Τῆς Σταυροπροσκυνήσεως καὶ ἡ εἰκόνα τοῦ Γολγοθᾶ.
Τὸ μυστήριο τοῦ Σταυροῦ βιώνεται ἀνάλογα μὲ τὴν πνευματικὴ ὡριμότητα τοῦ χριστιανοῦ. Ἡ Χάρις τοῦ Σταυροῦ παρόλο ποὺ δίδεται πλυσιοπάροχα σὲ ὅλους τοὺς ἀνθρώπους, ὡστόσο ὅμως ὁ κάθε ἄνθρωπος ἔχει διαφορετικὲς πνευματικὲς ἀντοχὲς, διαφορετικὰ πνευματικὰ φίλτρα γιὰ τὴν βίωση τοῦ μυστηρίου τοῦ Σταυροῦ. Αὐτὸς εἶναι καὶ ὁ λόγος ποὺ λαμβάνει τὴν ἀνάλογη Χάρη, ἡ ὁποία ἐξαρτᾶται ἀπὸ τὸν ἀνάλογο προσωπικὸ ἀγῶνα τοῦ κάθε πιστοῦ.
Τὸ σκηνικὸ τοῦ Γολγοθᾶ περιγράφει τρεῖς σταυρούς, τὸν Σταυρὸ τοῦ Χριστοῦ καὶ τοὺς σταυροὺς τῶν δύο ληστῶν. Αὐτὸ ὡς εἰκόνα ἀποτυπώνει τὴν καθημερινότητα τοῦ ἀνθρώπου στὸν ἀγῶνα τῆς σωτηρίας του, ἰδιαιτέρως κατὰ τὴν διάρκεια τῆς Μεγάλης Σαρακοστῆς. Τὸ σκηνικὸ αὐτὸ, δηλαδὴ οἱ τρεῖς σταυροὶ τοῦ Γολγοθᾶ, ἀντιπροσωπεύει τρεῖς διαφορετικὲς κατηγορίες ἀνθρώπων. Ἄς δοῦμε τὸν κάθε σταυρό καὶ θὰ κατανοήσουμε σὲ ποιὰ κατηγορία μποροῦμε νὰ ἐντάξουμε τὸν ἑαυτὸ μας.
Ὁ Σταυρὸς τοῦ Χριστοῦ εἶναι ὁ Σταυρὸς τῆς σωτηρίας τοῦ ἀνθρώπου ποὺ ἀντιπροσωπεύει τοὺς ἁγίους. Ἐδῶ εἶναι ἡ κατηγορία τῶν ἀνθρώπων ἐκείνων ποὺ μιμήθηκαν τὸν Χριστὸ στὴν καθημερινότητά τους. Σχετίστηκαν με τὸν Χριστὸ, ἀλλὰ καὶ μὲ τὸν συνάνθρωπο μὲ τέτοιο τρόπο ποὺ βίωσαν τὴν σταυρικὴ ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ σὲ προσωπικὸ ἐπίπεδο καὶ κατανόησαν ὅτι ἡ συγχωρητικότητα εἶναι μεγαλύτερη σὲ ἀξία ὅταν δίδεται ἀκόμα καὶ ὅταν δὲν ζητεῖται ἀπὸ ἐκεῖνον ποὺ ἔχει κάνει τὸ λάθος. Νὰ λέγει δηλαδὴ ὁ ἄνθρωπος στὸν συνάνθρωπο του, ὅπως ὁ Χριστὸς «πάτερ ἄφες αὐτοῖς». Νὰ συγχωρεῖ δηλαδὴ ἐκεῖνον ποὺ τοῦ ἔχει κάνει κακὸ καὶ ταυτόχρονα νὰ αἰσθάνεται πληρότητα ἀγάπης στὸν συνάνθρωπο, σὲ ὅλη τὴν ἀνθρωπότητα καὶ πρὸς ὅλη τὴν κτίση.
Ὁ δεύτερος σταυρὸς εἶναι ὁ σταυρὸς τῆς μετανοίας τοῦ ληστοῦ ποὺ ἀντιπροσωπεύει τοὺς ἀνθρώπους ποὺ μετανόησαν. Ὁ ἐν ἐπιγνώσει ἁμαρτωλὸς εἶναι ἐκεῖνος ποὺ περιγράφει μὲ λίγα ἕως καθόλου λόγια τὴν ἁμαρτωλότητά του. Δὲν περιγράφει τὴν ἁμαρτωλότητά του στὸ περίπου καὶ αὐτὸ τὸ περίπου νὰ τὸ συνοδεύει μὲ ἀκαταμάχητες δικαιολογίες. Εἶναι εἰλικρινὴς καὶ δὲν ντρέπεται ἐνώπιον τῆς Ἀληθείας νὰ πεῖ τὴν δικὴ του ἀλήθεια, τὴν ἀλήθεια τῆς ἁμαρτωλότητάς του μὲ ἐπίγνωση καὶ μὲ βαθειὰ ἀγωνία γιὰ τὴν σωτηρία του.
Ὁ τρίτος σταυρὸς εἶναι ὁ σταυρὸς τῆς ἀρνήσεως ποὺ ἀντιπροσωπεύει τοὺς ἀνθρώπους ἐκείνους ποὺ δὲν μετανοοῦν. Εἶναι οἱ ἄνθρωποι ἐκεῖνοι ποὺ νομίζουν ὅτι κάνουν τὸ σωστὸ στὴν ζωὴ τους τόσο καλὰ, ἔτσι ὥστε δὲν χρειάζεται νὰ ἀλλάξουν. Εἶναι ἀμετακίνητοι σὲ αὐτὸ ποὺ πιστεύουν ὅπως καὶ ὁ ἐξ εὐωνύμων ληστὴς στὸν Γολγοθᾶ. Φθάνουν στὸ σημεῖο νὰ ἀμφισβητοῦν τὴν Ἀλήθεια μὲ τὴν δικὴ τους ἀλήθεια. Εἶναι οἱ ἄνθρωποι ἐκεῖνοι ποὺ ἔχουν τὴν τάση νὰ συμβουλεύουν ἐστιάζοντας στὰ λάθη τοῦ ἄλλου. Ἀπὸ τὴν ἄλλη ὅμως ἐξαπατοῦν τὸν ἑαυτὸ τους καὶ τὸν ἀκροατὴ τους δῆθεν ὅτι βοηθοῦν ἐκφράζοντας αὐστηρότητα, ἀδιαλαξία, ὑποτίμηση, ἀπαξίωση ἔως καὶ ἀπάνθρωπη συμπεριφορά μὲ τὴν δικαιολογία «τὰ λέω γιὰ τὸ καλὸ σου που σὲ ἀγαπῶ». Εἶναι ἐκεῖνοι ποὺ δὲν βλέπουν τὸ καλὸ ποὺ συμβαίνει στὸν διπλανὸ τους καὶ τὸ δικὸ τους καλὸ τὸ παρουσιάζουν ὡς ἐπίτευγμα παρόλο ποὺ τὸ δικὸ τους καλὸ εἶναι μικρότερο ἀκόμα καὶ ἀπὸ τὸν μικρότερο διπλανό τους. Ἀπὸ τὴν ἄλλη δὲν συνειδητοποιοῦν ὅτι αὐτὸ ποὺ κάνουν οὐσιαστικὰ εἶναι νὰ σκεπάζουν τὰ δικὰ τους λάθη καὶ πάθη.
Αὐτὸ τὸ κάνουν ἀσυνείδητα εἶναι ὅτι προβάλουν μία ἀδιόρατη ἀσπίδα ἄρνησης νὰ δεχθοῦνε μία συμβουλὴ, ἕνα καλὸ τοῦ ἄλλου μὲ μία δῆθεν ἠθικὴ ἡ ὁποία ἐνίοτε ἐκφράζεται καὶ μὲ ἀνήθικο χιούμορ. Ἐπίσης δὲν ἐπιτρέπουν ἀκόμα καὶ στὸν ἀδελφὸ τους νὰ τοὺς βοηθήσει παρόλο ποὺ ἔχουν κάνει λάθος. Τέλος τροφοδοτοῦν τὸν ἑαυτὸ τους μὲ ἐωσφορικὴ δῆθεν ἀγάπη καὶ ταυτόχρονα ἀποσυνδέονται ἀπὸ τὴν πραγματικὴ ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ.
Συνοπτικὰ οἱ τρεῖς κατηγορίες χριστιανῶν εἶναι: ἡ πρώτη τῶν ἁγίων, ἡ δεύτερη τῶν ἁμαρτωλῶν ποὺ μετανοοῦν καὶ ἡ τρίτη τῶν ἁμαρτωλῶν ποὺ δὲν μετανοοῦν. Ὁ καθένας τώρα θὰ μποροῦσε νὰ σκεφτεῖ ποὺ βρίσκεται, ἀλλὰ αὐτὸ ποὺ θὰ μποροῦσε νὰ σκεφτεῖ γιὰ τὸν ἑαυτὸ του εἶναι νὰ πεῖ «μπορεῖ νὰ μὴν ἀνήκω στὴν πρώτη κατηγορία τῶν ἁγίων, ἀλλὰ προσπαθῶ νὰ εἶμαι ἢ εἶμαι στὴν κατηγορία τῶν ἁμαρτωλῶν ποὺ ἐκφράζουν μετάνοια». Σὲ καμία ὅμως περίπτωση ἕνας πιστὸς δὲν θὰ πεῖ στὸν ἑαυτὸ του ὅτι ἀνήκει στὴν κατηγορία τῶν ἀμετανοήτων ἤ ἄν ὑπάρχει κάποιος τότε θὰ εἶναι ἐξαίρεση. Δὲν μποροῦμε νὰ γνωρίζουμε τὰ ἄδηλα καὶ τὰ κρύφια τῆς καρδίας τοῦ κάθε ἀνθρώπου, ἀλλὰ ὅμως μποροῦμε νὰ δοῦμε τὶ μποροῦμε νὰ κάνουμε μὲ τὸν ἑαυτό μας.
Αὐτὸ ὅμως ποὺ θὰ πρέπει νὰ δοῦμε κυρίως ὄχι ἁπλῶς τὶ πιστεύουμε γιὰ τὸν ἑαυτὸ μας, ἀλλὰ τὶ σταυρὸ σηκώνουμε στην πραγματικότητα, διότι μέσα ἀπὸ αὐτὴν προοπτικὴ μποροῦμε νὰ ἀξιολογήσουμε τὸν ἑαυτό μας. Ἐάν πιστεύει κάποιος ὅτι σηκώνει σταυρὸ θὰ πρέπει νᾶ δεῖ ἐὰν αὐτὸς ὁ σταυρὸς ποὺ σηκώνει εἶναι ὁ σταυρὸς τῆς μετανοίας συνειδητά, ἢ ὁ σταυρὸς τῆς ἀρνήσεως ἀσυνείδητα.
Ἄν περιγράφεις τὸν ἑαυτὸ σου μὲ ἐσωτερικοὺς διαλόγους στὸ τι δὲν κάνεις καλὰ καὶ πῶς θὰ τὸν βελτιώσεις,
ἄν συμβουλεύεις μὲ τὴν σιωπὴ σου καὶ τὸ παράδειγμα σου τὸν ἄνθρωπο ποὺ ἀγαπᾶς, τὸ παιδὶ σου καὶ τὸν διπλανό σου,
ἄν ἀναζητᾶς στὴν προσωπικὴ σου ζωὴ τὸ καλὸ καὶ τὸ καλὸ νὰ τὸ ἐπιδιώκεις ἐν Χριστῷ,
ἄν στὴν ζωὴ σου ἀναζητᾶς τὴν Χάρη τοῦ Θεοῦ γιὰ νὰ σὲ χαριτώνει μὲ πληρότητα χαρᾶς,
ἄν μέσα ἀπὸ μικρὲς στιγμὲς ἀνακαλύπτεις τὸ μεγαλεῖο τοῦ Θεοῦ ποὺ σοῦ δίνει χαρὰ καὶ ἐλπίδα,
τότε βρίσκεσαι στὴν κατηγορία τῶν μετανοοῦντων, διάλεξες τὸν σταυρὸ τῆς μετανοίας.
Ἄν περιγράφεις τὸν ἑαυτὸ σου τὶ κάνει τόσο καλὰ καὶ αὐτὸ τὸ καλὸ τὸ κάνει ὅσο κανένας ἄλλος παρουσιάζοντας ἀκόμα καὶ τὰ ἐπιτεύγματα καὶ ἀνδραγαθήματα σου,
ἄν συμβουλεύεις τὸν ἄνθρωπο ποὺ ἀγαπᾶς, τὸ παιδὶ σου καὶ τὸν διπλανὸ σου μὲ λογικὲς συμβουλὲς οἱ ὁποῖες εἶναι ἀκαταμάχητες καὶ γοητευτικὲς καὶ σὲ θαυμάζει ὁ καθένας ὅπως περιγράφεις αὐτὲς τὶς συμβουλές,
ἄν ἐπιδιώκεις νὰ βρίσκεις χαρὰ μέσα ἀπὸ ὑλικὰ ἀγαθὰ καὶ θέλεις νὰ τὰ αὐξήσεις εἰς βάρος τοῦ ἄλλου,
ἄν θέλεις νὰ μιλᾶς γιὰ τὶς δικές σου ἀνάγκες καὶ ἀγνοεῖς τὶς ἀνάγκες τοῦ διπλανοῦ σου,
τότε ἔχεις ἐπιλέξει τὸν σταυρὸ τῆς ἀρνήσεως, ἀνήκεις στὴν κατηγορία τῶν ἀμετανοήτων.
Τελικὰ ἡ σωτηρία τοῦ ἀνθρώπου ἐξαρτᾶται μὲ τὸν τρόπο ποὺ σχετίζεται κάποιος μὲ τὸν διπλανὸ του καὶ ὄχι μὲ αὐτὸ ποὺ νομίζει ὅτι εἶναι ἢ τὶ κάνει κατὰ τὴν ἄποψη του.
Οἱ περισσότεροι χριστιανοὶ συνήθως μιλάνε γιὰ τὸν σταυρὸ τους, ἀλλὰ ἀσυνείδητα ἐπιλέγουν τὸν σταυρὸ τῆς ἀρνήσεως, μιλάνε τὶ πρέπει νὰ γίνει καλὰ σὲ μία κοινωνία, ἀλλὰ κάνουν τὰ ἀντίθετα στὴν μικρὴ τους κοινωνία στὴν ἐνορία τους ἤ στὴν εὐρύτερη οἰκογένεια τους. Εἶναι σημαντικὸ νὰ γίνεται ἕνας εἰλικρινὴς ἐσωτερικὸς διάλογος μὲ τὸν ἑαυτὸ μας. Αὐτὸ ποὺ ἀλλάζει τὴν κοινωνία καὶ τὸν διπλανὸ μας εἴτε εἶναι πολὺ κοντὰ μας εἴτε ὄχι εἶναι το παράδειγμα μας καὶ ὄχι ἡ εὐφυία καὶ ἡ μόρφωση.
Τὸ πρότυπό μας εἶναι ὁ Χριστὸς, εἶναι ἡ σταυρικὴ του θυσία χωρὶς ἀνταλλάγματα. Αὐτὸ ποὺ πρέπει νὰ κάνω ἐγὼ εἶναι νὰ ἀλλάζω ἐγὼ πρώτα καὶ στὸ ποσοστὸ ποὺ ἀλλάζω ἐγὼ πρώτα, στὸ ἴδιο ποσοστὸ ἀλλάζει ὁ ἄλλος καὶ ἡ κοινωνία μας. Δημιουργοῦμε καὶ πλάθουμε τὴν μελλοντικὴ γενεὰ μὲ τὸ παράδειγμά μας καὶ ὄχι μὲ τα πτυχία μας διότι ἀπὸ μόνα τους δὲν φθάνουν. Ἐπομένως ἡ εἰκόνα τοῦ Γολγοθᾶ καὶ ἡ Κυριακὴ τῆς Σταυροπροσκυνήσεως δὲν εἶναι μόνο ἀνάμνηση, ἀλλὰ προσωπικὴ βιωματικὴ ἐπανάληψη μὲ ἀναστάσιμα ἀποτελέσματα σὲ ὅλα τὰ ἐπίπεδα, προσωπικὸ, οἰκογενειακὸ καὶ στὸ ἴδιο τὸ ἔθνος.
Ἄς συνεχίσουμε τὴν σταυροαναστάσιμη πορεία μας ὅσο δύσκολη καὶ ἐὰν εἶναι. Ἄς ἐπιλέξουμε συνειδητὰ τὸν σταυρὸ τῆς μετανοίας. Ἄς κάνουμε τώρα τὴν διαφορὰ συγκρίνοντας τὸ πρὶν καὶ τὸ μετὰ μὲ τὸν ἑαυτὸ μας. Ποτὲ δὲν εἶναι ἀργά, ἔχουμε χρόνο καὶ προλαβαίνουμε διότι ὅλοι μποροῦμε. Στὸ τέλος ἀποζημειωνόμαστε μὲ τὴν ἀναστάσιμη χαρά καὶ ἡ εὐχὴ μας εἶναι νὰ συναντηθοῦμε ὅλοι μας ἐν Χριστῷ.
Καλὸ Πάσχα μὲ ἀγῶνα καὶ ἔργα μετανοίας!
ὁ Θεσσαλονίκης Γρηγόριος