Ὁ Ὃσιος Παχώµιος (1839-1905), κατὰ κόσµον Παναγιώτης Ἀρελλᾶς, καταγόµενος ἀπὸ τὴν Ἐλάτα τῆς Χίου, ὕστερα ἀπὸ πολλὲς ταλαιπωρίες καὶ περιπλανήσεις στὴν Κωνσταντινούπολιν, ὅπου δεκαεπτὰ ἐτῶν µετέβη διὰ νὰ ἐργαστεῖ, ὁδηγήθηκε Θείᾳ Προνοίᾳ στὴν κοινοβιακὴ Μονὴ τοῦ Ἁγίου Σάββα στὰ Ἱεροσόλυµα, ἀφοῦ ὁ ἴδιος, καταζητούµενος ἀπὸ τὶς τουρκικὲς Ἀρχές, προσευχηθεὶς καὶ αἰτήσας τὴ σωτηρία του, ὑπεσχέθη στὸ Θεὸν τὴν ἀφιέρωσίν του στὴ µοναχικὴ ζωή.
Ὁ δυναµικός, ζωηρός, εὐέξαπτος καὶ εὐκίνητος νεαρὸς µὲ,τὸν ἐνθουσιώδη καὶ αὐθόρµητον χαρακτῆρα του, ἀφοσιώθηκε στὰ ἱερά του καθήκοντα ὡς µοναχός, Παχώµιος ὀνοµασθείς, κατεδάµασε τὰ πάθη του καὶ ἐνεφάνισε πνευµατικὴ πρόοδο στὸ κοινόβιο, ἡ ὁποία προσείλκυσε τὴν προσοχὴ τοῦ Ἡγουµένου τῆς Μονῆς.
Μετὰ ἀπὸ παραµονὴ λίγων ἐτῶν στὴ Μονὴ τοῦ Ἁγίου
Σάββα ἐπέστρεψε στὴ Χίο καὶ ἐγκαταστάθηκε στὸ ἱστορικὸ σπήλαιο τοῦ Προβατᾶ, ὅπου πρὸ πολλῶν αἰώνων ἀσκήτευσαν οἱ τρεῖς Ἅγιοι Πατέρες, Νικήτας, Ἰωάννης καὶ Ἰωσήφ, οἱ ὁποῖοι καὶ ἵδρυσαν τὴν ἱστορικὴ Νέα Μονὴ Χίου.
Ἐδῶ, ἐν νηστείᾳ καὶ προσευχῇ καὶ γονυκλισίαις διήρχετο τὰς ἡµέρας καὶ τὰς νύκτας καὶ ἀσκούµενος µὲ θεῖον ζῆλον ἵδρυσε τὴν Ἱερὰ Σκήτη τῶν Ἁγίων Πατέρων. Μεταξὺ οὐρανοῦ καὶ γῆς, µακριὰ ἀπὸ τὴν τύρβη τῆς κοινωνίας, ἀποµονωµένος ἀγωνιζόταν τὸν καλὸν ἀγῶνα τῆς ἀρετῆς. Ἐπιδόθηκε σὲ αὐστηρὴ ἄσκηση, πάλεψε κυριολεκτικὰ µὲ τοὺς δαίµονας καὶ τὶς ἀντιξοότητες, τὶς
ὁποῖες ἀντιµετώπιζε ἀπὸ τὰ ὄργανα τοῦ σατανᾶ.
Ἡ κοινοβιακὴ Σκήτη τῶν Ἁγίων Πατέρων σύντοµα ἄρχισε νὰ ἐπανδρώνεται, ὥστε κατὰ τὴν κοίµησιν τοῦ Γέροντος καὶ ἱδρυτοῦ της ἀριθµοῦσε περὶ τοὺς 65 µοναχούς. Παρὰ τὶς αὐστηρές του µεθόδους ἀσκήσεως ἔσπευδαν νὰ συµµονάσουν ἄνθρωποι ἀπὸ τὴ γειτονικὴ Ἰωνία (Τσεσµέ), τὴ Χίο, ἀλλὰ καὶ διάφορα µέρη τῆς Ἑλλάδος.
Ἡ ἀπήχησίς του στὴ Χιακὴ Κοινωνία ὑπῆρξε πολὺ µεγάλη. Οἱ παλαιότεροι τὸν ἀνέφεραν µὲ πολὺ σεβασµό, ἀνάµεικτο µὲ φόβο, ποὺ ἐπήγαζε ἀπὸ τὴν αὐστηρότητα τῆς βιοτῆς του, σὲ σηµεῖο ποὺ ἂν κάποιος διακρινόταν γιὰ αὐστηρότητα χαρακτῆρος, συνήθιζαν νὰ λέγουν τὴ φράσιν «σὰν τὸν Παχώµιο εἶσαι (ἢ εἶναι)». Ὅταν κατέβαινε στὴν πόλιν τῆς Χίου, φοροῦσε
πάντοτε πολὺ χαµηλὰ τὸ κουκούλι του, ὥστε µετὰ βίας διέκρινε κανεὶς τὸ πρόσωπόν του. Ἐτιµᾶτο πολὺ ἀπὸ τὸ λαὸ καὶ τὶς ἐκκλησιαστικὲς ἀρχὲς τοῦ τόπου γιὰ τὴν ἄµεµπτη ἐν γένει βιοτή του.
Χαρακτηριστικὸ παράδειγµα ὁ Ἅγιος Νεκτάριος, ὁ ὁποῖος γνώρισε στὰ πρῶτα χρόνια τῆς πνευµατικῆς του πορείας τὸν Ὅσιο καὶ ἡ γνωριµία τους αὐτὴ ἦταν καταλυτικὴ γιὰ τὴ µετέπειτα ζωή του. Διὰ συνδροµῆς τοῦ Ὁσίου Παχωµίου καὶ δι' ἐξόδοις τοῦ Ἰωάννη Χωρέµη ὁ Ἅγιος Νεκτάριος ἐσπούδασε τὴ Θεολογία. Ὁ δὲ Ἅγιος Νεκτάριος, ὁ ὁποῖος τηροῦσε συχνὴ ἀλληλογραφία µὲ τὸν Ὅσιο γιὰ πνευµατικὰ θέµατα, ἐνήργησε τὰ δέοντα, ὥστε λίγο πρὶν τὴν τελευτὴ τοῦ Ὁσίου νὰ νοσηλευθεῖ στὸν «Εὐαγγελισµόν».
Χαρακτηριστικὸ παράδειγµα ὁ Ἅγιος Νεκτάριος, ὁ ὁποῖος γνώρισε στὰ πρῶτα χρόνια τῆς πνευµατικῆς του πορείας τὸν Ὅσιο καὶ ἡ γνωριµία τους αὐτὴ ἦταν καταλυτικὴ γιὰ τὴ µετέπειτα ζωή του. Διὰ συνδροµῆς τοῦ Ὁσίου Παχωµίου καὶ δι' ἐξόδοις τοῦ Ἰωάννη Χωρέµη ὁ Ἅγιος Νεκτάριος ἐσπούδασε τὴ Θεολογία. Ὁ δὲ Ἅγιος Νεκτάριος, ὁ ὁποῖος τηροῦσε συχνὴ ἀλληλογραφία µὲ τὸν Ὅσιο γιὰ πνευµατικὰ θέµατα, ἐνήργησε τὰ δέοντα, ὥστε λίγο πρὶν τὴν τελευτὴ τοῦ Ὁσίου νὰ νοσηλευθεῖ στὸν «Εὐαγγελισµόν».
Ὁ Παχώµιος, βαθύτατα εὐσεβής, ἐλεήµων καὶ
ἀφιλοχρήµατος, ὅλες τὶς εἰσπράξεις τῆς Σκήτεως τὶς διέθεσε ὄχι µόνο πρὸς πλήρη κάλυψιν τῶν ἀναγκῶν τῶν µοναχῶν καὶ τῶν µοναζουσῶν τοῦ Παρθενῶνος, σὲ τροφή, ἔνδυση καὶ στέγασιν, ἀλλὰ διὰ συνδροµῆς του ἐκτίσθη µεγαλόπρεπος ναὸς στὴ γενέτειρά του καὶ ἐπισκευάσθηκε ὁ κατακρηµνησθεὶς τροῦλος τῆς Νέας Μονῆς.
Οἱ προσφορές του στὴ Χίο εἶναι πολλές. Ὁ Γέροντας
συµβουλεύει, παροτρύνει, καθοδηγεῖ, παραινεῖ τοὺς πιστοὺς ποὺ συρρέουν στὴ Σκήτη, διδάσκει λόγῳ καὶ ἔργῳ, µεσολαβεῖ στὶς τοπικὲς ἀρχὲς γιὰ τὰ καθηµερινὰ θέµατά τους. Ἡ Σκήτη καθίσταται πόλος ἕλξεως, ἀνεγείρονται νέα κτήρια, µοναχοὶ συγκεντρώνονται ἀπὸ ὅλες τὶς γωνιὲς τῆς Ἑλλάδος. Εἶχε εἰσχωρήσει εὐεργετικὰ στὴ χιακὴ κοινωνία ἡ προσωπικότητα τοῦ
ἀοιδίµου Γέροντα.
Γιὰ τὴν ἀλήθεια τοῦ Εὐαγγελίου ἦλθε σὲ σύγκρουσιν µὲ
αἱρετικοὺς καὶ ἔγραψε ἐναντίον τους τὴν «Ὑπεράσπισιν τῆς ἀλήθειας καὶ νίκην κατὰ τοῦ διαβόλου», ὅπου ἀναιρεῖ τὰ φληναφήµατα τῶν αἱρετικῶν. Τὸ αὐτὸ ἔπραξε ὡς πρώιµος ἀντιοικουµενιστὴς κατὰ τῶν αἱρετικῶν διδασκαλιῶν τοῦ καθηγητοῦ Δ. Μικρούδη, τὸν ὁποῖον ἐκάλεσε σὲ δηµόσιο διάλογο, ἀλλὰ ἐκεῖνος δὲν προσῆλθε.
Οἱ µοναχοὶ διηγοῦνται ἀπὸ τοὺς παλαιοτέρους ὅτι εἶχε τὸ χάρισµα τῶν δακρύων καὶ τῆς προοράσεως.
Γενικῶς, ὁ σεπτὸς πατὴρ καὶ Γέροντας Παχώµιος ὑπῆρξε µία ἔντονη µοναχικὴ καὶ θρησκευτικὴ προσωπικότης τοῦ τέλους τοῦ 19ου αἰῶνος καὶ τῶν ἀρχῶν τοῦ 20ου, µὲ ὑψηλὸ κῦρος καὶ βαθειὰ ἐπιρροὴ στὴν πνευµατικότητα τῶν µαζῶν τοῦ Χιακοὺ λαοῦ.
Ἡ µνήµη του εἶναι ζωντανὴ καὶ ὁ ἴδιος ἀποτελεῖ πρότυπον τῆς εὐσεβείας καὶ κανόνα τῆς µοναχικῆς ζωῆς. Τὰ θαύµατα ποὺ ἐγένοντο καὶ γίνονται στὶς ἡµέρες µας διὰ πρεσβειῶν του, δίνουν τὴν παρηγοριὰ καὶ τὴ στήριξη στοὺς ἀδύνατους τῶν ἡµερῶν.
Κλῆρος καὶ λαὸς αἰτούµεθα τὴν πρεσβεία τοῦ Ὁσίου πατρὸςnἡµῶν Παχωµίου τοῦ νέου, πρὸς τὸν Κύριον ἡµῶν, ὅπως καταπέµπει διηνεκῶς τὴ θεία του Χάρη, τὴν πάντοτε τὰ ἀσθενῆ θεραπεύουσα καὶ τὰ ἐλλείποντα ἀναπληροῦσα, πρὸς φωτισµὸν
τοῦ ἱεροῦ κλήρου νὰ φυλάσσει µὲ βαθείαν πίστην τὴν ἱερὰν παρακαταθήκην τῆς ὀρθόδοξου Ἐκκλησίας, πρὸς θεραπείαν πάντων τῶν ψυχικῶς καὶ σωµατικῶς πασχόντων, πρὸς ἐνίσχυση τῶν ἐµπεριστάτων ἐν γένει ἀδελφῶν µας καὶ ἀπαλλαγὴ τῆς πολυπαθοῦς πατρίδος µας ἀπὸ τὰ ὄρνεα ποὺ τὴν κατατρώγουν!
Ὅσιε τοῦ Θεοῦ Παχώµιε, πρέσβευε ὑπὲρ ἡµῶν!
Ἀρετῆς τὸν διδάσκαλον καὶ χρηστότητος, ἀζύγων θεῖον ἀλείπτην πρὸς σωτηρίαν λαμπρῶς ὡς νεόφωτον τῆς Χίου ἄστρον μέλψωμεν ὕμνοις, Παχώμιον, φαιδροῖς ἐκβοῶντες μυστικῶς· μυράλειπτρον εὐσεβείας τῇ εὐωδίᾳ εὐχῶν σου, χοροὺς προσφύγων σου κατεύφρανον.
Ἕτερον Ἀπολυτίκιον.
Τοῦ σπηλαίου Ἁγίων Πατέρων ἔνοικον, ἐν Προβατείῳ τῆς Χίου ὄρει καὶ πάλαι κλεινῶν ἀσκητῶν, καμάτων ἄρτι τὸν ὁμόζηλον, θεῖον Παχώμιον, εὐχῆς ὡς σοφὸν ὑφηγητὴν καὶ πρύτανιν μετανοίας ἐγκωμιάσωμεν πόθῳ, αὐτοῦ πρεσβείας ἐξαιτούμενοι.
Ἕτερον Ἀπολυτίκιον.
Ἦχος δ΄. Ταχὺ προκατάλαβε.
Ἀσκήσας ὡς ἄσαρκος ἐν τοῖς ἐσχάτοις καιροῖς, τὴν Χίον ἡγίασας ἱδρώτων ἀσκητικῶν, Παχώμιε, ῥείθροις σου· βίῳ γὰρ ἐναρέτῳ θεωθεὶς ἐποπτεύεις, ἄνωθεν ὑμνηπόλων εὐλαβῶν σοῦ χορείας, καὶ ἅπασι βραβεύεις ἰσχύν, ῥῶσιν καὶ δύναμιν.
Ἀπολυτίκιον.
Ἦχος πλ. α΄. Τὸν συνάναρχον Λόγον.
Ἦχος πλ. α΄. Τὸν συνάναρχον Λόγον.
Ἀρετῆς τὸν διδάσκαλον καὶ χρηστότητος, ἀζύγων θεῖον ἀλείπτην πρὸς σωτηρίαν λαμπρῶς ὡς νεόφωτον τῆς Χίου ἄστρον μέλψωμεν ὕμνοις, Παχώμιον, φαιδροῖς ἐκβοῶντες μυστικῶς· μυράλειπτρον εὐσεβείας τῇ εὐωδίᾳ εὐχῶν σου, χοροὺς προσφύγων σου κατεύφρανον.
Ἕτερον Ἀπολυτίκιον.
Τοῦ σπηλαίου Ἁγίων Πατέρων ἔνοικον, ἐν Προβατείῳ τῆς Χίου ὄρει καὶ πάλαι κλεινῶν ἀσκητῶν, καμάτων ἄρτι τὸν ὁμόζηλον, θεῖον Παχώμιον, εὐχῆς ὡς σοφὸν ὑφηγητὴν καὶ πρύτανιν μετανοίας ἐγκωμιάσωμεν πόθῳ, αὐτοῦ πρεσβείας ἐξαιτούμενοι.
Ἕτερον Ἀπολυτίκιον.
Ἦχος δ΄. Ταχὺ προκατάλαβε.
Ἀσκήσας ὡς ἄσαρκος ἐν τοῖς ἐσχάτοις καιροῖς, τὴν Χίον ἡγίασας ἱδρώτων ἀσκητικῶν, Παχώμιε, ῥείθροις σου· βίῳ γὰρ ἐναρέτῳ θεωθεὶς ἐποπτεύεις, ἄνωθεν ὑμνηπόλων εὐλαβῶν σοῦ χορείας, καὶ ἅπασι βραβεύεις ἰσχύν, ῥῶσιν καὶ δύναμιν.