τὶς διδαχὲς καὶ τὸ παράδειγμα τῶν Ἁγίων τῆς πίστεώς μας, γιὰ νὰ ἀξιωθοῦμε τοῦ θείου Ἐλέους.
Νὰ ἐξαγιαζόμαστε καθημερινά, νὰ βελτιώνουμε τὸν ἑαυτό μας, νὰ γινόμαστε καλύτεροι. Νὰ ἔχουμε ὡς μεγαλύτερο καὶ πρώτιστο ἀγαθὸ στὴν ζωή μας τὴν ἁγία Πίστη τῆς Ἐκκλησίας μας καὶ τὴν διαφύλαξη τῶν ἀρχῶν της, ἕτοιμοι γιὰ κάθε θυσία πρὸς διαφύλαξιν αὐτῶν.
Νὰ μετανοοῦμε γιὰ τὶς ἐλλείψεις καὶ πτώσεις μας, νὰ ἐκμεταλλευόμαστε σοφῶς καὶ ἐπωφελῶς τὸν πολύτιμο χρόνο μας, νὰ ἀνανεώνουμε καὶ νὰ ἐπαυξάνουμε τὸν πνευματικὸ ζῆλο μας, νὰ εἴμαστε χρήσιμοι καὶ βοηθητικοὶ καὶ πρὸς τοὺς ἄλλους ἀνθρώπους, παρὰ τὶς πιθανὲς ἀδικίες τους ἐναντίον μας· νὰ προοδεύουμε πνευματικὰ σὰν ἀληθινοὶ καὶ ἄδολοι Ὀρθόδοξοι Χριστιανοί.
Καὶ τέλος, νὰ ἀκολουθοῦμε τὸν Σωτῆρα μας Χριστὸ ἀκόμη καὶ στὸν Σταυρὸ τοῦ Πάθος, γιὰ νὰ μᾶς χαρίσει Εἰρήνη, Ἄφεση, Ἀνάσταση καὶ Ζωὴ Αἰώνια. Ἀμήν!
