«ΘΕΟΤΟΚΟΣ ΥΠΑΡΧΕΙΣ» - π. Νικηφόρου Νάσσου

 

«ΘΕΟΤΟΚΟΣ ΥΠΑΡΧΕΙΣ»

ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙ ΤΗΝ ΥΠΕΡΑΓΙΑ ΘΕΟΤΟΚΟ ΔΟΓΜΑΤΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΜΑΣ

Στήν Πατερική μας Γραμματεία διαβάζουμε, μεταξύ ἄλλων, τά ἑξῆς ἐγκωμιαστικά λόγια, πρός τήν Μητέρα τοῦ πάντων Δεσπότου, τήν Θεοτόκο Μαρία: «Θεοτόκος γάρ ὑπάρχεις, ἡ τόν Λόγον ἐκ σοῦ σαρκωθέντα τεκοῦσα· Θεοτόκος ὑπάρχεις, ἡ τόν Θεόν Λόγον ἐν μορφῇ δούλου κυήσασα·Θεοτόκος ὑπάρχεις, ὅτι Θεόν Λόγον δεξαμένη σαρκωθέντα ἔτεκες· Θεοτόκος ὑπάρχεις, ἠ μόνη τοῦ μόνου Μονογενῆ Υἱόν τοῦ Θεοῦ γεννήσασα· οὐ πρόσκαιρον Θεόν γεννήσασα, ἀλλ᾿ αἰώνιον, τόν πρό σοῦ και πάντων Θεόν,ἐκ σοῦ σαρκωθέντα»1.
Ἡ Ὑπεραγία Θεοτόκος χαρακτηρίζεται ἀπό τούς Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας μας ὡς «ἡ ἁγίων ἁγιωτέρα, καί ἱερῶν ἱερωτέρα, καί ὁσίων ὁσιωτέρα»2. Καί ὄντως εἶναι ἔτσι, ὅπως πιστεύουμε ὅλοι οἱ Ὀρθόδοξοι, οἱ ὁποῖοι προστρέχουμε ὀρμεμφύτως πρός αὐτήν, δοξολογητικῶς καί ἱκετευτικῶς. Αὐτή ἡ εὐλογημένη ὕπαρξη, μέ τήν ἐπί γῆς παρουσία της, μετέτρεψε τή γῆ σέ οὐρανό, ὅπως ψάλλουμε στήν ὑμνολογία, ἄδειασε τόν Ἅδη ἀπό τούς δεσμώτες, κατέστησε τούς ἀνθρώπους πολίτες τοῦ οὐρανοῦ, συνένωσε τούς ἐπί γῆς μέ τούς Ἀγγέλους, συνέβαλε ἐνεργητικά στή σωτηρία παντός τοῦ κόσμου, διά τῆς Ἐνανθρωπήσεως - ἐξ αὐτῆς – τοῦ Λόγου τοῦ Θεοῦ. Αὐτήν ἐπέλεξε ὁ Θεός, ὡς «προεκλελεγμένην πρό πασῶν τῶν γενεῶν», ὡς πάγκαλο ὄντως καί καθαρώτατον σκεῦος ἐκλογῆς, προκειμένου νά λάβει τό κατά σάρκα, ἀνακτώντας «τήν πρίν πεσοῦσαν εἰκόνα τοῦ Ἀδάμ» καί πραγματοποιώντας τήν σωτηρία καί θεώση τοῦ «βροτείου φυράματος». Προσφυῶς, ὁ ἐκ τῶν σπουδαίων θεοτοκόφιλων Πατέρων καί μεγάλων Θεολόγων, ἅγιος Γρηγόριος ὀ Παλαμᾶς (+1349) ἀποκαλεῖ τήν Ὑπεραγία Θεοτόκο«μεθόριον μεταξύ κτιστῆς καί ἀκτίστου φύσεως»3! Προσφυῶς ἐπίσης, ὁ κορυφαῖος τῶν Κολλυβάδων καί Διδάσκαλος τῆς Ἐκκλησίας καί τοῦ Γένους, Ὅσιος Νικόδημος ὁ Ἀγιορείτης (+1809), ἀπευθυνόμενος μέ ἄπειρη εὐλάβεια καί μέθεξη ψυχῆς πρός αὐτήν γράφει τά ἀκόλουθα:«Ἠράσθη τοῦ κάλλους σου Χριστός Πανάμωμε, καί τήν μήτραν σου κατώκησεν, ὅπως παθῶν ἐξ ἀμορφίας, τό γένος τῶν ἀνθρώπων λυτρώσηται, καί κάλλος τό ἀρχαῖον δωρήσηται»4. Ὁ δέ Γερμανός Κωνσταντινουπόλεως θά ἐκφραστεῖ ἀνθρωποπρεπῶς καί θά πεῖ ὅτι ἔψαξε ὁ Θεός ὅλο τόν κόσμο καί δέν βρῆκε ἄλλη τόσο κατάλληλη καί καθαρωτάτη γυναῖκα ὡσάν τήν Μαρία, γιά νά τήν καταστήσει Μητέρα Του. «Ψηλαφήσας ὁ Ὕψιστος ὅλον τόν κόσμον καί μή εὑρών ὁμοίαν σου μητέρα…ἐκ σοῦ τῆς ἠγιασμένης ἄνθρωπος διά φιλανθρωπίαν γενήσσεται»5. Καί αὐτό διότι, ἡ Παναγία «τῇ καθαρότητι θέλγει Θεόν ἐν αὐτῇ οἰκῆσαι»6.
Οἱ Ὀρθόδοξοι τιμοῦμε τήν ὑπερευλογημένη Μητέρα τοῦ Κυρίου μας, «δι᾿ ἦς τό ἐκπεσόν πλάσμα εἰς οὐρανούς ἀναλαμβάνεται»7, ἀλλά ὀφείλουμε νά γνωρίζουμε πῶς τήν τιμοῦμε, γιατί τήν τιμοῦμε καί ποιά εἶναι ἡ περί τήν Θεοτόκο Δογματική διδασκαλία τῆς Ἐκκλησίας μας, ὅπως αὐτή ἀποκρυσταλλώθηκε μέσα ἀπό Συνόδους Οἰκουμενικές.
Ἠ τιμή τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας πρός τήν Ὑπεραγία Θεοτόκο εἶναι πολύ μεγάλη, ἀλλ᾿ ὅμωςδέν εἶναι ἀπόλυτη. Εἶναι τιμή σχετική ἐν ἀναφορᾷ πρός τήν λατρεία τοῦ Τριαδικοῦ Θεοῦ. Αὐτό ἄλλωστε μᾶς συνιστοῦν οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας μας. «Πέρα τοῦ δέοντος οὐ χρῆ τιμᾶν τούς ἁγίους, ἀλλά τιμᾶν τόν αὐτῶν Δεσπότην», θά γράψει ὁ ἅγιος Ἐπιφάνιος Κύπρου8. Θά δοῦμε στή συνέχεια τήν πλάνη τῆς ἀπόλυτης τιμῆς τῆς Θεοτόκου ἀπό πλευρᾶς τῶν παπικῶν μέ τήν ἐπινοημένη θεωρία τῆς Ἀσπίλου συλλήψεως.

ΑΣΠΙΛΗ ΣΥΛΛΗΨΗ

Στή Δύση, ὅπου ὑπάρχει τό στοιχεῖο τῆς ἡ ὑπερβολῆς (ἐνῶ, ἀντίθετα, στόν Προτεσταντισμό ὑπάρχει ἡ μείωση) τιμᾶται ἡ Παναγία μέ μιά ἀπόλυτη τιμή, σύμφωνα μέ τά ἐξαγγελόμενα δόγματα τῶν παπικῶν, ἐκ τῶν ὁποίων πρῶτο εἶναι ἡ «ἄσπιλη σύλληψη» τῆς Θεοτόκου9. Ἡ θεωρία αὐτή ἔγινε δόγμα - ὅρος πρός σωτηρίαν - στή Δύση τό 1854. Σύμφωνα μέ τό δόγμα αὐτό, ἡ Θεοτόκος Μαρία, ἀπό τῆς πρώτης στιγμῆς τῆς συλλήψεώς της διετηρήθη καθαρά ἀπό κάθε σπίλο τῆς προπατορικῆς ἁμαρτίας. Καταρχήν, εἶναι ἀπαραίτητο, πρίν κάνουμε λόγο γιά τό δόγμα αὐτό τῶν παπικῶν, νά διευκρινήσουμε ὅτι ὑπάρχει διαφορά ἀντιλήψεως μέ τούς δυτικούς ὡς πρός τό τί κληρονόμισε ἡ ἀνθρωπότητα ἀπό τούς γενάρχες μας, μετά τήν λεγομένη προπατορική ἁμαρτία, ἤ Πτώση ὅπως εἶναι ὀρθότερα νά λέγεται. Οἱ δυτικοί φρονοῦν ὅτι ἡ ἀνθρωπότητα κληρονόμησε ἀπό τούς προπάτορες Ἀδάμ καί Εὖα τήν ἐνοχή τοῦ προπατορικοῦ ἁμαρτήματος. Οἱ Ὀρθόδοξοι πιστεύουμε καί κηρύττουμε ὅτι ἡ ἀνθρωπότητα κληρονομεῖ τίς συνέπειες τῆς Πτώσεως τῶν πρωτοπλάστων, πού εἶναι ἡ φθορά καί ἡ θνητότητα πού εἰσόρμησαν μέσα στό γένος τῶν ἀνθρώπων, καθώς καί ἡ ροπή πρός τήν ἁμαρτία. Κατά τήν Ὀρθόδοξη Θεολογία, λοιπόν, ἐμεῖς οἱ ἀπόγονοι τοῦ πρώτου Ἀδάμ κληρονομοῦμε ὄχι τήν ἐνοχή, ἀλλά τίς συνέπειες τῆς προπατορικῆς Πτώσεως. Ὅλη ἡ ἀνθρωπότητα ὑπόκειται σ᾿ αὐτές τίς συνέπειες, ὅπως γράφει ὁ Ἀπόστολος τῶν ἐθνῶν Παῦλος10. Ὑπάρχει, μεταξύ ἄλλων, ἕνα καταπληκτικό κείμενο τοῦ ἀγίου Μαξίμου τοῦ Ὁμολογητοῦ, τό ὁποῖο δείχνει ἀκριβῶς αὐτή τήν πραγματικότητα τῆς φθορᾶς πού ὑπέστη ἡ φύση μας ἕνεκα τῆς Πτώσεως, ἀφοῦ πρῶτα ἐφθάρη ἡ προαίρεση τῶν προπατόρων, καί χάθηκε ἀπ᾿ αὐτούς ἡ κατάσταση τῆς ἀπαθείας. Ὁ Αγιος ὁμιλεῖ γιά δύο ἁμαρτίες, τήν διαβεβλημένη καί τήν ἀδιάβλητη, πού ἦρθε ὡς ἀπόρροια/συνέπεια τῆς διαβεβλημένης. Ἡ φθορά/ἔκπτωση τῆς προαιρέσεως, ἔφερε τήν φθορά τῆς φύσεως («μεταποίησις»), καθώς εἰσῆλθε ἡ θνητότητα στό ἀνθρώπινο γένος. «Φθαρεῖσα πρότερον τοῦ κατά φύσιν λόγου Ἀδάμ ἡ προαίρεσις, τήν φύσιν ἑαυτῇ συνέφθειρε, ἀποθεμένη τῆς ἀπαθείας την χάριν και γέγονεν ἁμαρτία· πρώτη μέν καί εὐδιάβλητος, ἡ πρός τήν κακίαν ἀπό τοῦ ἀγαθοῦ τῆς προαιρέσεως ἔκπτωσις· Δευτέρα δέ, διά τήν πρώτην, ἡ τῆς φύσεως ἐξ ἀφθαρσίας εἰς φθοράν ἀδιάβλητος μεταποίησις»11.
Ἑπομένως, καί ἡ Μητέρα τοῦ Κυρίου δέν ἐξαιρεῖται ἀπό τήν κοινή μοῖρα τῆς ἀνθρωπότητος, ἀφοῦ καί αὐτή γεννήθηκε μέ τρόπο φυσικό, καί τοῦτο διότι οἱ συνέπειες τῆς ἁμαρτία τῶν προπατόρων μεταδίδονται διά τῆς φυσικῆς γεννήσεως στούς ἀνθρώπους. Μόνη ἐξαίρεση ἀποτελεῖ ὁ Θεάνθρωπος Χριστός, ὁ Ὁποίος ἐγεννήθη μέ τρόπον ὑπερφυσικόν, καί ὡς ἀναμάρτητος δέν εἶχε, φυσικά, ἀνάγκη λυτρώσεως. Καί θά συμπληρώσει ὁ ἅγιος Μάξιμος στό ἀνωτέρω κείμενο ὅτι,«ταύτην οὖν, τήν διάλληλον φθοράν τε καί ἀλλοίωσιν τῆς φύσεως ὁ Κύριος ἡμῶν τε καί Θεός διορθούμενος, ὁλόκληρον τήν φύσιν λαβών, εἶχε καί αὐτός ἐν τῇ ληφθείσει φύσει τό παθητόν, τῇ κατά προαίρεσιν ἀφθαρσίᾳ κοσμούμενον»12.
Ἡ Θεοτόκος, τώρα, σύμφωνα μέ τήν Ὀρθόδοξη δογματική διδασκαλία τῆς Ἐκκλησίας μας, ἐγεύθη πρώτη τήν ἀπαλλαγή της ἀπό τήν προπατορική καί ἀπό κάθε ἄλλη προσωπική ἁμαρτία ἀπό τή στιγμή ὅπου συνέλαβε ἐκ Πνεύματος Ἁγίου τόν Θεάνθρωπο Κύριο Ἰησοῦ Χριστό καί ἐσώθη ἀπό τήν Χάριν τοῦ Θεοῦ, ἡ ὁποία Χάρις τῆς ἔδωσε δύναμη δεκτική τῆς θεότητος, ὅπως λέγουν οἱ Πατέρες, καί γεννητική τοῦ Λόγου. Ὁ μεγάλος δογματολόγος τῆς Ἐκκλησίας, ἅγιος Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός γράφει ἀκριβῶς ὅτι «μετά οὖν τήν συγκατάθεσιν τῆς ἁγίας Παρθένου, Πνεῦμα Ἅγιον ἐπῆλθεν ἐπ᾿ αὐτήν κατά τόν τοῦ Κυρίου λόγον, ὄν εἶπεν ὁ ἄγγελος, καθαῖρον αὐτήν, και δύναμιν δεκτικήν τῆς τοῦ Λόγου θεότητος παρέχον, ἅμα δέ καί γεννητικήν»13. Μόνο τό θεῖο πρόσωπο τοῦ Θεανθρώπου Ἰησοῦ Χριστοῦ ἔχει ἀπόλυτη ἀναμαρτησία. Ἡ Παναγία Μητέρα του ἔχει σχετικήἀναμαρτησία, ἀφοῦ και ἡ Θεοτόκος Μαρία ἐσώθη μέ τή Χάρη τοῦ Θεοῦ ἀπό τήν στιγμή τῆς συλλήψεως τοῦ Κυρίου μέσα της. Ἀντίθετα, ἡ δυτική θεολογία τοποθετεῖ τήν σωτηρία τῆς Θεοτόκου στήν δική της γέννηση καί ἀρχή καί ὄχι στήν σύλληψη τοῦ Λυτρωτοῦ Χριστοῦ. Διδάσκουν μάλιστα οἱ παπικοί ὅτι ἡ ἀναμαρτησία τῆς Θεοτόκου δέν εἶναι φυσική, ἀλλά συνετελέσθη ὑπό τοῦ Θεοῦ. Πότε ὅμως συνετελέσθη ἡ λύτρωση καί σωτηρία τῆς Παναγίας; Πῶςἐσώθη, ἐνῶ δέν εἶχε ἀρχίσει τό ἀπολυτρωτικό ἔργο τῆς σωτηρίας, ἀφοῦ δέν εἶχε ἀκόμη σαρκωθεῖ ὁ Λόγος τοῦ Θεοῦ; Μέχρι τήν ὥρα τοῦ Εὐαγγελισμοῦ, ἡ «προεκλελεγμένη» καί ὑπερευλογημένη Μαρία βρίσκεται στόν κόσμο τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, ὅπως ὅλοι οἱ Δίκαιοι τῆς περιόδου αὐτῆς. Στόν κόσμο τῆς Καινῆς Διαθήκης ἀνήκει ἀπό τή στιγμή τοῦ Εὐαγγελισμοῦ, ὅπου σαρκοῦται ἐντός της ὁ Λόγος μέ τό «γένοιτό μοι κατά τό ρῆμα σου» πού εἶπε, ἀποκρινομένη στόν Ἀρχάγγελο Γαβριήλ. Νά σημειώσουμε παρεμπιπτόντως, ὅτι αὐτό θά ἔλεγε ὁπωσδήποτε ἡ Παναγία, διότι εἶχε φθάσει ἤδη στή θέωση ἐνδιαιτωμένη μέσα στά Ἅγια τῶν Ἁγίων, καί ὡς ἐκ τούτου εἶχε φυσικόθέλημα καί ὄχι γνωμικό, ὥστε νά ὑπάρχει δυναντότητα ἀρνήσεως τῆς κλήσεώς της, καθώς ἰσχυρίζονται κάποιοι λανθασμένα σήμερα. Πρίν, λοιπόν, τήν ἐνανθρώπιση τοῦ Λόγου πῶς θά ἐσώζετο ἡ Θεοτόκος, ἀφοῦ ὡς πρόσωπο πού θα συνεργοῦσε στό ἐν Χριστῷ μυστήριον τῆς σωτηρίας εἶχε μέν ἀϊδίως προορισθεῖ, ἀλλά τό μυστήριο δέν εἶχε ἀκόμη ἐν χρόνῳ πραγματοποιηθεῖ;
Ἡ δυτική θεολογία, μέ τή θεωρία περί ἀφέσεως ἁμαρτίας καί σωτηρίας τῆς Θεοτόκου πρό τῆς ἐλέυσεως τοῦ «ἐξ αὐτῆς τεχθέντος» Κυρίου Ἰησοῦ Χριστοῦ, ἀποξενώνει τήν Θεοτόκο ἀπό τήν στενή σχέση μέ τόν Σωτῆρα Υἱό της καί ὑποτιμᾶ τό ἀπολυτρωτικό, σωτηρώδες ἔργο τοῦ Ἐνανθρωπήσαντος Χριστοῦ. Γενικά, ἡ δυτική θεολογία, μέ τήν λεγομένη «μαριολογική θεολογία» καί τήν αὐτοτελῆ «Μαριολογία» καί «Μαριολατρεία» πού ἀναπτύχθηκε στό χῶρο ἐκεῖνο,ὑπερτίμησε αὐτόνομα τήν Θεοτόκο καί τήν ἀπέσπασε ἀπό τόν Κύριο, δηλαδή ἀπέκοψε τήν Μητέρα ἀπό τόν Υἱό της! Ὁ παπισμός θεωρεῖ τήν Παναγία μεμονωμένα, ἀποσπασματικά καί ἀνεξάρτητα ἀπό τή σχέση της μέ τό μυστήριο τῆς Ἐνανθρωπήσεως τοῦ Κυρίου, ὑποβιβάζοντας τό ἀπολυτρωτικόν ἔργον τῆς τοῦ κόσμου σωτηρίας. Αὐτό σέ ἀντίθεση μέ τήν Ὀρθόδοξη Θεολογία, κατά τήν ὁποία τιμᾶται ἡ Ὑπεραγία Θεοτόκος ἐν ἀναφορᾷ πρός τό Χριστολογικό δόγμα καί τήν Ἐναθρώπιση τοῦ Λόγου, στήν ὁποία συνήργησε ὡς «ὑπουργός τοῦ τόκου» (ἅγιος Κύριλλος Ἀλεξανδρείας) μέ τήν κατά μέθεξιν Θεοῦ Ἁγιότητά της καί τήν θετική ἀπάντηση πρός τήν κλῆση της. Πρέπει, λοιπόν, νά εἶναι σέ ὅλους γνωστό ὅτι ὅλο τό μυστήριο τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου συνοψίζεται στό μυστήριο τοῦ Χριστοῦ καί μέ αὐτό ἐξηγεῖται. Ἡ Θεοτόκος συνδέεταιφυσικῶς μέ τόν Ἰησοῦ Χριστό, ὡς Μητέρα του καί δογματικῶς γιά τήν Ἐκκλησία καί τήν ὀρθόδοξη σωτηριολογία. Δέν εἶναι θεά ἡ Ὑπεραγία Θεοτόκος! Εἶναι «ἡ πρώτη θεωθεῖσα ἀνθρωπίνη ὑπόστασις παραλλήλως τῆς ἐνσαρκωνθείσης θείας ὑποστάσεως τοῦ Χριστοῦ»14, ἡ πρώτη ἀπό τό ἀνθρὠπινο γένος πού κοινώνησε μέ τόν ἔνσαρκο Λόγο15, ἀλλά δέν εἶναι θεά.«Μόνον μή ποιείτω τήν Παρθένον θεάν», διακηρύττει ὁ ὑπέρμαχος τῆς Θεοτόκου ἅγιος Κύριλλος16. Ἡ Θεοτόκος Μαρία, σέ καμία περίπτωση δέν τοποθετεῖται στό ἐπίπεδο τοῦ ἀκτίστου Θεοῦ. Ναί, μέν, ἔφθασε στήν κατά Χάριν θέωση μέσα στά Ἅγια τῶν Ἁγίων, βιώνοντας τόν Ὀρθόδοξο Ἠσυχασμό καί γενομένη θεωρητική διδάσκαλος αὐτοῦ, ὅπως γράφει στίς περίφημες Ὁμιλίες του στά Εἰσόδεια τῆς Θεοτόκου ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς, ἀλλ᾿ ὅμως δέν εἶναι θεά/ ἰσόθεος, ὅπως φρονοῦν οἱ παπικοί. Στή συνέχεια θά ἀναφερθοῦμε στόν ὅρο «Θεοτόκος», ὁ ὁποῖος εἰσάγει ἄμεσα στήν καρδιά τοῦ χριστολογικοῦ δόγματος καί θά ποῦμε, κάπως συνοπτικῶς, τά ἀκόλουθα.

ΘΕΟΤΟΚΟΣ Η ΜΗΤΕΡΑ ΤΟΥ ΘΕΟΥ

Ὅλοι γνωρίζουμε ὅτι ἡ Παναγία εἶναι Θεοτόκος καί ὄχι Χριστοτόκος, ὅπως κήρυττε ὁ αἱρεσιάρχης Νεστόριος. Στόν ὅρο «Θεοτόκος» συμπεριλαμβάνεται τό πραγματικόν τῆς Θείας Ἐνανθρωπήσεως τοῦ Λόγου, τῆς κατά σάρκα γεννήσεως τοῦ Θεοῦ ἀπό τήν Παρθένο καί τῆς ὑποστατικής ἑνώσεως τῶν δύο φύσεων στό πρόσωπο τοῦ Λόγου. Ὁ ὅρος «Θεοτόκος» συνοψίζει ἄριστα τήν ἑνότητα τοῦ προσώπου τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ Χριστοῦ. Τό ὄνομα «Θεοτόκος», κατά τόν ἅγιο Ἰωάννη τόν Δαμασκηνό, «ἅπαν τό μυστήριον τῆς οἰκονομίας (Ἐνανθρωπήσεως) συνήστησι»17. Βεβαίως, τόν ὅρο «Θεοτόκος» συναντοῦμε πρίν τήν Γ΄ Οἰκουμενική Σύνοοδο, σέ ἔργα θεολόγων καί ἐκκλησαστικῶν συγγραφέων, ὅπως λ.χ. τοῦ Ὠριγένη τόν Γ΄ αἰῶνα, ὅπως καί τοῦ μαθητοῦ του Γρηγορίου τοῦ Θαυματουργοῦ. Ὁ Ὠριγένης γράφει: «Τήν ἤδη μεμνηστευμένην γυναῖκα καλεῖ. Οὕτω καί ἐπί τοῦ Ἰωσήφ καί τῆς Θεοτόκου ἐλέχθη»18. Καί ὁ Γρηγόριος ὁ Θαυματουργός σημειώνει: «Θεοτόκον γάρ ποιήσας με πάλιν παρθένον διεφύλαξεν καί διά τῆς ἐμῆς γαστρός πασῶν γενεῶν ἀνακεφαλαιοῦται τό πλήρωμα»19. Στή συνέχεια, ὁ ὅρος «Θεοτόκος» ἐμφανίζεται τόν 4ο αἰώνα καί συγκεκριμένα σέ κείμενα Πατέρων καί ἐκκλησιαστικῶν συγγραφέων, ὅπως τοῦ Ἀλεξάνδρου Ἀλεξανδρείας, τοῦ Μ. Ἀθανασίου, τῶν Καππαδοκῶν Πατέρων κ.ἄ. Νά σημειωθεῖ ὅτι καί ἀπό αἱρετικούς χρησιμοποιήθηκε ὁ ὅρος «Θεοτόκος», ὅπως λ.χ. ἀπό τόν Ἄρειο καί τόν Ἀπολινάριο, ἀλλά ἡ ὀρθόδοξη χρήση τοῦ ὅρου βρίσκεται στούς Καππαδόκες, Μ. Βασίλειο, Γρηγόριο Θεολόγο, Γρηγόριο Νύσσης. Ἰδιαίτερο λόγο, ὅμως, περί τοῦ ὅρου «Θεοτόκος» καί τήν θεολογική σημασία καί σπουδαιότητα πού ἐνέχει, κάνει ἐκεῖνος ὁ Πατήρ ὁ ὁποῖος κατεξοχήν ἠγωνίσθη γιά τήν ἐπικράτηση τοῦ ὅρου αὐτοῦ στήν Ἐκκλησία καί εἶναι ὁ πρόεδρος τῆς Γ΄ Οἰκουμενικῆς Συνόδου (431 μ.Χ.), ἅγιος Κύριλλος, Ἀρχιεπίσκοπος Ἀλεξανδρείας, ἡ «σφραγίς τοῦ Πνεύματος», ὅπως ἔχει ἀποκληθεῖ20. Τό 428 μ.Χ. ξέσπασε τό λεγόμενο «οἰκουμενικόν σκάνδαλον» μέ τήν ἄρνηση τοῦ ὅρου «Θεοτόκος» ἀπό τόν Νεστόριο, καί τότε ὁ μεγάλος Πατήρ καί Διδάσκαλος, Κύριλλος, ἀπεδύθη σέ ἀγῶνες θεολογικούς, ἀφοῦ κατέδειξε θεολογικά καί τήν ἑνότητα τῶν δύο ἀσυγχύτων φύσεων καί τό ἑνιαῖο πρόσωπο τοῦ Χριστοῦ21. Ἡ Παναγία γέννησεΘεόν καί ὄχι «ψιλόν» (=σκέτον) ἄνθρωπον. Γι᾿ αὐτό ὀνομάζεται Θεοτόκος καί ὄχι Χριστοτόκος, ὅπως τήν ἀποκαλοῦσε ὁ Νεστόριος. Βεβαίως, ὁ ὅρος «Χριστοτόκος» χρησιμοποιήθηκε καί ἀπό Πατέρες καί ἀπό τόν ἅγιο Κύριλλο, ἀλλά μέ ὀρθόδοξη ἑρμηνεία, ὅτι δηλαδή ἡ Θεοτόκος γέννησε τόν Ἰησοῦ Χριστό. Ἡ Ἐκκλησία ὅμως, τελικά καθιέρωσε τόν ὅρο «Θεοτόκος», γιά νά ἀντιπαρατεθεῖ στή Νεστοριανή κακοδοξία, πού οὐσιαστικά κατέλυε τό χριστολογικό μυστήριο.

ΠΑΡΘΕΝΟΣ, ΑΕΙΠΑΡΘΕΝΟΣ

Ἡ Θεοτόκος λέγεται καί εἶναι Παρθένος καί Ἀειπάρθενος. Καί αὐτό εἶναι δόγμα τῆς Ἐκκλησίας μας, περί τήν Θεοτόκο, ἡ ὁποία εἶναι «πρό τόκου Παρθένος, ἐν τόκῳ Παρθένος καί μετά τόκον Παρθένος», ὅπως διδάσκει ἠ ὀρθόδοξη Θεολογία καί ὅπως ἀκοῦμε στήν Ὑμνογραφία. Ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός γράφει ὅτι ὁ Υἱός τῆς Παρθένου, ὁ Κύριός μας Ἰησοῦς Χριστός, «ὥσπερ συλληφθείς παρθένον την συλλαβοῦσαν ἐτήρησε, οὕτω καί τεχθείς, τήν αὐτῆς παρθενίαν ἐφύλαξεν ἄτρωτον, μόνος διελθών δι᾿ αὐτῆς, καί κεκλεισμένην τηρήσας αὐτήν»22. Ὀρθά καί ἐπακριβῶς διατυπώνει τό δόγμα τῆς ἀειπαρθενίας τῆς Θεοτόκου ὁ καθηγητής Ἰω. Καρμίρης, ὑπογραμμίζοντας τις τρεῖς προθέσεις «πρό», «ἐν» καί μετά», οἱ ὁποίες δηλώνουν το μυστήριο τῆς ἀειπαρθενίας τῆς Παναγίας μας. «Ἡ Θεοτόκος εἶναι ἀειπάρθενος καί ἀείπαις, τ.ἔ. παρθένος πρό,ἐν καί μετά τόκον ἀφθόρως καί ἀφράστως καί ἀνερμηνεύτως τόν Χριστόν γεννήσασα»23. Ναί, εἶναι ὄντως θαῦμα, εἶναι ὑπέρλογο, εἶναι μυστήριο καί δέν ἑρμηνεύεται μέ τήν ἀνθρώπινη λογική! 
Ὑπάρχει στήν Ὑμνογραφία ἕνα θεολογικώτατο μελώδημα, λεγόμενο «Κάθισμα», ποίημα Ἰωάννου τοῦ Δαμασκηνοῦ, τό ὁποῖο παρουσιάζει αὐτήν ἀκριβῶς τήν πραγματικότητα τῆς Παρθενίας καί Ἀειπαρθενίας τῆς Θεοτόκου. Ὁ Γέρων Θεόκλητος Διονυσιάτης διηγεῖται ὅτι τοῦ συνιστοῦσε ἕνας πνευματικός του διδάσκαλος, ὁ ἱερομόναχος Ἀθανάσιος ὁ Ἰβηρίτης, νά μήν λησμονεῖ ποτέ νά λέγει αὐτό τό «Δεκαπάρθενον ἆσμα», προκειμένου νά εὐχαριστήσει τήν Ὑπεραγία Θεοτόκο, καί νά λαμβάνει τήν ἀρωγή καί μεσιτεία της. «Παρθένος ἀληθῶς, πρό τοῦ τόκου Παρθένε, Παρθένος ἀληθῶς ἐν τῷ τόκῳ Παρθένε, Παρθένος ἀειπάρθενος, μετά τόκον διέμεινας, καί Παρθένον σε ὁμολογοῦμεν Παρθένε, καί ἐλπίζομεν ἐν σοί Παρθένε σωθῆναι, Παρθένων τό καύχημα»24.

«ΠΡΟΕΚΛΕΛΕΓΜΕΝΗ». ΠΡΟΟΡΙΣΜΟΣ, ΠΡΟΓΝΩΣΙΣ ΘΕΟΥ

Ἀναφορικά μέ τήν ἐκλογή «πρό πασῶν τῶν γενεῶν» τῆς Θεοτόκου Μαρίας καί τό ζήτημα τοῦ προορισμοῦ, τό ὁποῖο τίθεται, θά πρέπει νά ἐξετάσουμε πῶς ἑρμηνεύεται αὐτός ὁ προορισμός καί ἡ ἐκλογή τῆς Θεοτόκου ἀπό μέρους τοῦ Θεοῦ, πῶς, ἔπειτα, νοεῖται ὁ προορισμός ὅλων τῶν ἀνθρώπων στή σωτηρία ἤ τήν ἀπώλεια. Ἆράγε ὁ Θεός ἐκλέγει ἐπιλεκτικά, καί ἄλλους ἐκ τῶν ἀνθρώπων προορίζει νά σωθοῦν καί νά μετάσχουν τῶν αἰωνίων καί ἀφθάρτων ἀγαθῶν Του στή Βασιλεία Του καί ἄλλους προορίζει γιά τήν ἀπώλεια καί τήν αἰώνια Κόλαση; Κάνει, λοιπόν, διακρίσεις ὁ Δικαιότατος Θεός; 
Τό ζήτημα αὐτό εἶναι βαθύ καί θεολογικό. Ὁ Ἀπόστολος Παῦλος σέ μία ἐπιστολή του λέει ὅτι ὁ Θεός, «οὕς προέγνω και προώρησε…οὕς δέ προώρησε,τούτους καί ἐκάλεσε∙ οὕς ἐκάλεσε τούτους καί ἐδικαίωσεν∙ οὕς δέ ἐδικαίωσε, τούτους και ἐδόξασε».25 Οἱ προωρισθέντες καί κληθέντες ὑπό τοῦ Θεοῦ, κατά τό ἀνωτέρω χωρίο, εἶναι «κατά πρόθεσιν κλητοί», εἶναι δηλαδή κλητοί καί προορισμένοι λόγῳ τῆς δικῆς τους προαιρέσεως τήν ὁποία γνωρίζει ὁ παντέφορος Ὀφθαλμός! Ὁ προορισμός στηρίζεται πάντοτε στήν πρόγνωση τοῦ Θεοῦ, χωρίς νά καταργεῖται ἡ ἐλευθερία τοῦ ἀνθρώπου. Ὁ Θεός προορίζει, ἐπειδή προγνωρίζει. Οἱ ἄνθρωποι«προωρίσμεθα κατά πρόγνωσιν»26. Γι᾿ αὐτό καί τονίζει ἕνας ἑρμηνευτής, ὁ Θεοδώρητος, ὅπως καί ἄλλοι πολλοί, ὅτι ὁ Θεός «οὐχ ἁπλῶς προώρισεν, ἀλλά προγνούς προώρισεν». Καί αὐτό σημαίνει ὅτι «προγινώσκει τους ἀξίους τῆς κλήσεως, εἶθ᾿ οὕτως προορίζει», ὅπως λέγει ἄλλος ἑρμηνευτής, ὁ Θεοφύλακτος, διότι «προτέρα ἡ πρόγνωσις, εἶτα ὁ προορισμός». Ὁ ἅγιος Μάξιμος ὁ Ὁμολογητής, θά τονίσει ὅτι ὁ Κύριός μας «τούς διαφόρους περί ἡμᾶς τῆς Προνοίας τρόπους τοῖς ἡμῖν ἐγνωσμένοις πάθεσι διαπλάττει».27 Ὑπάρχει στήν Πατρολογία ἕνας ὡραίος διάλογος, σχετικά με την πρόγνωση, τόν προορισμο καί τό ἀνθρώπινο αὐτεξούσιο. Κάποτε, ρώτησε τόν ἅγιο Μάξιμο τόν Ὁμολογητή ἕνας ἐπίσκοπος, ὀνόματι Θεοδόσιος: πῶς εἶσαι πάτερ; Καί ὁ Ἄγιος ἀπάντησε, «ὅπως πρόρισε ὁ Θεός πρό πάντων τῶν αἰώνων τήν πρόνοιά του γιά μένα, ἔτσι εἶμαι». Ὁ ἐπίσκοπος ἀπόρησε: «τί, λοιπόν, γιά τόν καθένα ἀπό μᾶς ἔχει προορίσει ὁ Θεός πρίν ἀπό τούς αἰῶνες»; Καί ὁ σοφώτατος θεολόγος ἀπάντησε: «σύμφωνα μέ ὅσα προγνωρίζει ὁ Θεός, ἔχει προορίσει». Πάλι ἐρωτᾶ ἀπορούμενος ὁ Θεοδόσιος: «Καί τί εἶναι τό <προγνώρισε καί προόρισε>»; Καί ὁ Ὁμολογητής Πατήρ ἐνημερώνει: Ἡ πρόγνωση ἔχει νά κάνει μέ τό αὐτεξούσιό μας, βάσει τοῦ ὁποίου ἐκδηλώνονται οἱ σκέψεις μας, τά λόγια μας καί τά ἔργα μας. Ὁ προορισμός ἔχει νά κάνει μέ αὐτά πού μᾶς συμβαίνουν στή ζωή αὐτή καί τά ὁποῖα δέν ἐξαρτῶνται ἀπό μᾶς. Ὁ θεοφόρος Μάξιμος, λοιπόν, ἐδῶ ὁμιλεῖ γιά τά «ἐφ᾿ ἡμῖν» καί γιά τά «οὐκ ἐφ᾿ ἡμῖν», δηλαδή γιά ὅσα ἐξαρτῶνται ἀπό μᾶς, ἀπό τή δική μας προαίρεση, καί γιά ὅσα δέν ἐξαρτῶνται ἀπό μᾶς. «Ἡ πρόγνωσις, τῶν ἐφ᾿ ἡμῖν ἐννοιῶν καί λόγων ἔργων ἐστίν· ὁ προορισμός δέ, τῶν οὐκ ἐφ᾿ ἡμῖν συμβαινόντων ἐστί»28. 
Ἀργότερα, τόν ὄγδοο αἰῶνα ὁ πατήρ τῆς Δογματικῆς τῆς Ἐκκλησίας, ἅγιος Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός, θά γράψει ὅτι ὁ Θεός «πάντα μέν προγινώσκει, οὐ πάντα δέ προορίζει∙ προγινώσκει γάρ καί τά ἐφ᾿ ἡμῖν, οὐ προορίζει δέ αὐτά».29 Γνωρίζει ὁ Θεός αὐτά τά ὁποῖα θα διαπράξουμε κατά τή χρήση τοῦ αὐτεξουσίου μας, ἀλλά δέν τά ἐμποδίζει. Δέν θέλει νά γίνεται ἡ ἁμαρτία, ἀλλά καί δέν ἐξαναγκάζει τήν ἀρετή. «Οὐ γάρ θέλει τήν κακίαν γενέσθαι, οὐδέ βιάζεται τήν ἀρετήν».30
Ὁ προορισμός, λοιπόν, δέν νοεῖται χωρίς τή λειτουργία τοῦ αὐτεξουσίου τοῦ ἀνθρώπου, τό ὁποῖο ἔλαβε ἀπό τόν Θεό εὐθύς ἀμέσως ἀπό τῆς δημιουργίας του. Πάντοτε ὁ προορισμός συνδέεται μέ τό αὐτεξούσιο, το ὁποῖο ποτέ δέν παραβιάζει ὁ Δημιουργός! Ὁ Ἰούδας λ.χ. μέ τή θέλησή του ἔγινε προδότης τοῦ Χριστοῦ, λόγῳ κακῆς χρήσεως τοῦ αὐτεξουσίου του, λόγῳ τῆς κακῆς του προαιρέσως∙ δέν ἀναγκάστηκε ἀπό κάποιον, οὔτε τόν προόρισε ὁ Θεός γιά τήν ἀπώλεια, ἀλλά βεβαίως τό προγνώριζε ὁ Θεός. «Οὐκ ἐπεί προώρισται παρέδωκεν, ἀλλ᾿ ἐπεί παρέδωκε προώρισται», σημειώνει ὁ ἱερός Χρυσόστομος. Ἡ πρόγνωση τοῦ Θεοῦ, δέν εἶναι προσδιοριστική τῆς πορείας τοῦ ἀνθρώπου καί τῆς ἐξέλιξής του, οὔτε βουλητικά δεσμευτική, ὅπως δέν εἶναι προσδιοριστική καί δεσμευτική ἡ πρόγνωση τοῦ γιατροῦ γιά τήν καλή ἤ ἄσχημη ἐξέλιξη τῆς καταστάσεως τοῦ ἀσθενοῦς. 
Ὁ καθηγητής Ἀ. Θεοδώρου, συσχετίζοντας τόν προορισμό πρός τό θέμα τῆς συνεργίας τῆς χάριτος μέ τήν ἀνθρώπινη ἐλευθερία, δίνει μία πολύ καλή θεολογική ἑρμηνεία καί διασάφηση, τήν ὁποία παραθέτουμε: «Ἡ ὀρθόδοξος θεολογία ἐξῆρεν ἀνέκαθε τήν σχετικήν τοῦ ἀνθρώπου ἐλευθερίαν, σύμμορφον οὗσαν πρός τάς ἀνθρωπολογικάς αὐτῆς ἀρχάς, καί τόν ἐπί τῆς διδασκαλίας ταύτης ἐρειδόμενον σχετικόν προορισμόν. Καθ᾿ ὅσον δηλαδή ὁ Θεός ἀπ᾿ αἰῶνος προβλέπει τήν ἐξέλιξιν τοῦ ἠθικοῦ βίου τῶν ἀνθρώπων, εὔδηλον, ὅτι ἀπ᾿ αἰῶνος ὥρισε τούς μέν εἰς σωτηρίαν, τούς δέ εἰς ἀπώλειαν». 31
Ὁ καθένας, λοιπόν, προορίζεται, ἀνάλογα μέ τή χρήση τοῦ αὐτεξουσίου του, ἤ πρός σωτηρία, ἤ πρός τήν ἀπώλεια, χωρίς νά ἐπεμβαίνει στή θέλησή του ὁ Θεός, ὁ Ὁποῖος ἁπλῶς γνωρίζει ὡς Παντογνώστης και Παντέλειος τά πάντα «πρό γεννέσεως αὐτῶν». 
Θεολογικά τοποθετεῖ τά πράγματα περί τοῦ προορισμοῦ καί ἕνας ἀρχαῖος Ἀπολογητής τῆς Ἐκκλησίας μας καί μάρτυς, ὁ Ἅγιος Ἰουστῖνος, σέ κάποιο πολύ σπουδαῖο κείμενό του:
«Μαθόντες ἀπό τούς προφήτας, διακηρύσσομεν ὡς ἀληθές ὅτι αἵ τιμωρίαι, αἵ κολάσεις, αἵ ἀγαθαί ἀμοιβαί ἀποδίδονται εἰς ἕκαστον κατ᾿ ἀξίαν τῶν πράξεων του, ἐπειδή, ἄν δέν συμβαίνει τοῦτο, ἀλλ᾿ ὅσα γίνονται κατά τήν εἰμαρμένην, δέν ὑπάρχει καμμία αὐτεξουσιότης εἰς ἡμᾶς διότι ἐάν εἶναι προωρισμένον οὖτος νά εἶναι ἀγαθός καί ἐκεῖνος φαῦλος, οὔτε οὖτος εἶναι ἀποδεκτός οὔτε ἐκεῖνος ἀξιόμεμπτος. Καί πάλιν, ἐάν τό ἀνθρώπινον γένος δέν ἔχει δύναμιν νά ἀποφεύγει τά αἰσχρά καί νά προτιμᾷ τά καλά μέ ἐλευθέραν προαίρεσιν, εἶναι ἀνεύθυνον δι᾿ ὁποιεσδήποτε πράξεις. Ἀλλ᾿ ὅτι καί ἐπιτυγχάνει καί ἀποτυγχάνει μέ ἐλευθέραν προαίρεσιν, τό ἀποδεικνύομεν οὗτως. Βλέπομεν τόν ἴδιον ἄνθρωπον νά ἐπιδιώκει τά ἐναντία. Ἐάν δέ εἶναι προωρισμένον νά εἶναι ἤ φαῦλος ἤ σπουδαῖος, δέν θά ἦτο ποτέ δεκτικός τῶν ἐναντίον καί δέν θά μετέβαλε γνώμιν συχνάκις, οὔτε θά ἦσαν ἄλλοι μέν σπουδαῖοι, ἄλλοι δέ φαύλοι, ἐπειδή θά διεκηρύσσομεν τήν εἱμαρμένην ὡς αἰτίαν φαύλων καί ὡς πράττουσαν τά ἀντίθετα εἰς ἑαυτήν, ἤ ἐκεῖνο τό προειρημένον θά ἐφαίνετο νά εἶναι ἀληθές, ὅτι τίποτε δέν εἶναι ἀρετή οὐδέ κακία, ἀλλά νομίζονται ἀγαθά μόνον μέ τήν γνώμην, πρᾶγμα τό ὁποῖον, ὅπως δεικνύει ὁ ἀληθής λόγος, εἶναι ἀσέβεια καί ἀδικία. Ἀλλά θεωροῦμεν ὡς ἀπαραβίαστον εἱμαρμένην, τάς ἀξίας ἀνταμοιβάς διά τούς ἐκλέγοντας τά καλά, καί τάς ἀξίας τιμωρίας διά τούς ἐκλέγοντας τά ἀντίθετα. Διότι ὁ Θεός δέν ἔπλασε τόν ἄνθρωπον, ὅπως τά ἄλλα ζῶα τά ὁποῖα δέν δύνανται νά πράξουν τίποτε κατά προαίρεσιν διότι δέν θά ἦτο ἄξιος ἀμοιβῆς ἤ ἐπαίνου, ἐφ᾿ ὅσον δέν θά ἐξέλεγε μόνος του τό ἀγαθόν, ἀλλ᾿ ἔγινεν ἀγαθός, οὔτε, ἐάν ἦτο κακός, θά εὕρισκε δικαίως τιμωρίαν, ἀφοῦ δέν ἦτο ἀφ᾿ ἑαυτοῦ τοιούτος, ἀλλά δέν ἠδύνατο νά εἶναι τίποτε ἄλλο ἀπό ὅτι ἔγινεν».32

Αὐτή τήν ὀρθόδοξη περί προορισμοῦ διδασκαλία, τή συναντοῦμε καί μέσα στήν ὑμνολογία τῆς Ἐκκλησίας μας, ὅπου φαίνεται ὅτι ὁ Θεός προορίζει τούς Ἁγίους στήν κατά χάριν θέωση καί ὁμοίωση μαζί Του, σύμφωνα μέ τή δική τους προαίρεση, τήν ὁποία Ἐκεῖνος γνωρίζει, ὄχι ἁπλῶς πρίν ἀπό τή γέννησή τους, ἀλλά ἀπό καταβολῆς κόσμου. Στόν ἐσπερινό λ.χ. τῆς ἑορτῆς τοῦ Προφήτου Ἱερεμίου (Μηναῖο Μαΐου, α΄) ἀναφέρονται τά ἑξῆς: «Κύριε, σύ πρό τοῦ πλασθῆναι προέγνως Ἱερεμίαν τόν ἔνδοξον, καί πρό τοῦ τό τεχθῆναι ἐκ μήτρας, ὑποφήτην καθηγίασας, ὡς προειδώς ἀληθῶς, τῆς γνώμης τό ἐλεύθερον». Ἀνάλογες φράσεις ὑπάρχουν καί στήν ἀκολουθία τοῦ Ὁσίου Σάββα τοῦ Ἠγιασμένου καί σέ ἄλλους Ἁγίους. Αὐτά φρονεῖ περί τοῦ προορισμοῦ ἡ Ὀρθόδοξη, Ἀνατολική Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ.
Ἀντίθετα, στή Δύση, ἰσχύει ὁ λεγόμενος «ἀπόλυτος προορισμός», πού δογματοποιήθηκε ὡς διδασκαλία καί ἐκφράστηκε ἀπό τούς Παπικούς θεολόγους (Θωμᾶ Ἀκινᾶτη κ.ἄ.) καί ἀπό τούς Προτεστάντες Λούθηρο καί Καλβίνο. Σύμφωνα μέ τή θεωρία αὐτή, κάποιοι ἐκ ταῶν ἀνθρώπων εἶναι προορισμένοι γιά τήν αἰώνια ζωή καί κάποιοι ἄλλοι γιά τήν ἀπώλεια, κατά τήν κρίση τοῦ Θεοῦ, ἀνεξάρτητα ἀπό τή δική τους ἀξία ἤ ἀπαξία. Ὁ ἀπόλυτος προορισμός, δέχεται πώς ἡ ἀνθρώπινη ἐλευθερία εἶναι προορισμένη νά ἐπιτελέσει τό ἀγαθό καί ὅπως ο σκηνοθέτης ρυθμίζει την πορεία ἑνός ἔργου καί τήν ἐκτελοῦν ἐλεύθερα τά πρόσωπα πού μετέχουν σ᾿ αὐτό, ἔτσι καί ὁ Θεός, ἀφοῦ προόρισε τους μέν γιά τή σωτηρία καί τούς δέ γιά τήν ἀπώλεια, ἔβαλε στήν ἱστορία, στό θέατρο τῆς δόξης τοῦ Θεοῦ, τόν καθένα νά παίξει τό ρόλο του. Ἀπουσιάζει βεβαίως ἡ ἄσκηση κατά τῶν πειρασμῶν, ὁ δέ Διάβολος θεωρεῖται τιμωρό ὄργανο τοῦ Θεοῦ, ἀφοῦ ὁ ἄνθρωπος προσέβαλε τή δικαιϊκή τάξη τοῦ Θεοῦ. Μέ τήν θεωρία τοῦ Ἀνσέλμου «περί ἱκανοποιήσεως τῆς θείας δικαιοσύνης», ὁ ἀπόλυτος προορισμός τῶν δυτικῶν βρῆκε τήν πιό καλή βάση καί τεκμηρίωση. Μέ τήν ἱκανοποίηση δηλαδή ἔληξε τό δράμα τῆς σωτηρίας.  Ὅλη ἡ ὑπόθεση τακτοποιήθηκε ἀπό το ἄπειρο θῦμα πού «πλήρωσε» τόν Θεό Πατέρα καί ἐντεῦθεν οἱ ἄνθρωποι κατά προορισμό μποροῦν νά μετέχουν στή Βασιλεία τοῦ Θεοῦ. Ὅπως κατανοοῦμε, αὐτά εἶναι πλάνες καί κακοδοξίες τίς ὁποῖες ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία ἀπορρίπτει διαρρήδην.
Ἡ Θεοτόκος, λοιπόν, ὑπῆρξε προορισμένη κατά τήν δική της προαίρεση. Καί ἐπετέλεσε τό μεγάλο ἔργο γιά τό ὁποῖο ἐπροορίσθη. Ἔγινε Μήτηρ τοῦ πάντων Θεοῦ φυσική καί Μητέρα πνευματική πάντων τῶν Χριστιανῶν.
Δικαίως, λοιπόν, ὅλοι οἱ Ὀρθόδοξοι τήν τιμοῦμε. Δικαίως «ὁμολογοῦμε τήν χάριν, κηρύσσομεν τήν εὐεργεσίαν» καί μέ υἱική ἀγάπη ἀπευθυνόμαστε πρός αὐτήν, γνωρίζοντας ὅτι ἡ στάση μας καί ὁ βαθμός ἀγάπης, τιμῆς καί εὐχαριστίας πρός τήν Παναγία, δίδουν τό μέτρο τῆς Ὀρθοδοξίας καί πνευματικότητός μας. 


Θά κλείσουμε μέ τά λόγια τοῦ βαθυνούστατου θεοτοκόφιλου Πατρός, ἁγίου Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου πρός τήν Ὑπεραγία Θεοτόκο: «Ἐσένα Θεοτόκε οἱ τῶν θείων Γραφῶν ἔμπειροι, ἀποκαλοῦσιν ἀκροστιχίδα πάντων τῶν Προφητῶν· πίνακα τῶν δύο διαθηκῶν· ὑπόθεσιν τῶν Ἀποστόλων· ὕλην τῶν Πατέρων καί Διδασκάλων· στερέωμα τῶν Μαρτύρων· παρηγορίαν τῶν Ὁσίων· τῆς νοερᾶς Προσευχῆς διδάσκαλον, τῆς ταπεινώσεως εἰσηγήτριαν, τῆς ἀγάπης τῆς διπλῆς παράδειγμα ἔμψυχον, ἴνδαλμα παρόμοιον τῆς ἀρχικῆς ὡραιότητος· θαῦμα τῶν Ἀγγέλων, ἄγαλμα τῆς φύσεως...Θεοῦ μίμημα, φανέρωσιν τῶν τῆς θείας ἀκαταληψίας βυθῶν· ἐργαστήριον τῆς ἑνώσεως συνελθουσῶν ἐπι Χριστοῦ φύσεων· καί διά νά εἰπῶ τό τελευταῖον καί ἔσχατον, ἐσένα Θεοτόκε οἱ θεολόγοι ὀνομάζουσι Μεθόριον Κτίστου καί κτίσεως, τιμιωτέραν ταῶν Χερουβίμ, ἐνδοξοτέραν ἀσυγκρίτως τῶν Σεραφείμ, θεόν μετά Θεόν, καί τῆς ἁγίας Τριάδος τά δευτερεπια ἔχουσαν»33.

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2016 

1  Ἐγκώμιον εἰς τήν Ἁγίαν Θεοτόκον, Ἁγίου Ἐπιφανίου Κύπρου, MPG. 43, 493 A/B. 

2  Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Δαμασκηνοῦ, Λόγος Β΄, MPG. 96, 729 Α.

3 ΕΠΕ, 11, 308.
4 Ὄρθρος Ἑορτῆς Εὐαγγελισμοῦ τῆς Θεοτόκου, Κανόνας, Θ΄ Ὠδή.
5 Γερμανοῦ Κωνσταντινουπόλεως, Εἰς τόν Εὐαγγελισμόν τῆς Θεοτόκου, MPG. 98, 329 C.
6 Γερμανοῦ Κωνσταντινουπόλεως, Εἰς τήν εἴσοδον τῆς Θεοτόκου, MPG. 301 A.
7 Ἁγίου Κυρίλλου Ἀλεξανδρείας, Ὁμιλία 4, MPG. 77, 992 C.
8  Ἁγίου Ἐπιφανίου Κύπρου, Κατά αἱρέσεων, MPG. 42, 737 Α.
9 Τό δόγμα περί τῆς ἀσπίλου συλλήψεως ἐξήγγειλε ὁ Πάπας Πῖος ὁ Θ΄ τόν Δεκέμβριο τοῦ 1854, μέ τή Βούλλα «Ineffabilis Deus». Βλ. Μ. Φαράντου, Ἡ θέσις και ἡ σημασία τῆς Θεοτόκου εἰς τήν πίστιν καί εἰς τήν ζωήν, Δογματικά καί ἠθικά Ι, Ἀθῆνα 1983, σελ. 268.
10 Ρω. 5, 12 καί ἑξ.
11  MPG. 90, 405 CD.
12 ὅπου π. MPG. 90, 405 CD.
13  Ἔκδοσις ἀκριβής τῆς ὀρθοδόξου πίστεως, MPG. 94, 985 B.
14 Βλ. Λόσκι, Κατ᾿ εἰκόνα καί καθ᾿ ὁμοίωσιν, σελ. 201, Χρ. Σταμούλη, Θεοτόκος καί ὀρθόδοξο δόγμα, σελ. 52.
15 ὅπου π.
16 Κατά Νεστορίου, MPG. 76, 57 ΑΒ.
17 Ἔκδοσις, 3, 12, MPG. 94, 1029 C.
18  MPG. 12, 813 C. Βλ. Χρυσοστόμου Σταμούλη, Θεοτόκος καί ὀρθόδοξο δόγμα, ἐκδ. «Τό Παλίμψηστον», Θεσσαλονίκη 2003, σελ. 153.
19  Λόγος εἰς τόν Εὐαγγελισμόν τῆς Παναγἰας Θεοτόκου καί ἀειπαρθένου τῆς Μαρίας, MPG. 10, 1168 A-1169 C, ὄπου π. Χρ. Σταμούλη, Θεοτόκος καί ὀρθόδοξο δόγμα, σελ. 153.
20 Ὁ ἅγιος Ἀναστάσιος ὁ Σιναΐτης ἀποκαλεῖ τόν Κύριλλο «σφραγίδα τῶν Πατέρων». Βλ. Π. Χρήστου, Ἐκκλησιαστική Γραμματολογία, Β΄, σελ. 233.
21 Στ. Παπαδοπούλου, Πατρολογία Γ΄, σελ. 470.
22 Ἔκδοσις…MPG. 1160 AB.
23 Ἰω. Καρμίρη, Σύνοψις τῆς δογματικῆς διδασκαλίας τῆς Ὀρθοδόξου Καθολικῆς Ἐκκλησίας, Αθῆναι 1957, σελ. 50.
24 Βλ. Μοναχοῦ Θεοκλήτου Διονυσιάτου, ἱερομόναχος Ἀθανάσιος Ἰβηρίτης, ὁ θερμός λάτρης τῆς Πορταΐτισσας (1885-1973), ἐκδ. Σπηλιώτη, χ.χ., σελ. 43.
25  Ρωμ. 8, 28-30.
26 Ἁγίου Κυρίλλου Ἀλεξανδρείας, MPG.70, 832 C.
27  ΜPG. 90, 269 D.
28  MPG. 90, 137 B.
29  Βλ. Ἔκδοσις ἀκριβής τῆς Ὀρθοδόξου πίστεως, ἐκδ. Πουρναρᾶ, σελ. 202.
30  ὅπου π. 
31  Βλ. Ἀ. Θεοδώρου, Ἡ οὐσία τῆς Ὀρθοδοξίας, Α΄’εκδ. σελ. 85, Β΄εκδ. σελ. 119.
32  Ἰουστῖνος, Ἀπολογία Α΄, 43:1.
33 Πρβλ. Μοναχοῦ Θεοκλήτου Διονυσιάτου, Μαρία ἡ Μητέρα τοῦ Θεοῦ, ἐκδ. Ὁ Ἄθωνας, Ἅγιον Ὄρος 1988, σελ. 274-275.

Πηγή

ΟΡΘΟΠΡΑΞΙΑ

ΑΓΩΝΑΣ ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΤΗΣ ΟΡΓΗΣ (Ὁσίου Κασσιανοῦ τοῦ Ρωμαίου)

Πρέπει, σύμφωνα μὲ τοὺς θείους νόμους, ν' ἀγωνιζόμαστε μ' ὅλη μας τὴ δύναμη ἐναντίον τῆς ὀργῆς καὶ τῆς ἀρρώστιας ποὺ βρίσκεται μέσα μας• καὶ ὄχι, ἐπειδὴ στρέφουμε τὸ θυμὸ ἐναντίον τῶν ἀνθρώπων, νὰ ἐπιδιώκουμε τὴν ἐρημιὰ καὶ τὴν ἀπομόνωση, γιατί δῆθεν ἐκεῖ δὲν ὑπάρχουν ἀφορμὲς ποὺ νὰ μᾶς παρακινοῦν στὴν ὀργή, καὶ γιατί θὰ κατορθώσουμε τάχα εὔκολα τὴν ἀρετὴ τῆς μακροθυμίας στὴ μόνωση. (Ἡ ἀλήθεια εἶναι, ὅτι) ἐπιθυμοῦμε νὰ χωριστοῦμε ἀπὸ τοὺς ἀδελφούς μας (καταφεύγοντας στὴν ἐρημιὰ καὶ τὴν ἀπομόνωση), ἐπειδὴ εἴμαστε ὑπερήφανοι καὶ δὲν θέλουμε νὰ κατηγοροῦμε τὸν ἑαυτό μας καὶ νὰ ἀποδίδουμε στὴ δική μας ἀμέλεια τὶς αἰτίες τῆς ταραχῆς. Ὅσο ὅμως ἔχουμε τέτοια διάθεση καὶ τέτοιο φρόνημα, ἀποδίδοντας στοὺς ἄλλους καὶ τῆς δικῆς μας ἀμέλειας καὶ ἀδυναμίας τὶς αἰτίες, δὲν θὰ μπορέσουμε νὰ φτάσουμε στὴν τελειότητα τῆς μακροθυμίας. Γιατί τὸ μεγαλύτερο μέρος τῆς διορθώσεώς μας δὲν κατορθώνεται ἀπὸ τὴ μακροθυμία τοῦ πλησίον ἀπέναντί μας, ἂλλ' ἀπὸ τὴ δική μας ἀνεξικακία. Ἂν ὅμως ἐπιδιώκουμε τὴν ἔρημο καὶ τὴ μόνωση γιὰ ν' ἀποφύγουμε τὸν ἀγώνα τῆς μακροθυμίας, τότε ἂς μάθουμε, ὅτι μὲ τὴν ἐρημιὰ θεριεύουν περισσότερο τὰ πάθη μέσα μας, καὶ προπαντὸς τὸ πάθος τοῦ θυμοῦ, γιατί στεροῦνται τὴ δοκιμασία ποὺ προέρχεται ἀπὸ τοὺς ἀνθρώπους. Κι αὐτὴν ἀκόμα τὴ σκιὰ τῆς ὑπομονῆς καὶ τῆς μακροθυμίας, τὴν ὁποία φαινομενικὰ νομίζαμε ὅτι εἴχαμε ὅταν ἤμασταν μαζὶ μὲ τοὺς ἀδελφούς, τὴ χάνουμε ἀπὸ τὴ στέρηση τῆς δοκιμασίας καὶ τοῦ σωφρονισμοῦ.

Νὰ φροντίσουμε νὰ μὴ θυμώνουμε οὔτε γιὰ δίκαια οὔτε γιὰ ἄδικα (ζητήματα). Ἐπειδή, ὅταν τὸ σκοτεινὸ αὐτὸ πάθος θολώσει τὴ διάνοιά μας, οὔτε φῶς διακρίσεως οὔτε βεβαιότητα ὀρθῆς κρίσεως οὔτε φροντίδα δικαιοσύνης θὰ βρεθεῖ μέσα μας. Καὶ τὸ Ἅγιο Πνεῦμα θὰ φύγει μακριά μας, διωγμένο ἀπὸ τὴν ἐσωτερικὴ ταραχὴ

Καὶ ἂς γνωρίζουμε, πὼς οὔτε ἡ σωφροσύνη οὔτε ἡ ἀπάρνηση ὄλου τοῦ ὑλικοῦ κόσμου οὔτε οἱ νηστεῖες καὶ οἱ ἀγρυπνίες καὶ οἱ ἄλλες κακουχίες θὰ μᾶς ὠφελήσουν σὲ τίποτα στὴ φοβερὴ Κρίση, ἂν βρεθοῦμε ἔνοχοι, ἐπειδὴ εἴμαστε κάτω ἀπὸ τὴν κυριαρχία τῆς ὀργῆς καὶ τοῦ μίσους.

Ὁσίου Κασσιανοῦ τοῦ Ρωμαίου

Πηγή

ΤΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΓΙΟ ΔΙΟΝΥΣΙΟ ΤΟΝ ΑΡΕΟΠΑΓΙΤΗ

 Κυρία Θεοτόκος κατά τον έξω χαρακτήρα και ήθος του σώματος ήτο σεμνή και σεβάσμια κατά πάντα, ολίγα και απαραίτητα λαλούσα, ήτο ογλήγορος εις το υπακούειν και ευπροσήγορος, ετίμα όλους και επροσκύνει, είχε το μέγεθος του σώματος μέσον και σύμμετρον, δεν επαρουσιάζετο εις κάθε άνθρωπον, ήτο μακράν από τόν γέλωτα και έξω από κάθε ταραχήν και θυμόν.

Το χρώμα του θεοδόχου Της σώματος ήτο όμοιο με το χρώμα του σιταριού.

Είχε ξανθάς τάς τρίχας της κεφαλής, είχεν οφθαλμούς πολλά ωραίους, χρωματισμένους με θείαν σεμνότητα, ωραισμένους με κόρας οξείς και όμοιας με τήν ελαίαν και καλλυνομένας με βλεφαρίδας φαιδροπρεπείς.

Είχε τα οφρύδια μαύρα, κυκλικώς σχηματισμένα.

Είχε τήν μύτην ομαλήν και ευθείαν.

Τα πανάμωμα χείλη Της ήτον ανθηρά, λάμποντα κοσμίως με ερυθρόν χρώμα και γέμοντα από την των λόγων γλυκύτητα.

Είχε το ιεροπρεπές πρόσωπον ολίγον μακρύ, είχε τάς θεοδόχους χείρας Της μακράς και τούς δακτύλους των χειρών μακρούς με λεπτότητα.


Ήτο ανυπερήφανος και είχε ταπείνωσιν υπερβάλλουσαν, εφόρει ρούχα φυσικώς χρωματισμένα, καθώς δηλούται από το άγιον μαφόριον, αυτόχροον υπάρχον.

Και δια να ειπούμεν καθολικώς, η Κυρία Θεοτόκος ήτο κατά τα εξωτερικά μέλη του σώματος γεμάτη τόση θείαν χάριν και σεβασμιότητα, ώστε όπου όστις έβλεπεν Αυτήν, ελάμβανε εις την ψυχήν του κάποιον φόβον και ευλάβειαν και χωρίς να Τήν ηξεύρη προτύτερα, εγνώριζεν από μόνον τόν εξωτερικόν χαρακτήρα Της ότι Αύτη αληθώς εστί Μήτηρ Θεού.

Και ο Αρεοπαγίτης θείος Διονύσιος, από την πολλήν αγάπην που είχε πρός τόν Χριστόν, ακούσας ότι έζη σωματικώς η πανάμωμος Μήτηρ Αυτού, επήγε να Την ιδεί, και λοιπόν βλέπων τήν θείαν θεωρίαν και τήν θαυμάσιαν και βασιλικήν ωραιότητά Της, ίδών δε και τούς Αγγέλους ισταμένους τριγύρω Αυτής και Τήν εδορυφόρουν ως βασίλισσαν, ακούσας δε και τα ουράνια λόγια εκ του αγίου στόματός Της, εξέστη ομολογήσας ότι και μόνος ο σωματικός Αυτής χαρακτήρ και το είδος Της Τήν εμαρτύρουν ως εστί Μήτηρ Θεού κατ' άλήθειαν.


Μεγαλείον και εξαίρετον ήτο εις μόνην τήν Θεοτόκον, διότι θεόθεν ήτο δεδωρημένον, ίνα γεννηθή εν τη Παλαιά Διαθήκη Παιδίον θήλυ κατ' επαγγελίαν, και μάλιστα εκ της στείρας, της θεοπρομήτορος Άννης.

Γνωστόν όμως έστω ότι η Κυρία Θεοτόκος, δια τα μεγαλεία ως Της έδωκεν ό Θεός, εσυνερίζετο τρόπον τινά και εφιλοτιμείτο να αγωνίζεται και Αυτή μετά τήν Ανάληψιν του Υιού Της με προσευχάς, με γονυκλισίας και με κάθε είδος ασκήσεως.

Όθεν λέγεται λόγος ότι, από τάς συχνάς γονυκλισίας, όπου η Θεοτόκος εποίει, εβαθούλωσαν αι πλάκαι, επάνω εις τας οποίας τα γόνατα έκλινεν.

ΟΡΘΟΠΡΑΞΙΑ

ΜΗΝΥΜΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΥΡΙΑΚΗ Ι΄ ΜΑΤΘΑΙΟΥ 2022 (τοῦ Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Ἀττικῆς καὶ Βοιωτίας κ. Χρυσοστόμου)

Ἀγαπητοὶ ἐν Χριστῷ ἀδελφοί,

            Μετὰ τὴν ἔνδοξη Μεταμόρφωσή Του, ὁ Κύριος κατέβηκε ἀπὸ τὸ ὄρος Θαβὼρ καὶ τὸν συνάντησε κάποιος ἄνθρωπος παρακαλῶντας Τον νὰ θεραπεύσει τὸν σεληνιαζόμενο υἱό του. Εἶπε δὲ ὅτι τὸν παρουσίασε καὶ στοὺς Ἀποστόλους, ἀλλὰ δὲν κατάφεραν νὰ τὸν θεραπεύσουν, σὰν νὰ εὐθύνονταν οἱ Ἀπόστολοι καὶ ὄχι ἡ δική του ἀδύναμη πίστη. Ὁ Χριστὸς μὲ πικρία ἀπάντησε: «Ὦ γενεὰ ἄπιστος καὶ διεστραμμένη! Ἕως πότε θὰ εἶμαι μαζί σας; Ἕως πότε θὰ σᾶς ὑπομένω;». Τότε, ζήτησε τὸν νέο καὶ ἀφοῦ τὸν ὁδήγησαν μπροστά Του, διέταξε τὸ ἀκάθαρτο πνεῦμα νὰ φύγει ἀφήνοντας τὸν νέο ἐλεύθερο. Λίγο ἀργότερα, οἱ Ἀπόστολοι κατ’ ἰδίαν ρώτησαν τὸν Κύριο: «γιατί ἑμεῖς δὲν μπορέσαμε νὰ βγάλουμε τὸ δαιμόνιο;». «Γιὰ τὴν ἀπιστία σας», τοὺς ἀπάντησε, «ἄν ἔχετε πίστη σὰν τὸν κόκκο τοῦ σιναπιοῦ, θὰ πεῖτε σὲ αὐτὸ τὸ βουνὸ «μετακινήσου ἀπὸ ἐδὼ ἐκεί» καὶ θὰ μετακινηθεῖ, καὶ τίποτα δὲν θὰ σᾶς εἶναι ἀδύνατο. Τὸ δὲ γένος αὐτὸ (τῶν πονηρῶν πνευμάτων) δὲν φεύγει παρὰ μόνο μὲ προσευχὴ καὶ νηστεία».

            Ἐντύπωση προκαλεῖ ἡ φράση τοῦ Κυρίου: «Ἕως πότε θὰ σᾶς ὑπομένω;». Τὸ κατανοεῖτε; Ὁ Παντελεήμων καὶ Φιλάνθρωπος Θεός, Ἐκεῖνος ποὺ ἀπὸ «ὑπερβάλλουσα ἀγαθότητα» ἔγινε ἄνθρωπος καὶ σταυρώθηκε γιὰ νὰ νικήσει μὲ τὴν Ἀνάστασή Του τὸν θάνατο, μᾶς λέει οὐσιαστικὰ ὄτι δὲν θὰ μᾶς ὑπομένει γιὰ πάντα. Ὅταν μᾶς ἔχει χαρίσει πλούσια τὴν εὐλογία Του κὶ ἑμεῖς συνεχῶς καὶ μὲ ἐπιμονὴ Τοῦ ἀνταποδίδουμε τὶς ἁμαρτίες μας, εἶναι φυσικὸ καὶ ἑπόμενο κάποια στιγμὴ νὰ ἀποστρέψει τὸ πρόσωπό Του. Καὶ ξέρετε τὶ λέει ο Δαυίδ∙ «ἀποστρέψαντος δὲ Σοῦ τὸ πρόσωπον ταραχθήσονται». Βεβαίως, καὶ ἄν ἀκόμη ἀποστρέψει τὸ πρόσωπό Του καὶ ἀπομακρύνει τὴν εὐλογία Του, ἀπὸ φιλανθρωπία θὰ τὸ κάνει, μήπως καὶ καταλάβουμε τὶ χάσαμε καὶ νικήσουμε τὴν πόρωση τῆς ψυχῆς μας. Αὐτό, ὅμως, ποὺ μποροῦμε νὰ κάνουμε γιὰ νὰ κινήσουμε τὸ ἔλεός Του, εἶναι ἡ διάθεση μετανοίας καὶ ἡ τίμια προσπάθεια. Ὁ Χριστὸς ὅταν βλέπει τὸν ἄνθρωπο νὰ ἀγωνίζεται ἀληθινά, ποτὲ δὲν τὸν ἐγκαταλείπει. 

            Σημαντικὴ ἀναφορὰ στὴ σημερινὴ περικοπὴ γίνεται στὴν πίστη.Ἡ πίστη εἶναι ἕνας ἀπὸ τοὺς ἐννέα καρποὺς τοῦ Ἁγίου Πνεύματος καὶ ὡς ἐκ τούτου δὲν εἶναι ἀνθρώπινη κατάκτηση. Ὁ ἄνθρωπος χρειάζεται νὰ ἀγωνισθεῖ γιὰ νὰ τὴν καλλιεργήσει, μέσω τῶν ἔργων τῆς ἀγάπης, τῆς ταπείνωσης καὶ τῆς ἐν γένει ὑπακοῆς στὸ Θεῖο Θέλημα, ἀλλὰ μόνος του δὲν τὴν ἀποκτᾶ. Ὁ Θεὸς εἶναι Ἐκεῖνος ποὺ τὴν προσφέρει στὸν ἄνθρωπο.  Πολλοὶ θέλουν νὰ δοῦν θαύματα γιὰ νὰ πιστέψουν. Εἶναι γεγονὸς ὅτι ἀρκετοὶ πίστεψαν ἀπὸ κάποιο θαῦμα, χάρη στὴν Οἰκονομία τοῦ Θεοῦ. Πρέπει, ὅμως, νὰ γνωρίζουμε ὅτι τὸ θαῦμα προϋποθέτει τὴν πίστη καὶ ὄχι ἡ πίστη τὸ θαῦμα. Ἡ πίστη προηγεῖται καὶ ἀκολουθεῖ τὸ θαῦμα, ὅσο καὶ ἄν αὐτὴ ἠ πραγματικότητα ἐνοχλεῖ κάποιους ἄγευστους πίστεως και Ζωῆς, οἱ ὁποῖοι ποτὲ δὲν κατέβαλαν κόπο γιὰ νὰ προσεγγίσουν τὸν Χριστό μας. 

            Σὲ αὐτὸ τὸν κόπο ἀναφέρεται ὁ Κύριος ὡς ὅπλο κατὰ τῶν πονηρῶν πνευμάτων, ὅταν λέει ὅτι αὐτὰ φέυγουν μόνο μὲ προσευχὴ καὶ νηστεία. Ἡ προσευχὴ καὶ ἡ νηστεία εἶναι ὁ πνευματικὸς καὶ ὁ σωματικὸς κόπος ποὺ ἑλκύουν τὴν Χάρη τοῦ Θεοῦ καὶ διώχνουν τοὺς δαίμονες, ἐὰν βέβαια συνοδεύονται ἀπὸ τὴν ἀνάλογη ταπείνωση, διότι καὶ ὁ Ἄρειος νήστευε καὶ προσευχόταν, ἀλλὰ μὲ ὑπερηφάνεια∙ ὥσπου ἔγινε ἕνας ἀπὸ τοὺς μεγαλύτερους αἱρετικούς. 

            Ἡ προσευχὴ εἶναι γιὰ ὅλους ἑμᾶς τοὺς Χριστιανοὺς ὅ,τι ἀκριβῶς καὶ τὸ ὀξυγόνο γιὰ τοὺς πνεύμονες. Δίχως αὐτήν, ἡ ψυχή μας ἀργοπεθαίνει, διότι ἡ προσευχὴ εἶναι ταυτισμένη μὲ τὴ Ζωή, εἶναι ἐπικοινωνία μὲ τὸν Δεσπότη Χριστό. Ἡ προσευχὴ ἀλλοιώνει καὶ χαριτώνει τὸν ἐσώψυχο κόσμο μας, μᾶς δίνει κουράγιο, ἐλπίδα καὶ εἰρήνη, μᾶς κάνει δυναμικότερους, ὥστε νὰ ἀντιμετωπίζουμε κάθε πρόβλημα ποὺ ἀναφύεται. Κάνουμε προσευχή; Ἤ ἀρκούμαστε στὶς δύο ὥρες τοῦ κυριακάτικου ἐκκλησιασμοῦ; Οἱ παλαιοὶ Χριστιανοὶ πήγαιναν στὴν Ἐκκλησία κάθε μέρα∙ τὸ πρωὶ γιὰ τὸν Ἑξάψαλμο, τὸ ἀπόγευμα γιὰ τὸν Ἐσπερινὸ καὶ τὸ βράδυ γιὰ τὸ Ἀπόδειπνο. Ἑμεῖς ποὺ δὲν πηγαίνουμε καθημερινὰ στὴν Ἐκκλησία, φροντίζουμε νὰ διαβάζουμε τὶς προσευχὲς αὐτὲς στὸ σπίτι; Ἄν ὄχι τὸν Ἐσπερινό, μποροῦμε τουλάχιστον νὰ διαβάζουμε τὸν Ἑξάψαλμο τὸ πρωὶ καὶ τὸ Ἀπόδειπνο μὲ τοὺς Χαιρετισμοὺς τὸ βράδυ, συνολικὰ μισὴ ὥρα τὴν ἡμέρα. Βέβαια, ἡ προσευχὴ δὲν περιορίζεται μόνο στὶς Ἀκολουθίες. Ὁ Ἀπόστολος Παῦλος λέει: «ἀδιαλείπτως προσεύχεσθε». Ἄν καταφέρουμε νὰ προσευχόμαστε συνεχῶς, θὰ δοῦμε πόσο θὰ ἀλλάξει πρὸς τὸ καλύτερο ἡ καθημερινότητά μας, διότι ἡ προσευχὴ μᾶς ἐμποδίζει νὰ ἁμαρτήσουμε. Ἄν συνεχῶς λέμε τὸ «Κύριε Ἰησοῦ Χριστὲ ἐλέησόν με», ἤ τὸ «Πάτερ ἡμῶν», ἤ ὁποιαδήποτε ἄλλη προσευχή, θὰ προσέξουμε πολὺ νὰ μὴν μιλήσουμε μὲ εἰρωνεία, νὰ μὴν φερθοῦμε ἀπότομα, νὰ μὴν νευριάσουμε, νὰ μὴν στεναχωρέσουμε κανέναν. Ἡ προσευχὴ γεμίζει τὴ ζωή μας μὲ Φῶς.

            Ἀπὸ τὴν ἄλλη, ἡ νηστεία εἶναι ἕνας εὐλογημένος περιορισμός. Μὲ τὴν νηστεία θέτουμε ὅρια στὸ τὶ καὶ πόσο θὰ φᾶμε, τὶ θὰ δοῦμε, τὶ θὰ ποῦμε, τὶ θὰ ἀγγίξουμε, τὶ θὰ ἀκούσουμε. Ὅταν ὁ ἄνθρωπος θέτει ὅρια καὶ κινεῖται μόνο μέσα σὲ αὐτά, εἶναι πραγματικὰ ἐλεύθερος. Ὁ κόσμος θεωρεῖ ὅτι ἐλευθερία εἶναι νὰ κάνω ὅ,τι θέλω. Δὲν εἶναι ἔτσι, ὅμως. Αὐτὸς ποὺ πιστεύει κάτι τέτοιο, ἄν κάποια στιγμὴ δὲν μπορέσει νὰ κάνει ὅ,τι θέλει, θὰ δείξει ὄτι δὲν εἶναι παρὰ ἕνας ἀξιολύπητος δούλος στὸν ἑαυτό του. Ἡ νηστεία, λοιπόν, εἶναι ἡ πηγὴ τῆς ἐλευθερίας καὶ κρατᾶ τὴν ψυχὴ καὶ τὸ σῶμα ἀνάλαφρα. Πιὸ εὔκολο εἶναι νὰ μὴν δεῖς κάτι, παρὰ νὰ τὸ δεῖς καὶ μετὰ νὰ ὑποφέρεις ποὺ τὸ εἶδες καὶ χάλασες τὴν πνευματική σου κατάσταση. Πιὸ εὔκολο εἶναι νὰ μὴν φᾶς περισσότερο ἀπὸ ὅ,τι χρειάζεσαι, παρὰ νὰ φᾶς καὶ ὕστερα νὰ ὑποφέρεις ἀπὸ στομαχόπονο. Τὸ ἴδιο ἰσχύει γιὰ ὅλες τὶς αἰσθήσεις. Ἡ νηστεία διατηρεῖ τὸν ἄνθρωπο δυναμικὸ καὶ τὸν ὡθεῖ σὲ δημιουργικὴ ἐγρήγορση.

Ἀγαπητοὶ ἀδελφοί, 

            Ὁ Θεὸς αὐτὸ ποὺ θέλει ἀπὸ ἑμᾶς γιὰ νὰ μᾶς στεφανώσει μὲ τὸ ἔλεός Του, εἶναι ἡ προθυμία καὶ ἡ ἐπιμονή. Μπορεῖ ὡς ἄνθρωποι νὰ ἔχουμε τὰ κενὰ καὶ τὶς ἀδυναμίες μας, τὴν ζήλεια, τὴν καχυποψία, τὴν ὑπερηφάνεια, καὶ νὰ σκεφτόμαστε πολλὲς φορὲς: «θὰ καταφέρω ἄραγε νὰ ἀπαλλαγῶ ἀπὸ αὐτά;». Ἄν καταφύγουμε μὲ πίστη στὴν προσευχὴ καὶ τὴν νηστεία, θὰ τὰ καταφέρουμε. Ἑμεῖς θὰ καταβάλουμε λίγο κόπο καὶ ὁ Θεὸς θᾶ μᾶς προσφέρει τὴν ποθητὴ λύτρωση. Ὅπως, ἄλλωστε, εἶχε πεῖ κάποιος Ὅσιος, «ἀδύνατο εἶναι ἐκεῖνον ποὺ πασχίζει ἐν ἀληθείᾳ νὰ σωθεῖ, νὰ μὴν τὸν ἐλεήσει ὁ Κύριος». Αὐτῷ ἡ δόξα εἰς τοὺς αἰώνας. Ἀμήν. 

Μὲ τὸ καλὸ τῆς Παναγίας σὲ ὅλους!

ὁ Ἐπίσκοπός σας,

†  ὁ Ἀττικῆς καὶ Βοιωτίας Χρυσόστομος

Πηγή

ΘΕΟΤΟΚΟΣ, ΠΑΝΑΓΙΑ, ΜΗΤΕΡ ΤΟΥ ΘΕΟΥ, Η ΧΑΡΑ ΤΩΝ ΧΡΙΣΤΙΑΝΩΝ! (Φώτης Κόντογλου)

Η Παναγία είναι το πνευματικό στόλισμα της ορθοδοξίας. Για μας τους Έλληνες είναι η πονεμένη μητέρα, η παρηγορήτρια κ' η προστάτρια, που μας παραστέκεται σε κάθε περίσταση.

Σε κάθε μέρος της Ελλάδας είναι χτισμένες αμέτρητες εκκλησιές και μοναστήρια, παλάτια αυτηνής της ταπεινής βασίλισσας, κι' ένα σωρό ρημοκλήσια, μέσα στα βουνά, στους κάμπους και στα νησιά, μοσκοβολημένα από την παρθενική και πνευματική ευωδία της. Μέσα στο καθένα από αυτά βρίσκεται το παληό και σεβάσμιο εικόνισμά της με το μελαχροινό και χρυσοκέρινο πρόσωπό της, που το βρέχουνε ολοένα τα δάκρυα του βασανισμένου λαού μας, γιατί δεν έχουμε άλλη να μας βοηθήσει, παρεκτός από την Παναγία, «άλλην γαρ ουκ έχομεν αμαρτωλοί προς Θεόν εν κινδύνοις και θλίψεσιν αεί μεσιτείαν, οι κατακαμπτόμενοι υπό πταισμάτων πολλών».

Το κάλλος της Παναγίας δεν είναι κάλλος σαρκικό, αλλά πνευματικό, γιατί εκεί που υπάρχει ο πόνος κ' η αγιότητα, υπάρχει μονάχα κάλλος πνευματικό. Το σαρκικό κάλλος φέρνει τη σαρκική έξαψη, ενώ το πνευματικό κάλλος φέρνει κατυάνυξη, σεβασμό κι αγνή αγάπη. Αυτό το κάλλος έχει η Παναγία. Κι' αυτό το κάλλος είναι αποτυπωμένο στα ελληνικά εικονίσματά της που τα κάνανε άνθρωποι ευσεβείς οπού νηστεύανε και ψέλνανε και βρισκόντανε σε συντριβή καρδίας και σε πνευματική καθαρότητα.

Στην όψη της Παναγίας έχει τυπωθεί αυτό το μυστικό κάλλος που τραβά σαν μαγνήτης τις ευσεβείς ψυχές και τις ησυχάζει και τις παρηγορά. Κι' αυτή η πνευματική ευωδία είναι το λεγόμενο Χαροποιόν Πένθος  που μας χαρίζει η θρησκεία του Χριστού, ένα βότανο άγνωστο στους ανθρώπους που δεν πήγανε κοντά σ' αυτόν τον καλόν ποιμένα.

Τούτη τη χαροποιά λύπη την έχουνε όλα όσα έκανε η ορθόδοξη τέχνη, και τα ευωδιάζει σαν σμύρνα και σαν αλόη, καν εικόνισμα είναι, καν υμνωδία, καν ψαλμωδία, καν χειρόγραφο, καν άμφια, καν λόγος, καν κίνημα, καν ευλογία, καν χαιρετισμός, καν μοναστήρι, καν κελλί καν σκαλιστό ξύλο, καν κέντημα, καν καντήλι, καν αναλόγι, καν μανουάλι, ότι και νάναι αγιωτικό. Από τα ονόματα και μόνο που έδωσε η ορθοδοξία στην Παναγία, και που μ'; αυτά την καταστόλισε, όχι σαν είδωλο θεατρικό, όπως γίνηκε αλλού που φορτώσανε μια κούκλα με δαχτυλίδια και σκουλαρήκια και με ένα σωρό άλλα ανίερα και ανόητα πράγματα, λοιπόν αυτά μοναχά, λέγω, φαίνεται πόσο πνευματική αληθινά είναι η λατρεία της Παναγίας στην ελληνική ορθοδοξία.

 Πρώτα-πρώτα το ένα αγιώτατο όνομά της: Παναγία. Ύστερα τα άλλα: Υπερευλογημένη, Θεοτόκος, Παναμώμητος, Τιμιωτέρα των Χερουβείμ και ενδοξωτέρα ασυγκρίτως των Σεραφείμ, Ζώσα και Άφθονος, Πηγή, Έμψυχος Κιβωτός, Άχραντος, Αμόλυντος, Κεχαριτωμένη, Αειμακάριστος και Παναμώμητος, Προστασία, Επακούουσα, Γρηγορούσα, Γοργοεπήκοος, Ηγιασμένος Ναός, Παράδεισος λογικός, Ρόδον το Αμάραντον, Χρυσούν Θυμιατήριον, Χρυσή Λυχνία, Μαναδόχος Στάμνος, Κλίμαξ Επουράνιος, Πρεσβεία θερμή, Τείχος απροσμάχητον, Ελέους Πηγή, του Κόσμου Καταφύγιον, Βασιλέως Καθέδρα, Χρυσοπλοκώτατος Πύργος και Δωδεκάτειχος Πόλις, Ηλιοστάλακτος Θρόνος, Σκέπη του Κόσμου, Δένδρον αγλαόκαρπον, Ξύλον ευσκιόφυλλον, Ακτίς νοητού ηλίου, Σιών αγία, Θεού κατοικητήριον, Επουράνιος Πύλη, Αδικουμένων προστάτις, Βακτηρία τυφλών, Θλιβομένων η χαρά, και χίλια δυο άλλα, που βρίσκονται μέσα στα βιβλία της εκκλησίας. Κοντά σ' αυτά είναι και τα ονόματα που γράφουνε απάνω στα άγια εικονίσματά της οι αγιογράφοι: Οδηγήτρια, Γλυκοφιλούσα, Πλατυτέρα των Ουρανών, η Ελπίς των απελπισμένων, η Ταχεία Επίσκεψις, η Αμόλυντος, η Ελπίς των Χριστιανών, η Παραμυθία, η Ελεούσα κι άλλα πολλά, που γράφουνται από κάτω από τη συντομογραφία: ΜΗΡ ΘΥ, που θα πεί Μήτηρ Θεού.

Πόση αγάπη, πόσο σέβας και πόσα κατανυκτικά δάκρυα φανερώνουνε μοναχά αυτά τα ονάματα, που δεν ειπωθήκανε σαν τα λόγια οπού βγαίνουνε εύκολα από το στόμα, αλλά που χαραχτήκανε στις ψυχές με πόνο και με ταπείνωση και με πίστη. Αμή οι ύμνοι της πούναι αμέτρητοι σαν τάστρα τ'; ουρανού κ'; εξαίσιοι στο κάλλος, και που τους συνθέσανε οι άγιοι υμνολόγοι, «θίασον συγκροτήσαντες πνευματικόν»! Σ' αυτό το ευωδιασμένο περιβόλι βρίσκουνται όλα τα αμάραντα άνθη και τα ευωδιασμένα βότανα του λόγου.

Αληθινά προφήτεψε η ίδια η Παναγία για τον εαυτό της, τότε που πήγε στο σπίτι του Ζαχαρία και την ασπάσθηκε η Ελισάβετ, πως θα τη μακαρίζουνε όλες οι γενεές: «Εκείνες τις μέρες, σηκώθηκε η Μαριάμ και πήγε στην Ορεινή με σπουδή στην πολιτεία του Ιούδα και μπήκε στο σπίτι του Ζαχαρία και χαιρέτησε την Ελισάβετ. Και σαν άκουσε η Ελισάβετ τον χαιρετισμό της Μαρίας πήδηξε το παιδί μέσα στην κοιλιά της (2). Και γέμισε Πνεύμα Άγιο η Ελισάβετ και φώναξε με φωνή μεγάλη κ'; είπε: Βλογημένη είσαι εσύ ανάμεσα στις γυναίκες και βλογημένος ο καρπός της κοιλίας σου. Κι'; από πού μου ήρθε αυτό το καλό, νάρθει η μητέρα του κυρίου μου προς εμένα; γιατί μόλις ήρθε η φωνή του χαιρετισμού σου στ' αυτιά μου, ξεπέταξε το παιδί στην κοιλιά μου, κι' είναι μακάρια εκείνη που πίστεψε σε όσα της είπεν ο Κύριος.

Κι' είπε η Μαριάμ: «Δοξολογά η ψυχή μου τον Κύριο κι' αναγάλλιασε το πνεύμα μου για το Θεό τον σωτήρα μου, γιατί καταδέχθηκε να κυτάξει την ταπεινή τη δούλα του. Γιατί, να, από τώρα κ' ύστερα θα με μακαρίζουνε όλες οι γενεές, επειδή έκανε σε μένα μεγαλεία ο Δυνατός, κ' είναι αγιασμένο τ' όνομά του, και το έλεός του πηγαίνει από γενεά σε γενεά σε κείνους που έχουνε τον φόβο του». Αμέτρητες είναι οι υμνωδίες της Παναγίας, μα αμέτρητα είναι και τα σεμνόχρωμα εικονίσματά της, που καταστολίζουνε τις εκκλησιές μας, ζωγραφισμένα στο σανίδι είτε στον τοίχο. Σε κάθε ορθόδοξη εκκλησιά στέκεται το εικόνισμά της στο τέμπλο από τα δεξιά της άγιας Πόρτας.

Σε άλλες εικόνες ζωγραφίζεται και μοναχή, μα στα εικονίσματα του τέμπλου κρατά πάντα τον Χριστό στην αγκαλιά της απ' τ' αριστερά, σπάνια απ' τα δεξιά, (τότε λέγεται Δεξιοκρατούσα). Το κεφάλι της είναι σκεπασμένο σεμνά και σοβαρά με το μαφόριο, ένα φόρεμα φαρδύ κι' ιερατικό σκούρο βυσσινί, που πέφτει στον ώμο της απλόχωρο, αφήνοντας να φαίνεται μοναχά το μακρουλό πρόσωπό της και τα χέρια της. Από μέσα από το σκέπασμα φαίνεται μια στενή λουρίδα από το δέσιμο του κεφαλιού της που σφίγγει το μέτωπό της και αφίνει να φανούνε μονάχα οι άκρες των αυτιών της. Το μέτωπό της είναι σαν μελαχροινό φίλντισι, αγνό, απλό και κατακάθαρο.

Τα ματόφρυδά της είναι καμαρωτά, ζωηρά και μακρυά, φτάνοντας ίσαμε κοντά στ'; αυτιά της, τα μάτια της αμυγδαλωτά, ισκιωμένα, καστανά, βαθειά, σοβαρά μα γλυκύτατα, με τ'; ασπράδι καθαρό μα ισκιωμένο. Το βλέμμα της είναι μελαγχολικό απλό, ίσιο, ήσυχο, συμπαθητικό, αγαπητό, θλιμένο μα και μαζί χαροποιό, αυστηρό μα και μαζί συμπονετικό, αγιώτατο, πνευματικό, αθώο, σκεφτικό, άμωμο, ελπιδοφόρο, υπομονητικό, πράο, σεμνώτατο, μακρυά από κάθε σαρκικόν λογισμό, καθρέφτισμα μυστικό του παραδείσου, βασιλικό και ταπεινό, ανθρώπινο και θεϊκό, άκακο, αδελφικό, ευγενικό, ελεγκτικό, άγρυπνο, γαληνό, φιλάνθρωπο, μητρικό, παρθενικό, δροσερό, καυτερό για όσους έχουνε πονηρούς λογισμούς, τρυφερό,διαπεραστικό, ερευνητικό, απροσποίητο, ηγεμονικό, συγκαταβατικό, παρακαλεστικό, αμετασάλευτο. Η μύτη της είναι μακρυά και στενή, με μέτρο, ιουδαϊκή, άσαρκη, με λεπτά ρουθούνια, λίγο γυριστή, σεμνή.

Το στόμα της μικρό, ντροπαλό, φρόνινμο, κλειστό, καθαρό, ισκιωμένο κατά το μάγουλο, σαν να χαμογελά ελαφρά. Το πηγούνι της γυριστό, σεβαστό, ανεπιτήδευτο, ταπεινό. Το μαγουλό της, παρθενικό, καθαρό, χνουδωτό, ευωδιασμένο, ντροπαλό, χλωμό με μιαν ελαφρότατη ροδοκοκκινάδα. Ο λαιμός της γυρτός ταπεινά, σμίγει με το πηγούνι μ' ένα απαλό ίσκιασμα που το λέγανε οι παλαιοί γλυκασμό. Το όλο πρόσωπό της είναι ιερατικό και θρησκευτικό, και μαρτυρά αρχαία φυλή.

Τα άχραντα χέρια της είναι μικρά, στενά μακροδάχτυλα, λεπτόνυχα. Με το αριστερό βαστά τον Χριστό, και το δεξί τόχει ακουμπισμένο σεμνά απάνω στο στήθος της, σε στάση παρακαλεστική, με το μεγάλο δάχτυλο μακρυά από τ' άλλα. Στα πιο αρχαία εικονίσματα αυτό το χέρι είναι πιο όρθιο και πιο ψηλά, κοντά στο λαιμό. Ο πιο αυστηρός τύπος της Παναγίας είναι η λεγόμενη Οδηγήτρια, που έχει όρθια την κεφαλή της, έκφραση απαθέστερη και το όλο σχήμα της είναι πιο ιερατικό.

Ενώ η Γλυκοφιλούσα έχει το κεφάλι της γυρτό κατά το παιδί της, που τ' αγκαλιάζει σφιχτότερα, κ' η έκφρασή της είναι πιο αισθηματική. Η

Πλατυτέρα παριστάνεται καθισμένη απάνω στο θρόνο, αυστηρή κι' αλύγιστη, και βαστά τον Χριστό στα γόνατά της, ακουμπώντας τόνα χέρι της στον ώμο του και με τ' άλλο βαστώντας το πόδι του ή ένα μαντήλι.

Στην Ελλάδα, οι περισσότερες εκκλησιές της Παναγίας γιορτάζουνε κατά την Κοίμηση της Θεοτόκου, δηλαδή στις 15 Αυγούστου. Τα τροπάρια που ψέλνουνε σ' αυτή τη γιορτή είναι από τα πιο εξαίσια. Το δοξαστικό του Εσπερινού είναι το μονάχο τροπάρι που ψέλνεται με τους οχτώ ήχους, κάθε φράση κι' άλλος ήχος· αρχίζει από τον πρώτον ήχο και τελειώνει πάλι στον πρώτον.

Μα ολάκερη η Ελλάδα δεν υμνολογά την Παναγία μονάχα με τους ψαλτάδες και με τους παπάδες στις εκκλησιές, αλλά και με το κάθε τι της, με τα χωριά, με τα βουνά, με τα νησιά, πούχουνε τ' αγιασμένο τ' όνομά της. Τα καράβια βολτατζάρουνε στη δροσερή θάλασσα, ανοιχτά από τους κάβους πούναι χτισμένα τα μοναστήρια της, έχοντας στη πρύμνη σκαλισμένο τ' αγαπημένο και προσκυνητό όνομά της.

Όποιος ταξιδεύει στα ελληνικά νερά, σ' όποιο μέρος κι' αν βρεθεί τη μέρα της Παναγίας, θαν ακούσει απ' ανοιχτά τις καμπάνες απάνω από το πέλαγο. Άλλες έρχουνται από τ' Αγιον Όρος που το λένε Περιβόλι της Παναγίας, άλλες από την Τήνο πούχει το ξακουστό παλάτι της, άλλες από την Σαλαμίνα που γιορτάζει η Φανερωμένη, άλλες από τη Μυτιλήνη, από την Παναγιά της Αγιάσσος και της Πέτρας, άλλες από το Μοναστήρι της Σίφνου, άλλες από τη Σκιάθο, άλλες από τη Νάξο, από κάθε νησί, από κάθε κάβο, από κάθε στεριά.

ΟΡΘΟΠΡΑΞΙΑ

ΤΟ 15ΧΡΟΝΟ ΠΑΙΔΙ ΠΟΥ ΜΑΡΤΥΡΗΣΕ ΓΙΑ ΝΑ ΜΗΝ ΠΡΟΔΩΣΗ ΤΗΝ ΝΗΣΤΕΙΑ ΤΟΥ ΔΕΚΑΠΕΝΤΑΥΓΟΥΣΤΟΥ...

ΤΟ 15ΧΡΟΝΟ ΠΑΙΔΙ ΠΟΥ ΜΑΡΤΥΡΗΣΕ ΓΙΑ ΝΑ ΜΗΝ ΠΡΟΔΩΣΗ ΤΗΝ ΝΗΣΤΕΙΑ ΤΟΥ ΔΕΚΑΠΕΝΤΑΥΓΟΥΣΤΟΥ...

Ό Άγιος Νεομάρτυς Ιωάννης (+21η Όκτωβρίου) καταγόταν από τα μέρη της Μονεμβασίας. Ό Ιερέας πατέρας του καταγόταν από το χωριό Γεράκι, άλλ’ ως Εφημέριος τοποθετήθηκε στο γειτονικό χωριό Γούβες, από οπού καταγόταν ή πρεσβυτέρα του και εκεί γεννήθηκε το 1758 καί μεγάλωσε ό Ιωάννης.

Από μικρός ό Ιωάννης προσπαθούσε να μιμείται τον Ίερέα-πατέρα του στη ζωή του, τον βοηθούσε στίς Ακολουθίες της Εκκλησίας καί πάντα θυμόταν ότι αυτός ήταν «παπά γιος» καί έπρεπε να προσέχει τη συμπεριφορά του, ώστε να είναι παράδειγμα για τα υπόλοιπα παιδιά της ηλικίας του.

Άλλά το έτος 1770 οί ορδές του Αλβανού Χατζή Όσμάν, αφού κατέπνιξαν κάθε σημείο ελληνικής αντιστάσεως, έφθασαν καί στίς Γούβες. Οί Αρβανίτες μεταξύ άλλων φόνευσαν καί τον πατέρα του Ιωάννη (πού δεν διασώθηκε το όνομα του) καί στη συνέχεια αιχμαλώτισαν τον ίδιο καί τη μητέρα του καί τους μετέφεραν στη Λάρισα.

Εκεί τους πώλησαν δύο καί τρείς φορές τον καθένα ξεχωριστά καί υστέρα από δύο χρόνια τους ξαναπώλησαν καί τελικά αγοράσθηκαν καί οί δύο από έναν Τούρκο από τη Θεσσαλονίκη, πού διέμενε στη Λάρισα. Μάλιστα ό Τούρκος δεν είχε παιδιά καί βλέποντας τα χαρίσματα του Ιωάννη, ό οποίος ήταν πολύ έξυπνος για την ηλικία του, πρόθυμος, πειθαρχικός καί σβέλτος στη δουλειά, σκέφθηκε μαζί με τη γυναίκα του νά τον κάνουν ψυχοπαίδι τούς, δηλαδή νά τον υιοθετήσουν.

Έτσι από τη στιγμή εκείνη καθημερινά το αφεντικό του προσπαθούσε νά διαστρέψει τον Ιωάννη από την Πίστη των Χριστιανών καί νά τον κάνει Οθωμανό. Αρχικά προσπάθησε με κολακείες καί υποσχέσεις καί κατόπιν με φοβέρες καί βασανισμούς, ώστε να κάμψει την αντίσταση του Ιωάννη, ό όποιος όμως έμενε στερεός καί ακλόνητος στη Χριστιανική Πίστη του.

Παράλληλα καί η γυναίκα του αφεντικού του προσπαθούσε καθημερινά με μαγείες καί σατανικά γητεύματα να ξεμυαλίσει τον Ιωάννη, ώστε να κυριευθή από σαρκικές επιθυμίες καί έτσι να τουρκέψει. Αλλ’ ό Ιωάννης, έχοντας το Θεό μέσα του, έμεινε καθαρός άπ’ όλα. Η θεία Χάρη τον φύλαξε άπ’ όλα τα διαβολικά τεχνάσματα της γυναίκας του Αγαρηνού.

Αφού κουράσθηκε ό Τούρκος να παρακαλεί και να πιέζει τον Ιωάννη να αλλαξοπιστήσει θυμωμένος τον οδήγησε στην αυλή του Τζαμιού. Εκεί μαζεύθηκαν πολλοί Αγαρηνοί, πού προσπαθούσαν με χτυπήματα, φοβέρες καί σπαθισμούς νά τον κάνουν νά τουρκέψει. Η απάντησή του όμως ήταν ξεκάθαρη: «Εγώ Τούρκος δεν γίνομαι. Χριστιανός είμαι καί Χριστιανός θέλω νά πεθάνω»!

Έφθασε όμως καί ή Νηστεία της Παναγίας, το Δεκαπενταύγουστο. Μόλις ό Τούρκος κατάλαβε ότι ό Ιωάννης δεν ήθελε νά χαλάσει τη Νηστεία καί νά αρτυθή, αποφάσισε νά τον κλείσει σ’ ένα στάβλο. Εκεί τον κλειδαμπάρωσε για όλο το διάστημα των 15 ημερών καί πότε τον κρεμούσε καί τον κάπνιζε με άχυρα καί πότε τον χτυπούσε με το σπαθί του προσπαθώντας νά τον κάνει νά φάει καί νά χαλάσει τη Νηστεία. Αλλ’ ό Ιωάννης όχι μόνο δεν έφαγε αρτυμένα φαγητά, αλλά οϋύτε καν τα δοκίμασε. Προσευχόταν καί παρακαλούσε την Παναγία νά τον βοηθήσει νά μην αρτυθεί. Προτιμούσε καλύτερα νά θανατωθή παρά νά χαλάσει τη Νηστεία.

Βλέποντας ό αφέντης του ότι δεν πείθεται, τον άφηνε νηστικό 2 καί 3 ήμερες, χωρίς να του δίνει τίποτε να φάει. Από την άλλη μεριά, η μητέρα του Ιωάννη, ίσως πιεζόμενη από τον Τούρκο αφέντη, στεκόταν κοντά στο γιο της καί βλέποντας τον αποκαμωμένο από τα βασανιστήρια καί από τη νηστεία, τόν παρακινούσε να φάει λέγοντάς του: «Φάε, γιε μου, από αυτά τα φαγητά, για να μην πεθάνεις, καί ό Θεός καί ή Παναγία σε συγχωρούν, γιατί δεν το κάνεις με το θέλημα σου, αλλά από ανάγκη. Λυπήσου καί εμένα τη φτωχή καί στενοχωρημένη μητέρα σου καί μη θελήσεις να πεθάνεις παράκαιρα καί με αφήσεις έρημη σ’ αυτή τη σκλαβιά καί ξενιτειά».

Στίς παρακλήσεις αυτές της μητέρας του ό Ιωάννης απάντησε: «Γιατί κάνεις έτσι, μητέρα, καί κλαις; Γιατί δεν μιμείσαι τον Πατριάρχη Αβραάμ, ό όποιος για την πίστη καί την αγάπη του στο Θεό θέλησε να θυσιάσει το μοναδικό γιο του,τον Ισαάκ, πού όμως ό Θεός τον διέσωσε με θαύμα;

Εσυ είσαι πρεσβυτέρα κι εγώ γιος Ιερέα καί Μάρτυρα καί πρέπει να είμαστε όχι μόνο πιστοί, αλλά καί υποδείγματα στους αδελφούς μας Χριστιανούς. Γιατί, αν δεν φυλάμε καί τα θεωρούμενα μικρά από τους Νόμους καί τα έθιμα της Εκκλησίας μας, πώς θα φυλάξουμε τα μεγάλα…;».

Ύστερα από αυτή την ακλόνητη στάση καί απάντηση του Ιωάννη, εξαγριωμένος πια ό Τούρκος του έδωσε μια θανατηφόρα μαχαιριά στην καρδιά καί μετά από δύο ήμερες ό Ιωάννης έλαβε το στεφάνι του μαρτυρίου, στίς 21 Οκτωβρίου 1773, ως Άγιος Νεομάρτυς Ιωάννης! Γιατί αμέσως ό Πανάγαθος θεός έτίμησε το μαρτυρικό του σώμα με εύωδία καί θείο φως, όπως καί με πολλά θαύματα αργότερα!

Αφού δηλαδή ό Τούρκος αφέντης του τον εφόνευσε, πέταξε το μαρτυρικό του σώμα στο διπλανό του κήπο, για να τον φάνε οί σκύλοι. Καί όχι μόνο οί σκύλοι δεν έφαγαν το ιερό Λείψανο, αλλά έμειναν δίπλα του και δεν επέτρεπαν σε κανένα να το πλησιάσει, έτσι έμεινε φωτεινό καί αναλλοίωτο, ενώ Χριστιανοί Λαρισαίοι είδαν φως ουράνιο να κατέρχεται σαν αστέρι επάνω του!

Τότε ο μητροπολίτης Λάρισας που πληροφορήθηκε αυτά, εζήτησε την άδεια καί ενταφίασε το ίερό Λείψανο χριστιανοπρεπώς. Είχε όμως ό Άγιος αφήσει εντολή στη μητέρα του να μην αφήσει το λείψανό του στη λαρισαϊκή γη, αλλά μετά τριετία να κάμει εκταφή καί να το μεταφέρει στην πατρίδα τους.

Έτσι εκείνη παρέμεινε στη Λάρισα επαιτούσα για να ζει, ωσότου έγινε ή εκταφή του ιερού Λειψάνου του Αγίου από το Μητροπολίτη Λαρίσης, ό όποιος καί το παρέδωσε στη μητέρα του.

Εκείνη κατέχουσα τον ιερό θησαυρό κατέφυγε στην πατρίδα τους καί διέμενε σ’ έναν αδελφό της, στον οποίο καί μόνο ανέφερε ότι κατέχει το ιερό Λείψανο του υιού της Αγίου Ιωάννου. Άφησε μάλιστα στον αδελφό της κι εκείνη εντολή, όταν αποθάνει και ταφή, να τοποθετήσουν δίπλα της τα ιερά Λείψανα του Αγίου, όπως καί έγινε.

Αλλ' ό Πανάγαθος, τιμώντας τον Άγιο, επέτρεψε στη συνέχεια την αποκάλυψή του, από την ευωδιά πού ανέδιδε το ιερό Λείψανό του καί από τα θαύματα πού ετελούντο απ’ αυτά.

Έτσι το ίερό Λείψανο του Αγίου περιήλθε στην Ι. Μητρόπολη Μονεμβασίας, επί Μητροπολίτη Χρύσανθου, το 1818, καί ήδη κατέχεται από την Ι. Μητρόπολη Σπάρτης καί την Ι. Μονή Ζερμπίτσας Σπάρτης, ενώ τμήματά του κατέχουν καί οι Ι. Μητροπόλεις Μεσσηνίας καί Λαρίσης, όπου καί έχουν ανεγερθή Ι. Ναοί έπ’ ονόματι του Αγίου, όπως καί στην Παλλήνη Αττικής, ενώ στους επικαλούμενους αυτόν τελούνται θαύματα.

Πηγή

ΟΡΘΟΠΡΑΞΙΑ

Διόρθωση τῆς πλάνης τοῦ λογισμοῦ τῆς πλεονεξίας

 Ἱεροῦ Χρυσοστόμου

ΠΡΕΠΕΙ νὰ γνωρίζουμε ὅτι οὔτε ἡ φτώχεια γεννᾷ τὴν στενοχώρια καὶ τὴν ἀκεφιὰ οὔτε καὶ ὁ πλοῦτος τὴν ἡδονή, γιατὶ καὶ στὶς δυὸ περιπτώσεις συνήθως παίζει ρόλο ὁ λογισμός, ἡ ψυχική μας τοποθέτησις.

Γιὰ νὰ βγάλῃς συμπέρασμα, ἄρχισε ἀπὸ τὰ κατώτερα στρώματα.

Ὁ ἐργάτης ποὺ ἐκκενώνει τὸν βόθρο καὶ ὁ ὁδοκαθαριστὴς π.χ. πονεῖ καὶ ὑποφέρει ψυχικά, γιατὶ δὲν ἀπηλλάγη ἀπὸ τὸ κουραστικὸ καί, ὅπως τὸ θεωρεῖ, ντροπιασμένο αὐτὸ ἐπάγγελμα.

Ἀλλ’ ἄν πράγματι τὸν ἀπαλλάξῃς ἀπ’ αὐτὸ καὶ τὸν κάμῃς νὰ ζῇ ἄνετα καὶ νὰ μὴ τοῦ λείπῃ τίποτε ἀπ’ ὅσα τοῦ εἶναι ἀπαραίτητα, καὶ πάλι θὰ στενοχωρηθῇ, γιατὶ δὲν ἔχει περισσότερα ἀπὸ ὅσα τοῦ χρειάζονται.

Μὰ κι’ ἄν ὑποτεθῇ πὼς τοῦ παρέχεις περισσότερα, καὶ πάλι θὰ θελήσῃ διπλάσια ἀπ’ αὐτά, καὶ δὲν θὰ στενοχωρηθῇ λιγώτερο ἀπὸ πρίν. Ἀλλὰ καὶ διπλάσια ἤ τριπλάσια ἄν τοῦ δώσῃς, καὶ πάλι θὰ μελαγχολήσῃ γιατὶ δὲν γίνεται πολιτικός.

Καὶ πολιτικὸ ἄν τὸν κάμῃς, καὶ πάλι θὰ θεωρήσῃ δυστυχῆ τὸν ἑαυτό του γιατὶ δὲν εἶναι κορυφαῖος πολιτικός. Κι’ ἄν ἀκόμη τύχῃ καὶ αὐτῆς τῆς τιμῆς, θὰ θρηνήσῃ καὶ πάλι γιατὶ δὲν ἔχει τὴν ἐξουσία στὰ χέρια του.

Κι’ ὅταν ἐπιτύχῃ κι’ αὐτό, θὰ λυπηθῇ γιατὶ δὲν εἶναι κυβερνήτης ὁλοκλήρου τοῦ ἔθνους. Καὶ ὅταν γίνῃ ὁλοκλήρου τοῦ ἔθνους κυβερνήτης, θὰ σκεφθῇ γιατὶ νὰ μὴν εἶναι πολλῶν ἐθνῶν ἐξουσιαστής. Καὶ σὰν ἐπιτύχῃ κι’ αὐτό, θὰ λυπηθῇ γιατὶ δὲν εἶναι κοσμοκράτωρ.

Ἀπ’ τὴν ἀρχὴ πάλι: ἐὰν εἶναι ὄχι ὁδοκαθαριστής, ἀλλὰ ὕπαρχος, θὰ λυπηθῇ πάλι γιατὶ δὲν εἶναι βασιλεύς. Κι’ ὅταν γίνῃ βασιλεύς, θὰ λυπηθῇ ποὺ δὲν βασιλεύῃ μονάχος του. Καὶ ἄν βασιλεύῃ μονάχος του, πάλι θὰ στενοχωριέται γιατὶ δὲν εἶναι βασιλεὺς καὶ τῶν ἄλλων λαῶν καὶ ὁλοκλήρου τῆς οἰκουμένης. Καὶ ἄν γίνῃ βασιλεὺς ὁλοκλήρου τῆς οἰκουμένης, θὰ στενοχωριέται γιατὶ δὲν ἔγινε βασιλεὺς καὶ ἄλλου κόσμου…

Ἔτσι προχωρῶντας, ὁ λογισμὸς δὲν τὸν ἀφήνει νὰ νοιώσῃ ποτὲ καμμιὰ εὐχαρίστησι.

Εἶδες πώς, κι’ ἄν ἕναν ἀπὸ εὐτελῆ καὶ φτωχὸ τὸν κάμῃς βασιλέα, δὲν φυγαδεύεις τὴ μελαγχολία, ἐφ’ ὅσον πρὶν δὲν θὰ διορθώσῃς τὸν λογισμὸ ποὺ ἔχει προσβληθῆ ἀπὸ τὸν ἔρωτα τῆς πλεονεξίας;…

[Ἐκ τῆς Ὁμιλίας ΛΗ΄ τοῦ ἱεροῦ Πατρὸς στὴν Α΄ Πρὸς Κορινθίους Ἐπιστολὴ τοῦ Ἀποστόλου Παύλου (PG τ. 61, στλ. 331), κατὰ ἀπόδοσιν τοῦ ἀρχιμ. Χριστοφόρου Καλύβα, Ἱεροκήρυκος, ἔκδ. τῆς Ὀρθοδόξου Χριστιανικῆς Μορφωτικῆς Ἀδελφότητος «Ἡ Κυψέλη», Γλυφάδα Ἀθηνῶν 1973].

Πηγή

ΚΥΡΙΑΚΗ Θ' ΜΑΤΘΑΙΟΥ 2022 (Ομιλία π.Ευθυμίου Μπαρδάκα)

 

ΜΗΝΥΜΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΥΡΙΑΚΗ Θ' ΜΑΤΘΑΙΟΥ 2022 (τοῦ Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Ἀττικῆς καὶ Βοιωτίας κ. Χρυσοστόμου)

Ἀγαπητοὶ ἐν Χριστῷ ἀδελφοί, 

Μετὰ τὸ θαῦμα τοῦ χορτασμοῦ τῶν πεντασχιλίων καὶ πλέον ἀνθρώπων ποὺ συντελέσθηκε τὴν περασμένη Κυριακή, ὁ Χριστὸς διέταξε τοὺς Ἀποστόλους νὰ μεταβοῦν μὲ τὸ πλοῖο στὴν ἀπέναντι πόλη μέχρι νὰ ἀπολύσει τὸ πλῆθος. Ἀφοὺ ἔφυγε ὁ κόσμος, ὁ Χριστὸς μεταβαίνει σὲ κάποιο ὄρος ὅπου, μέσα στὴν ἀπόλυτη ἡσυχία τῆς βραδιᾶς, ἀρχίζει νὰ προσεύχεται. Τὸ συνήθιζε αὐτὸ ὁ Κύριός μας. Ζητοῦσε τὴν ἡσυχία γιὰ νὰ προσεύχεται στὸν Οὐράνιο Πατέρα γιὰ τὴν δική μας φώτιση, μετάνοια καὶ σωτηρία. 

Αὐτὴ τὴν ἡσυχία ἔμελλε νὰ ἀγαπήσουν ἀμέτρητοι Χριστιανοὶ καὶ Χριστιανὲς καὶ νὰ τὴν ἀναζητήσουν στὶς ἐρήμους καὶ στὰ Μοναστήρια, ὅπου ὡς κεντρικὴ ἀσχολία εἶχαν καὶ ἔχουν τὴν διὰ μέσου τῆς ἄσκησης καὶ τῆς ἐγκατάλειψης τῶν ἐγκοσμίων ἕνωση μὲ τὸν Τριαδικὸ Θεό. Μακάριοι καὶ τρισευλογημένοι ὅσοι ἀγάπησαν καὶ ἀφιερώθηκαν στὴν ἡσυχία.

Σὲ ἀντίθεση μὲ τὴν ἡσυχία τοῦ ὄρους ὅπου προσεύχεται ὁ Ἰησοῦς, οἱ Ἀπόστολοι ἀντιμετωπίζουν μιὰ ἄγρια θαλασσοταραχή. Ὁ ἄνεμος εἶναι ἀντίθετος πρὸς τὴν κατεύθυνσή τους, τὰ κύματα ὑψώνονται ἀπειλητικὰ καὶ ἡ σωτηρία τους εἶναι ἀβέβαιη. Ἄλλη μιὰ φορὰ εἶχε συμβεῖ αὐτό, ἀλλὰ τότε ἦταν καὶ ὁ Διδάσκαλος μαζί τους στὸ πλοῖο. Τότε εἶχε δώσει ἐντολὴ στὸν ἄνεμο καὶ στὴ θάλασσα νὰ ἠρεμήσουν καὶ ἐπικράτησε ἡ γαλήνη. Τώρα, ὅμως, δὲν εἶναι ἐκεὶ γιὰ νὰ τοὺς σώσει. Ἐπέτρεψε νὰ μείνουν μόνοι καὶ νὰ δοκιμασθοῦν γιὰ νὰ καταλάβουν τί σημαίνει ἀγώνας, τί σημαίνει ἀπουσία τοῦ Θεοῦ καὶ δύναμη τῆς πίστης. Μέσα σὲ αὐτὴ τὴ δύσκολη στιγμὴ τῆς ζωῆς τους, οἱ Μαθητὲς ἀναζητοῦν ἐντονώτερα τὸν Θεάνθρωπο. Φωνάζουν γιὰ βοήθεια, ἀλλὰ ποιός νὰ τοὺς ἀκούσει στὰ μισὰ τῆς θάλασσας καὶ στὸ σκοτάδι τῆς νύχτας; Κι, ὅμως, κάποιος τοὺς ἀκούει∙ Ἐκεῖνος ποὺ πάντοτε ἀκούει ὅσους Τὸν ἐπικαλοῦνται καὶ τρέχει πρὸς ὅσους Τὸν καλοῦν.

Τὴν ταραχή τους ἔρχεται νὰ μετατρέψει σὲ μεγάλο τρόμο ἕνα παράδοξο θέαμα: κάποιος περπατάει πάνω στὴ θάλασσα! «Φάντασμα;», σκέφτονται ἀμέσως. Ὥσπου ἀκούγεται ἡ γλυκιὰ φωνή Του: «Θαρσεῖτε, ἐγώ εἰμι· μὴ φοβεῖσθε». Ὁ Κύριος εἶναι καὶ ἦρθε νὰ τοὺς σώσει γιὰ ἄλλη μιὰ φορά, καθὼς μόνοι τους δὲν μποροῦν νὰ σωθοῦν. Ἐκεῖνος εἶναι ὁ μόνος Σωτῆρας. 

Ὁ πιὸ ἔνθερμος Μαθητής, ὁ Πέτρος, Τοῦ λέει: «διάταξέ με νὰ ἔρθω σὲ Ἐσένα». Τέτοια ἦταν ἡ λαχτάρα του γιὰ νὰ πλησιάσει τὸν Κύριο ποὺ δὲν εἶπε «διάταξέ με νὰ περπατήσω στὴ θάλασσα», ἀλλὰ «διάταξέ με νὰ ἔρθω σὲ Ἐσένα». «Ἔλα» τοῦ ἀπαντᾶ ὁ Χριστός. Ἀμέσως, ὁ Πέτρος κατεβαίνει ἀπὸ τὸ πλοῖο καὶ περπατᾶ στὴ θάλασσα. Οὐσιαστικά, μὲ τὴν εὐλογία τοῦ Θεοῦ κατάφερε κάτι τὸ ἀκατόρθωτο. Προσέξτε. Ὄχι μόνος του, ἀλλὰ μὲ τὴν εὐλογία τοῦ Θεοῦ. Ἡ εὐλογία τοῦ Θεοῦ μετὰ τὴν Ἀνάληψη ἐκφράζεται μὲ τὴν εὐλογία τοῦ Ἀποστόλου καὶ τοῦ Ἐπισκόπου. Δυστυχῶς, πολλοὶ ἐνῶ βλέπουν τὸ καλὸ ἀποτέλεσμα τοῦ νὰ λαμβάνεις τὴν εὐλογία, τὸ ἀκατόρθωτο δηλαδὴ νὰ γίνεται κατορθωτό, σπεύδουν νὰ κινηθοῦν κατὰ τὴν ἀτομική τους βούληση, κάνουν ὅ,τι νομίζουν, ἀποφεύγουν τὴν ὑπακοή. Ἀκόμη, ὅμως καὶ σωστὰ νὰ εἶναι ὅ,σα κάνουν, τοὺς περιμένει ἡ πλήρης ἀποτυχία. 

Ὁ Πέτρος, λοιπόν, περπατᾶ στὴ θάλασσα καὶ πλησιάζει τὸν Χριστό. Ὕστερα, ὅμως, ἀρχίζει νὰ βάζει διάφορους λογισμοὺς στὸ μυαλό του∙ «ὤχ, εἶναι πολὺ δυνατὸς ὁ ἀέρας. Τί κάνω; Δὲν θὰ καταφέρω νὰ σταθῶ, θὰ πέσω!». Αὐτὰ σκεπτόμενος, πράγματι ἄρχισε νὰ βουλιάζει. Ἄν καὶ δίπλα στὸν Χριστό, δείλιασε καὶ ἔπεσε. Ζήτησε τότε ἀμέσως τὴν βοήθειά Του: «Κύριε, σῶσον με!». Καὶ ὁ Φιλάνθρωπος Θεὸς ἄπλωσε τὸ χέρι Του καὶ τὸν σήκωσε γλιτώνοντάς τον ἀπὸ τὸν θάνατο. 

Αὐτὲς οἱ δύο σκηνὲς ἀπὸ τὸ Εὐαγγέλιο καθρεφτίζουν τὴν ζωὴ ὅλων μας. Ἀφενός, ὅταν ἀπουσιάζει ὁ Χριστὸς ἀπὸ κοντά μας, ἄγρια θαλασσοταραχὴ μᾶς ἀπειλεῖ καὶ κατανοοῦμε πόσο ἀδύναμοι εἴμαστε. Θλίψη καὶ φόβος γεμίζει τὴν ψυχή μας καὶ τὸ μόνο ποὺ μποροῦμε νὰ κάνουμε εἶναι νὰ ζητήσουμε τὴν βοήθεια Ἐκείνου ποὺ ἀνέβηκε στὸν Σταυρὸ γιὰ τὴν σωτηρία μας. Ἔρχεται, ἀργὰ ἤ γρήγορα, καὶ μᾶς διατάζει: Ποτὲ μὴν ἀπελπίζεστε. Θάρρος νὰ ἔχετε! Βλέπω τὰ βάσανά σας καὶ εἶμαι δίπλα σας.

Ἀφετέρου, ὅπως ὁ Πέτρος, καὶ ἑμεῖς βλέποντάς Τον νὰ ἔρχεται ὡς Λυτρωτής, μὲ τὴν εὐλογία Του κατεβαίνουμε ἀπὸ τὸ πλοῖο καὶ ξεκινᾶμε τὸ ἀκατόρθωτο στὰ μάτια τῶν ἀνθρώπων∙ προχωροῦμε σὲ ἕναν ἀγῶνα ὑπὲρ φύσιν μὲ σκοπὸ νὰ φθάσουμε στὸν Θεὸ καὶ νὰ γίνουμε καὶ ἑμεῖς θεοὶ κατὰ χάριν. Στὴν πορεία, ὅμως, ἐνδεχομένως λογισμοὶ νὰ πειράξουν τὸ μυαλό μας: «ἄραγε θὰ καταφέρω νὰ σταθῶ;». Ξέρετε, ὁ λογισμὸς ποὺ σπέρνει ὁ διάβολος χαρακτηρίζεται ἀπὸ τοὺς Πατέρες ὡς «μυρμηγκολέων». Στὴν ἀρχὴ εἶναι μικρὸς, ἀλλὰ ἄν δὲν τὸν διώξουμε ἀμέσως καὶ τὸν ἀφήσουμε νὰ μεγαλώσει, γίνεται λιοντάρι καὶ μᾶς τρώει. Ἔτσι καὶ τώρα, αὐτοὶ οἱ μικροὶ λογισμοὶ μποροῦν νὰ μᾶς ρίξουν στὴ θάλασσα τῆς ἀπελπισίας καὶ τοῦ θανάτου. Ἄν, ὅμως, καὶ ἑμεῖς σὰν τὸν Πέτρο ζητήσουμε τὴν βοήθεια ἀπὸ τὸν Θεό, Ἐκεῖνος θὰ ἀπλώσει φιλάνθρωπα τὸ χέρι Του, θὰ μᾶς σηκώσει καὶ θὰ μᾶς ὁδηγήσει μὲ ἀσφάλεια στὴν αἰώνια Ζωή. 

Τὸν ἀγώνα νὰ φθάσει στὸν Χριστὸ μέσω τῆς σταυρικῆς ὁδοῦ, περπατῶντας στὰ ταραγμένα ὕδατα τῆς Τουρκοκρατίας, ἀνέλαβε καὶ ἡ σήμερα τιμωμένη Ἁγία Νεομάρτυς Κασσάνδρα Ὑψηλάντη, ἡ Τραπεζουντία. Μόνο ποὺ ἐκείνη, ἄν καὶ νεαρὴ γυναίκα, μόλις 33 ἐτῶν, ὑπέδειξε ἀπαράμιλλη πίστη καὶ γενναιότητα καὶ οὔτε πρὸς στιγμὴ βυθίσθηκε ἀπὸ σκέψεις δειλίας ὅταν καταδικάσθηκε σὲ θάνατο ἀπὸ τοὺς Τούρκους. Καὶ ποιά ἦταν ἡ αἰτία τῆς καταδίκης; Ὁ σύζυγός της Ἰωάννης Ὑψηλάντης, ὑπερασπιζόμενος δύο νεαρὰ κορίτσια ἀπὸ τὴν ἀπειλὴ κάποιων Ὀθωμανῶν, δέχθηκε ἐπίθεση ἀπὸ αὐτούς, ποὺ ἀργότερα τοῦ στοίχισε τὴ ζωή, καὶ πάνω στὴν ἄμυνα, τοὺς σκότωσε. Ἐφόσον, ὅμως πέθανε καὶ ὁ ἴδιος, τὴν ποινὴ ἔπρεπε νὰ ὑποστεῖ ἡ σύζυγός του. Ἄρχισαν, λοιπόν, οἱ Ἀγαρηνοὶ νὰ τὴν κυνηγοῦν καίγοντας πολλὰ ποντιακὰ χωριά. Μὴν ἀντέχοντας ἡ Ἁγία νὰ σκοτώνονται ἀθώοι ἄνθρωποι, ἄφησε πίσω τὰ παιδιά της καὶ παρουσιάσθηκε στὸν πασά. Στὴν προσπάθειά του νὰ τὴν πείσει νὰ βλασφημήσει τὴν μνήμη του συζύγου της καὶ νὰ ἀλλαξοπιστήσει, ἡ Κασσάνδρα μὲ θάρρος ἀρνήθηκε. Ὡς γνήσια Χριστιανὴ καὶ Ρωμηά, ὁμολόγησε τὴν πίστη της μὲ ἀποτέλεσμα νὰ τῆς δέσουν τὰ δύο πόδια σὲ δύο πανύψηλα λυγισμένα κυπαρίσσια, τὰ ὁποία ἄφησαν ὕστερα, σχίζοντας τὸ σῶμα της στὰ δύο. 

Αὐτὴ ἡ μεγάλη Ἁγία γιὰ τρεῖς αἰῶνες καὶ πλέον ἔμεινε στὴν ἀφάνεια. Ὁ Θεός, ὅμως, εἶχε τὸ σχέδιό Του. Τὰ Λείψανα τῆς Ἀγίας Κασσάνδρας διαφυλάχθηκαν ἀπὸ γενιὰ σὲ γενιά, ὥσπου φέτος τοποθετήθηκαν στὸν Ἱερὸ Ναὸ Παναγίας Σουμελᾶ Ἀσπροπύργου γιὰ νὰ μεταδίδουν τὴν Χάρη της σὲ ὅσους ἐπικαλοῦνται τὶς πρεσβεῖες της. 

Ἔτσι, λοιπόν, σήμερα, 345 χρόνια μετὰ τὸ μαρτύριό της, τιμᾶται ἐπισήμως γιὰ πρώτη φορὰ μέσα στὸν ἱερὸ θεομητορικὸ οἶκο τῆς Σουμελιώτισσας. Ὁ Θεός, γνωρίζει πολὺ καλὰ νὰ τιμᾶ ἐκείνους ποὺ Τὸν τιμοῦν καὶ ἀνταποκρίνεται ὅσα χρόνια καὶ ἄν περάσουν.

Ἡ δύναμις τοῦ Τιμίου Σταυροῦ ποὺ σήμερα ἑορτάζουμε τὴν βυζαντινὴ ἑορτὴ τῆς προόδου Του, καὶ οἱ πρεσβεῖες τῆς Νεομάρτυρος τοῦ Χριστοῦ Κασσάνδρας νὰ ἐνισχύουν ὅλους μας ὥστε νὰ βαδίζουμε πρὸς τὸν Θεὸ μὲ θάρρος. Αὐτὸ τὸ θάρρος εἶναι διαταγὴ τοῦ Χριστοῦ. Μὲ αὐτὸ τὸ θάρρος καὶ τὴν πίστη ἁγίασαν ὅλοι οἱ Ἅγιοι τῆς Ἐκκλησίας μας. Θαρσεῖτε λοιπόν!

     Καλὴ ἀρχὴ ἡ Νηστεία τοῦ Δεκαπενταυγούστου!

ὁ Ἐπίσκοπός σας,

†  ὁ Ἀττικῆς καὶ Βοιωτίας Χρυσόστομος

Πηγή