Δευτέρα 26 Αυγούστου 2024
Κυριακή 25 Αυγούστου 2024
Η ΑΓΙΟΤΗΤΑ - ΣΧΕΤΙΚΗ ΑΝΑΜΑΡΤΗΣΙΑ ΤΗΣ ΠΑΡΘΕΝΟΥ ΜΑΡΙΑΣ
Μὲ τὴν εὐκαιρία τῆς ἐπικείμενης ἑορτῆς τῆς Κοιμήσεως τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου δημοσιεύουμε τὸ παρακάτω κείμενο τοῦ Ἀρχιμανδρίτου π. Νικηφόρου Νάσσου:
Ἡ Ὑπεραγία Θεοτόκος Μαρία εἶναι ὁ πλέον ἐκλεκτός καρπός τῆς ἀνθρωπότητος, τό εὐλογημένο ἐκεῖνο πρόσωπο πού ἕνωσε μέ τή συνεργία της τή γῆ μέ τόν οὐρανό, ἀφοῦ «ἐκ τῶν ἀγνῶν αἱμάτων αὐτῆς» ἔλαβε τό κατά σάρκα ὁ Ποιητής τοῦ κόσμου. Ἡ Ἁγιότητα τῆς Θεοτόκου ἄρχεται «ἐκ κοιλίας μητρός» αὐτῆς1. Ἡ Ὑπεραγία Μητέρα τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ Χριστοῦ ἔχει Ἁγιότητα - ὡς μετοχή βεβαίως στήν Ἁγιότητα τοῦ Θεοῦ - σέ βαθμό ὑψηλότερο ἀπό τήν Ἁγιότητα ὅλων τῶν Προφητῶν, Ἀποστόλων καί Ἁγίων τῆς Παλαιᾶς καί τῆς Καινῆς Διαθήκης. Ἐκπροσωπεῖ μάλιστα τόν ὕψιστο βαθμό Ἁγιότητος ὁλοκλήρου τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης καί ἀποκαλεῖται ἀπό τόν ἅγιο Ἰωάννη τόν Δαμασκηνό ὡς «τό τῆς Παλαιᾶς καί Καινῆς Διαθήκης συμπέρασμα»2 . Ὁ ἴδιος Πατήρ καί Δογματολόγος τῆς Ἐκκλησίας θά περιγράψει τήν ἁγία ζωή τῆς Παρθένου Μαρίας πρό τοῦ Εὐαγγελισμοῦ μέ αὐτά τά λόγια:
«Εἶτα ἐν τῷ οἴκῳ Θεοῦ φυτευθεῖσά τε καί πιανθεῖσα τῷ Πνεύματι, ὡσεί ἐλαία κατάκαρπος, πάσης ἀρετῆς καταγώγιον γέγονε, πάσης βιωτικῆς καί σαρκικῆς ἐπιθυμίας τόν νοῦν ἀποστήσασα καί οὕτω παρθένον τήν ψυχήν συντηρήσασα σύν τῷ σώματι, ὡς ἔπρεπε τήν Θεόν ἐγκόλπιον ὑποδέχεσθαι μέλλουσαν· ἅγιος γάρ ὤν, ἐν ἁγίοις ἀναπαύεται· οὕτω τοίνυν ἁγιωσύνην μετέρχεται καί ναός ἅγιος καί θαυμαστός τοῦ ὑψίστου Θεοῦ ἀναδείκνυται ἄξιος»3 .
Ἡ Θεοτόκος εἶναι τό πρῶτο Εὐαγγέλιο, ὅπως χαρακτηριστικά γράφει ὁ π. Ἰουστῖνος Πόποβιτς, «τό πρῶτο Εὐαγγέλιο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ πού σαρκώθηκε στόν γήινο κόσμο μας, Εὐαγγέλιο τέλειο, χρονο αἰώνιο, θεανθρώπινο. Γιατί γέννησε τόν Θεάνθρωπο Χριστό καί παρέμεινε παντοτινά, Θεοτόκος»4 . Ἡ Ἁγιότητα καί ἡ ἀρετή τῆς Παρθένου Μαρίας, «τήν κτίσιν πᾶσαν ἐκβέβηκεν», σύμφωνα μέ τόν Θεοφύλακτο Βουλγαρίας5 . Αὐτή κατέστη τύπος τῆς χριστιανικῆς Ἁγιότητος6 . Ὅμως, αὐτή ἡ Ἁγιότητα τῆς Παρθένου δέν εἶναι ἀπότοκος ἀναμαρτησίας, σύμφωνα μέ τήν καθ᾿ ἡμᾶς Παράδοση7 , ἀφοῦ ἡ Παναγία, παρά τήν Ἁγιότητά της δέν τοποθετεῖται στό ἐπίπεδο τοῦ ἀκτίστου Θεοῦ.
Ἡ Θεοτόκος, ὡς ὑποκείμενη καί αὐτή στίς συνέπειες τῆς προπατορικῆς πτώσεως, δέν ἔχει ἀπόλυτη ἀναμαρτησία, ἀλλά σχετική. Μόνο ὁ Θεός ἔχει ἀπόλυτη ἀναμαρτησία. Πρίν τήν ἐνανθρώπηση τοῦ Υἱοῦ καί Λόγου τοῦ Θεοῦ, ἡ ἁμαρτία καί ὁ θάνατος βασιλεύει στόν κόσμο. Κατά τόν ἅγιο Ἰωάννη τόν Χρυσόστομο, «ἐβασιλεύετο ἡμῶν ἡ φύσις ὑπό τοῦ διαβόλου, ὑπό τῆς ἁμαρτίας, ὑπό τοῦ θανάτου. Καί ὁ μέν διάβολος ἠπάτα, ἡ δέ ἁμαρτία ἔσφαζεν, ὁ δέ θάνατος ἔθαπτεν»8 .
Ὁ ἐνανθρωπήσας Κύριος Ἰησοῦς Χριστός σώζει καί τήν Θεοτόκο «ἐκ τοῦ πτώματος ἐν ᾦ κατέστησεν καί αὐτήν ἡ τῆς Εὔας συγγένεια». Ἄλλωστε, ὅπως εἶναι γνωστό ἀπό τά κείμενα τῶν Ἁγίων Πατέρων (ἅγιος Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός), τό Ἅγιο Πνεῦμα τήν ἡμέρα τοῦ Εὐαγγελισμοῦ ἀπάλλαξε τήν Θεοτόκο ἀπό τίς συνέπειες τοῦ προπατορικοῦ ἁμαρτήματος καί τῆς παρέσχε δύναμη δεκτική τῆς θεότητος τοῦ Λόγου καί συνάμα καί γεννητική, ἱκανώνοντας την νά γίνει καί Θεοδόχος καί Θεοτόκος9 . Ἄλλωστε, «τό ὅτι ἐξελέγη αὕτη εἰς τό ὕψιστον λειτούργημα τῆς Μητρός τοῦ Θεοῦ δέν ὑπῆρξε γεγονός τυχαῖον καί αὐθαίρετον. Μόνη ἡ Παρθένος Μαρία ἦτο ὁ ἀντάξιος τῆς θείας ἐνανθρωπήσεως ναός! Ὁ Θεός Λόγος ἀπέβλεψεν εἰς τήν ἔκπαγλον ὡραιότητα τῆς ψυχῆς της, ὥστε νά δανεισθῇ ἐκ τῶν τιμίων αἱμάτων της τήν ἀνθρωπίνην αὐτοῦ φύσιν. Μήτηρ ἀνταξία τοῦ Δεσπότου καί Υἱοῦ της»10 .
Σύμφωνα μέ τούς Ἁγίους Πατέρες, ἡ ἀναμαρτησία τοῦ ἀκτίστου Θεοῦ τυγχάνει φυσική, «κατά φύσιν» κατάσταση, ὀντολογική, ἐνῶ τῆς Θεοτόκου ἐπίκτητη καί κατά χάριν, τήν ὁποία ἀπέκτησε μέσα στόν Ναό τοῦ Θεοῦ, κατά τήν παραμονή της ἐκεῖ. Στό πλαίσο αὐτό ὁ Ν. Καβάσιλας θεωρεῖ τήν Παρθένο ὡς ἀμέτοχη στήν παραμικρή ἁμαρτία, πρᾶγμα πού ἀποδεικνύουν, λέγει, οἱ κρίσεις τοῦ Θεοῦ γι᾿ αὐτήν. Γράφει ἀκριβῶς: «Ἔπειτα, τάς τοῦ Θεοῦ περί αὐτῆς ψήφους τίς οὐκ οἶδεν ὡς ἄγευστον αὐτήν ἁπάσης ἀποφαίνουσιν αὐτήν ἁμαρτίας»11 ;
Ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς, κάνοντας λόγο γιά τήν Ἁγιότητα τῆς Παρθένου θά τή διαζωγραφίσει παραστατικά, γράφοντας ὅτι ὁ Θεός, μετά τήν πτώση τῶν πρωτοπλάστων στόν ἐπίγειο Παράδεισο, ἤθελε νά στήσει στόν κόσμο μιά εἰκόνα «παντός καλοῦ» καί πάνω σ᾿ αὐτήν τήν εἰκόνα ἤθελε νά ζωγραφίσει τή δική Του εἰκόνα, ὥστε νά εἶναι ὑπόδειγμα καί στούς ἀγγέλους καί στούς ἀνθρώπους. Ἔτσι, ἔφτιαξε τήν Θεοτόκο, στολισμένη μέ κάλλος ἀσύγκριτο· τήν ἔφτιαξε πάγκαλη. Εἶχε ὅλα τά καλά καί ὅλα τά χαρίσματα. Ὅλα ὅσα εἶχε διαιρέσει ὁ Θεός στόν κόσμο, τά ἔδωσε στήν Παναγία Μητέρα Του. Ἡ Ὑπεραγία Θεοτόκος εἶχε ἕνα κρᾶμα ὁρατῶν καί ἀοράτων ἀγαθῶν, θείων καί ἀνθρωπίνων. Εἶναι κάλλος πού κοσμεῖ καί τούς δύο κόσμους, τόν κόσμο τῶν ἀγγέλων καί τόν κόσμο τῶν ἀνθρώπων. Ἐνῶ, λέγει ὁ Ἅγιος, γεννήθηκε στή γῆ, ἔφθασε στόν οὐρανό καί τόν ξεπέρασε καί αὐτόν μέ τήν ἀνάληψή της ἀπό τόν τάφο.
Τό σπουδαῖο αὐτό θεομητορικό κείμενο τοῦ ἁγίου Γρηγορίου, Ἀρχιεπισκόπου Θεσσαλονίκης ἔχει ὡς ἑξῆς:
«Καθάπερ γάρ βουληθείς ὁ Θεός εἰκόνα στήσασθαι παντός καλοῦ, καί τήν ἑαυτοῦ περί ταῦτα καθαρῶς ἐνδείξασθαι καί ἀγγέλοις καί ἀνθρώποις, οὕτω ταύτην οὕτω παγκάλην ὄντως ἐξειργάσατο, πάντα συνελών, οἷς πάντα διελών ἐκόσμησεν, ὁρατῶν τε καί ἀοράτων ἀγαθῶν κοινόν ὑποστήσας κόσμον, μᾶλλον δέ θείων καί ἀγγελικῶν καί ἀθρωπίνων πάντων καλῶν κοινόν αὐτήν ὑποδείξας κρᾶμα καί καλλονήν ὑπερτέραν, ἀμφοτέρους ἐπικοσμοῦσαν τούς κόσμους, ἀπό γῆς μέν ἠργμένην, μέχρι δέ οὐρανοῦ φθάσασαν, καί ὑπερβᾶσαν καί τοῦτον, τῇ παρά τοῦ τάφου νῦν πρός οὐρανόν ἀναλήψει»12 .
Κατά ταῦτα, ἡ Ὑπεραγία Θεοτόκος ἀποτελεῖ ὄντως τήν εἰκόνα κάθε καλοῦ καί ὡραίου, γι᾿ ἀγγέλους καί ἀνθρώπους. Ἀξίζει νά παρατεθεῖ μία ἐξέχουσα γνώμη τοῦ ἁγίου Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου, ὅτι ἡ Θεοτόκος «προτοῦ νά συλλάβῃ οὐσιωδῶς καί σωματικῶς τόν Υἱόν καί Λόγον τοῦ Θεοῦ, συνέλαβεν αὐτόν ἀσωμάτως καί πνευματικῶς ἐν τῇ αὐτῆς καρδίᾳ καί ἐκυοφόρησε καί ἐγέννησε κατά τόν μυστικόν τρόπον»13 . Καί ἐξ αὐτοῦ μπορεῖ νά καταδειχθεῖ τό ὕψος τῆς Ἁγιότητος τῆς Παρθένου Μαρίας.
Μέ τήν εὐκαιρία αὐτῆς τῆς ἀναφορᾶς στήν Ἁγιότητα τῆς Παρθένου Μαρίας, μποροῦμε ἐδῶ νά σημειώσουμε ὅτι εκφράζονται κατά καιρούς διάφορες δοξασίες περί τήν Ὑπεραγία Θεοτόκο, οὐσιαστικά ἀθεολόγητες καί κακόδοξες. Ὑπάρχουν κάποιες τάσεις ἐκπροσωπούμενες ἀπό θεολόγους, κληρικούς κ.ἄ., πού διδάσκουν νέες θεωρίες «καινοφανεῖς» καί «κενοφανεῖς» (νέες καί ἄδειες), ὅπως οἱ παλαιοί αἱρετικοί, «παρασυλλογιζόμενοι σοφιστικῶς», καί «τῶ ἰδίῳ νοΐ πληροφορούμενοι»14 .
Μία ἀπό αὐτές τίς τάσεις ἀπομειώνει τήν Ἁγιότητα τῆς Θεοτόκου, θεωρῶντας ὅτι δέν πρέπει νά τήν τιμοῦμε γιά τήν προσωπική ἀρετή καί τῆν Ἁγιότητά της, ἀλλά γιά τό μυστήριο τῆς θείας Οἰκονομίας, τό ὁποῖο ὑπούργησε . Πῶς, ὅμως, τό ὑπούργησε;15 Ποιά ἦταν ἡ προϋπόθεση γι᾿ αὐτήν τήν «ὑπουργία» τοῦ Μυστηρίου τῆς ἐν Χριστῷ σωτηρίας καί ἀπολυτρώσεως, ἄν ὄχι ἡ Ἁγιότητα τῆς Παρθένου Μαρίας; Μήπως ὁ Θεός Λόγος ἐπέλεξε τήν «τεκοῦσαν αὐτόν», ὡς ἕνα παθητικό ὄργανο, προκειμένου νά ἐνανθρωπήσει ἀπό αὐτήν; Ἤ ἐπίβλεψε «ἐπί τήν ταπείνωσιν τῆς δούλης αὐτοῦ», ὅπως ψάλλουμε στήν Ὑμνολογία; Τό δεύτερο, φυσικά, ἰσχύει. Συνεπῶς, ἡ ὑπερβολὴ τῆς Ἁγιότητος καταξίωσε τὴν Ἀγνή Κόρη τῆς Ναζαρέτ νὰ γίνει Μητέρα τοῦ ἐνανθρωπήσαντος Υἱοῦ καί Λόγου τοῦ Θεοῦ.
Ἐπίσης, ἀπομειώνεται ἀπό νεωτεριστές μεταπατερικούς θεολλογους ἡ Ἀειπαρθενία τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου, ὅπως αὐτή ἐκφράσθηκε πολύ νωρίς ἀπό Ἁγίους Πατέρες καί διατυπώθηκε δογματικῶς σέ Οἰκουμενικές Συνόδους. Εἶναι γνωστό ὅτι ἡ Ε’ Οἰκουμενική Σύνοδος κατεδίκασε ὅσους ἀρνοῦνται τήν Ἀειπαρθενία τῆς Θεοτόκου . Περί τοῦ ζητήματος τούτου, ὅμως, μπορεῖ ὁ ἀναγνώστης νά ἐνημερωθεῖ πληρέστατα ἀπό μία λίαν έξαιρετική μελέτη τοῦ καθηγητοῦ τῆς Δογματικῆς Θεολογίας στό ΑΠΘ, Ἰω. Κουρεμπελέ, μέ τίτλο: Ἡδονοδοξία, Κριτική στή μεταπατερική θεώρηση τῆς Παρθενίας τῆς Θεοτόκου16. Ἐκεῖ ἀνατρέπονται πεπλανημένες θεωρήσεις συγκεκριμένου καθηγητοῦ τῆς Θεολογίας, σχετικά μέ τήν Ἀειπαρθενία τῆς Παναγίας Μητέρας τοῦ Κυρίου μας.
Ἀπό τήν ἄλλη, παρατηρεῖται μιά παραποίηση τῶν πατερικῶν κειμένων πρός ἐξαγωγή συμπερασμάτων, πού θέλουν νά στηρίξουν καινά δόγματα καί κακόδοξες δυτικές περί τήν Θεοτόκο ἀντιλήψεις. Ἐδῶ μόνο θά σημειωθεῖ ἡ παρανόηση ἀπό κάποιους ἑνός χωρίου τοῦ ἁγίου Συμεών τοῦ Νέου Θεολόγου, σχετικό μέ τή Θεοτόκο. Συγκεκριμένα, παρουσιάζεται ὁ μεγάλος αὐτός Πατήρ καί ἐμπειρικός θεολόγος νά ταυτίζει τό σῶμα τοῦ Σεσαρκωμένου Λόγου, τοῦ Κυρίου, μέ αὐτό τῆς Μητέρας του, Παρθένου Μαρίας. Καί ἐξάγεται τό συμπέρασμα ὅτι μεταλαμβάνοντας οἱ πιστοί τό σῶμα καί τό Αἷμα τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ Χριστοῦ, μεταλαμβάνουμε καί τό σῶμα τῆς Θεοτόκου. Κάτι τέτοιο ὅμως δέν εἶπε ὁ ἅγιος Συμεών, οὔτε φυσικά μαρτυρεῖται στήν πατερική μας Παράδοση. Ὁ Ἅγιος, ἁπλῶς ὑποστηρίζει τήν ἄμεση σχέση τῆς σάρκας τοῦ Κυρίου μέ τήν σάρκα τῆς Μητέρας Του. Συγκεκριμένα ὁ φωτοφόρος Συμεών γράφει ὅτι «ἡ γάρ σάρξ τοῦ Κυρίου, τῆς Θεοτόκου ἐστί σάρξ». Δέν ἐννοεῖ ὅμως αὐτό πού ἑρμηνεύουν κάποιοι, ἤ αὐτό που λέγουν σέ ὁμιλίες τους κάποιοι ἱεροκήρυκες. Τό σῶμα τοῦ Χριστοῦ, τό ἑνωμένο μέ τή θεότητα, αὐτό μόνο σώζει καί θεοποιεῖ, παρέχοντας τήν αἰώνιο ζωή στόν κοινωνοῦντα (ἐμπροϋπόθετα) καί ὄχι τό σῶμα τῆς Θεοτόκου. Ἡ σάρκα τῆς Θεοτόκου ἀπετέλεσε ἁπλῶς τό φύραμα τῆς ἀνθρωπότητος τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ. Καί στό μυστήριο τῆς θείας Εὐχαριστίας μεταλαμβάνουμε τή σάρκα τοῦ Κυρίου, αὐτήν πού ἔχει θεωθεῖ διά τῆς ὑποστατικῆς ἑνώσεως, στό πρόσωπο τοῦ Θεοῦ Λόγου.Ὅλο τό ἐπίμαχο χωρίο τοῦ ἁγίου Συμεῶνος τοῦ Ν. Θεολόγου ἔχει ὡς ἑξῆς: «Πιστός ὁ λόγος· ἡ γάρ σάρξ τοῦ Κυρίου, τῆς Θεοτόκου ἐστι σάρξ· καί ἐξ αὐτῆς τῆς θεωθείσης τοῦ Κυρίου σαρκός μεταλαμβάνοντες, ζωήν αἰώνιον μεταλαμβάνειν ὁμολογοῦμεν τε καί πιστεύομεν, εἰ μή τι ἀναξίως καί εἰς κατάκριμα ἑαυτῶν ταύτην μᾶλλον ἐσθίομεν»17 .
Ὅμως, ἀπό αὐτή τήν παραδοσιακή παρατήρηση, πού δηλώνει σαφῶς καί μέ ξεχωριστή ἀκρίβεια τήν ὁμοουσιότητα τῆς ἀνθρώπινης φύσης τοῦ Λόγου μέ τήν ἐν γένει ἀνθρώπινη φύση, ἀπέχει πολύ ἡ θέση πού ὑποστηρίζει ὅτι στή θεία Εὐχαριστία μαζί μέ τό σῶμα τοῦ Χριστοῦ κοινωνοῦμε καί τό σῶμα τῆς Παναγίας. Κατά τοῦτο, «ἄλλο πρᾶγμα ἡ διπλή ὁμοουσιότητα τοῦ Χριστοῦ, μέ τόν Πατέρα κατά τήν Θεότητά του καί μέ τή μητέρα κατά τήν ἀνθρωπότητά του, καί ἄλλο πρᾶγμα ἡ σύγχυση τῆς σάρκας τοῦ Λόγου μέ τή σάρκα τῆς Παρθένου Μαρίας»18 . Ἑπομένως, δέν εἶναι δυνατόν νά μεταλαμβάνουμε τό σῶμα της Θεοτόκου, ἀφοῦ ὁ Χριστός, ὅπως λέγει ὁ ἅγιος Κύριλλος Ἀλεξανδρείας, ἀπό τό σῶμα τῆς Παναγίας, «σῶμα ἴδιον» ἐποίησε19 . Ἡ παρανόηση ἐν προκειμένῳ εἶναι ξεκάθαρη, ἀφοῦ ὁ ἅγιος Συμεών γράφει ρητῶς ὅτι «ἐξ αὐτῆς τῆς θεωθείσης τοῦ Κυρίου σαρκός μεταλαμβάνοντες, ζωήν αἰώνιον μεταλαμβάνειν ὁμολογοῦμεν». Δέν γράφει, βεβαίως, ὅτι ἀπό τή σάρκα τῆς Θεοτόκου μεταλαμβάνουμε αἰώνια ζωή. Δυστυχῶς, κάποιοι θεολόγοι παρερμηνεύουν τά λόγια τῶν Ἁγίων, προκειμένου νά παρουσιάσουν δικές τους ἀπόψεις, μή ἐρειδόμενες στήν πατερική μας Παράδοση.
Ἡ Πανάμωμος Θεοτόκος, συνεπῶς, εἶναι κατ᾿ ἄνθρωπον ἀναμάρτητη σχετικῶς καί ὄχι ἀπολύτως, ὅπως ὁ κατά φύσιν Ἅγιος, ὁ Χριστός. Εἶναι, «τό μόνο παν –τέλειο ὄν μετά τόν Θεάνθρωπο Χριστό», ὅπως θά σημειώσει ὁ μεγάλος Δογματολόγος τῆς Σερβίας, π. Ἰουστῖνος Πόποβιτς20 . Καί αὐτό διότι, κατά τόν ἴδιο, ἡ Θεοτόκος, μέ τόν πληρέστατο τρόπο ἐνσάρκωσε τόν Θεό ἐν αὐτῇ21 .
1. Ἰωάννου Δαμασκηνοῦ, Ἔκδοσις ἀκριβής τῆς ὀρθοδόξου πίστεως, 3, 2, ΕΠΕ 1, 84.
2. Ἰωάννου Δαμασκηνοῦ, Εἰς τόν Εὐαγγελισμόν τῆς Θεοτόκου, PG 96, 649A.
3. Ἰωάννου Δαμασκηνοῦ, Ἔκδοσις ἀκριβής…ΕΠΕ 1, 480.
4. Ἀρχιμ. Ἰουστίνου Πόποβιτς, Δογματική ὀρθόδοξη φιλοσοφίας τῆς ἀληθείας, ἐκδ. Ἱ. Μ. Μονή Βατοπεδίου, 2022, σελ. 830.
5. Λόγος εἰς τήν ἑορτήν τῆς Ὑπεραγίας Δεσποίνης ἡμῶν Θεοτόκου, ὅτε προσηνέχθη τῷ ναῷ ὑπό τῶν γεννητόρων αὐτῆς, PG 126, 129 B.
6. Βλ. Ἀμαλίας Σπουρλάκου – Εὐτυχιάδου, Ἡ Παναγία Θεοτόκος τύπος χριστιανικῆς ἁγιότητος, (Διδ. Διατριβή), Ἀθήνα 1990.
7. Βλ. Χρ. Κοντάκη, Ἡ διδασκαλία τῶν Πατέρων περί τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου και τῆς ὀφειλομένης πρός αὐτήν τιμῆς, Θεσσαλονίκη 1999, σελ. 144.
8. Ἰωάννου Χρυσοστόμου, Εἰς τό ὅτι Παλαιᾶς καί Καινῆς Διαθήκης εἶς ὁ νομοθέτης», PG 56, 403.
9. Ἰωάννου Δαμασκηνοῦ, Ἔκδοσις ἀκριβής τῆς ὀρθοδόξου πίστεως 46, PG 94, 985.
10. Ἀν. Θεοδώρου, Ἡ περί Τριάδος καί Χριστοῦ διδασκαλία τῆς Παρακλητικῆς, ἐν Ἀθήναις 1962, σελ. 33.
11. Λόγος εἰς τήν Γέννησιν τῆς Θεοτόκου, βλ. Π. Νέλλα, Ἡ Θεομῆτορ, σελ. 82.
12. Γρηγορίου Παλαμᾶ, Εἰς τήν πάνσεπτον Κοίμησιν, PG 151, 468ΑΒ.
13. Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου, Ἑορτοδρόμιον, ἐν Βεντίᾳ 1836, σελ. 254.
14. Mansi 1, 260C.
15. Ἡ φράση «ὑπουργός τῆς οἰκονομίας», γιά τήν Ὑπεραγία Θεοτόκο, ἀνήκει στόν ἅγιο Κύριλλο Ἀλεξανδρείας: «Ὅτι γέγονε μέν ὑπουργός τῆς οἰκονομίας αὐτή τεκοῦσα τήν σάρκα». Βλ. Ὁμιλία Εἰς Λουκᾶν, PG 72, 509 A, Ὁμιλία 11, PG 77, 1032 C.
16. Γ. Ράλλη - Μ. Ποτλῆ, Σύνταγμα τῶν θείων καί ἱερῶν Κανόνων, τόμ. Β΄, σελ. 292.
17. Συμεών Ν. Θεολόγου, Βίβλος τῶν Ἠθικῶν, 1, 10. SC 122, Paris 1966, σελ. 264.
18. Χρ. Σταμούλη, Θεοτόκος καί ὀρθόδοξο δόγμα, σελ. 243.
19. Κυρίλλου Ἀλεξανδρείας, Κατά ἀνθρωπομορφιτῶν, 22, ὅ.π. Χρ. Σταμούλη, μν. ἔργ.
20. Ἀρχιμ. Ἰουστίνου Πόποβιτς, Δογματική ὅ.π., σελ. 835.
21. Ὅ.π.
Παρασκευή 23 Αυγούστου 2024
O ΑΛΗΘΙΝΟΣ ΣΚΟΠΟΣ ΤΗΣ ΖΩΗΣ (Όσιος Θεοφάνης ο έγκλειστος)
Ο αληθινός σκοπός της ζωής.
Τι έπαθες; Τι ερωτήσεις είν’ αυτές; “Δεν ξέρω τι να κάνω με τη ζωή μου. Θα έπρεπε να κάνω κάτι ιδιαίτερο; Θα έπρεπε να καθορίσω έναν ειδικό στόχο για τον εαυτό μου;”. Με έκπληξη διάβασα τις παράξενες σκέψεις σου. Πώς σου ήρθαν; Μα αυτό ακριβώς αποφάσισες, όταν εκδήλωσες την επιθυμία να σταθείς στο ύψος της ανθρώπινης αξίας, όπως την καθόρισε ο Θεός. Τι συζητάμε, λοιπόν, τόσο καιρό;
Οι ξαφνικοί προβληματισμοί σου με κάνουν να εικάσω ότι ανάμεσα στους φίλους σου υπάρχουν νεωτεριστές διανοούμενοι, ή ότι συνδέθηκες με κάποια παρέα τέτοιων ανθρώπων, που αλλοίωσαν τη σκέψη σου και σκόρπισαν την ορθοφροσύνη σου. Αυτοί είναι που παραληρούν συνήθως έτσι, αναμασώντας εκφράσεις όπως “το καλό της ανθρωπότητας” και το ‘‘καλό του λαού”. Σαγηνεύτηκες, φαίνεται, από τις μεγαλοστομίες τους και, όταν γύρισες τα μάτια σου στην πραγματικότητα της ζωής σου, είδες με θλίψη, ίσως και με τύψεις, ότι «φυτοζωούσες» στον στενό κύκλο της οικογένειας σου χωρίς κανένα κέρδος ή σκοπό. Ω! Μόλις τώρα κάποιος σου άνοιξε τα μάτια!
Αν η εικασία μου είναι σωστή, τότε μου χρωστάς μιαν εξήγηση και μια συγγνώμη, γιατί, μολονότι υποσχέθηκες να μου γράφεις για όλα με ευθύτητα, δεν τήρησες την υπόσχεση σου. Είτε έτσι, πάντως, είτε αλλιώς, δεν μπορώ να παραβλέψω τα προβλήματα και τους προβληματισμούς σου. Ο διάλογος μας πρέπει να δώσει λύσεις σε όλα. Για την ώρα θα σου πω μόνο μια γενική σκέψη, για να δεις πως ή ζωή που έζησες ως τώρα και που ακόμα ζεις, είναι η αληθινή ζωή, και πως δεν υπάρχει σ’ αυτήν τίποτα που να χρειάζεται αλλαγή.
Είναι συνετό για έναν άνθρωπο ν’ αναζητάει τον αληθινό σκοπό της ζωής; Όχι, βέβαια, αφού ο σκοπός αυτός είναι ήδη γνωστός με βεβαιότητα. Η γενική αρχή είναι ότι, αφού υπάρχει ζωή πέρα από τον τάφο, ο σκοπός της ζωής, χωρίς εξαίρεση, πρέπει να βρίσκεται εκεί και όχι εδώ. Αυτό το γνωρίζουν όλοι, αλλά, δυστυχώς, το θυμούνται ελάχιστα. Εσύ λοιπόν, βάλε το ως κανόνα στη ζωή σου: Να επιδιώκεις αυτόν το σκοπό μ’ όλη σου τη δύναμη. Θα δεις τότε τι φως θα ξεχυθεί πάνω στη σύντομη επίγεια παρεπιδημία σου και στα έργα σου.
Πρώτα – πρώτα, θα καταλάβεις ότι στον κόσμο τούτο δεν υπάρχουν παρά τα μέσα για εκείνη την άλλη ζωή. Όλα τα πρόσκαιρα είναι μέσα για την κατάκτηση της αιωνιότητας. Δεν έχεις παρά να τα χρησιμοποιείς με τέτοιον τρόπο, ώστε να σε οδηγούν σ’ αυτόν το σκοπό να μη σε απομακρύνουν απ’ αυτόν και να μην εναντιώνονται σ’ αυτόν. Να, λοιπόν, ποια είναι η απάντηση στον προβληματισμό σου, “Δεν ξέρω τι να κάνω με τη ζωή μου”. Τι να κάνεις; Κοίτα στον ουρανό και μέτρα κάθε βήμα της ζωής σου, ώστε να είναι ένα βήμα προς τον ουρανό. Είναι τόσο απλός και συνάμα τόσο περιεκτικός ο κανόνας!
Ρωτάς: “Δεν πρέπει να κάνω κάτι;”. Και βέβαια πρέπει. Κάνε ότι απαιτούν κάθε φορά οι περιστάσεις στον κύκλο σου και στη δουλειά σου, πιστεύοντας ότι αυτό είναι – και πρέπει να είναι – το καθήκον σου. Τίποτα περισσότερο δεν σου ζητείται. Είναι μεγάλο λάθος να νομίζεις ότι πρέπει ν’ αναλάβεις σπουδαίους και μεγάλους αγώνες είτε για τον ουρανό είτε, όπως λένε οι νεωτεριστές, για το καλό της ανθρωπότητας. Αυτό δεν είναι καθόλου απαραίτητο.
Απαραίτητο είναι μόνο τούτο: Να κάνεις το καθετί σύμφωνα με τις εντολές του Θεού. Και όταν λέω το καθετί, εννοώ ότι παρουσιάζεται καθημερινά στη ζωή σου. Τίποτ’ άλλο. Ο Θεός φροντίζει για κάθε άνθρωπο. Εκείνος είναι που προκαλεί ή παραχωρεί ότι μας συμβαίνει. Η πανάγαθη πρόνοια του αγκαλιάζει όχι μόνο τη γενική πορεία της ζωής μας, μα κάθε στιγμή της και κάθε περίστασή της.
Ας πάρουμε ένα παράδειγμα: Σε πλησιάζει ένας φτωχός. Ο Θεός τον έχει στείλει. Τι οφείλεις να κάνεις; Να τον βοηθήσεις. Σε παρακολουθεί, λοιπόν, ο Κύριος, για να δει αν θα ενεργήσεις σύμφωνα με το θέλημά Του. Αν βοηθήσεις τον φτωχό, και Εκείνος θα ευαρεστηθεί και εσύ θα έχεις κάνει ένα βήμα προς τον τελικό σου σκοπό, την αιώνια ζωή.
Δεν χρειάζεται να χρησιμοποιήσω κι άλλο παράδειγμα, γιατί είμαι βέβαιος ότι κατάλαβες τι θέλω να πω: Σε κάθε περίσταση, δίχως εξαίρεση, να κάνεις αυτό που θέλει ο Θεός. Όσο για το τι θέλει, το ξέρεις από τις εντολές που μας έχει δώσει. Χρειάζεται κάποιος τη βοήθεια σου; Βοήθησε τον. Σε πρόσβαλε κάποιος; Συγχώρεσε τον. Πρόσβαλες εσύ κάποιον; Τρέξε να του ζητήσεις συγγνώμη και να συμφιλιωθείς μαζί του. Σε παίνεψε κάποιος; Μην περηφανευτείς. Σε μάλωσε κάποιος; Μη θυμώσεις. Είναι ώρα για προσευχή; Προσευχήσου. Είναι ώρα για δουλειά; Δούλεψε…
Αν ενεργείς μ’ αυτόν τον τρόπο σε κάθε περίσταση, αν, δηλαδή, ότι κάνεις είναι σύμφωνα με τις εντολές του Θεού, τότε όλα τα προβλήματα της ζωής σου θα λυθούν.
Ο σκοπός μας είναι η μακάρια ζωή μετά το θάνατο. Τα μέσα, επαναλαμβάνω, για την επίτευξη του σκοπού είναι τα θεάρεστα έργα. Το θέμα είναι, νομίζω, απλό και ξεκάθαρο. Δεν υπάρχει λόγος να βασανίζεις τον εαυτό σου με πολύπλοκα ερωτήματα και δύσκολα προβλήματα. Διώξε από το νου σου κάθε λογισμό για ‘‘κοινωνική”, “μαζική”, “πανανθρώπινη” δράση, όπως μεγαλόστομα λένε οι νεωτεριστές, και τότε ειρηνικά θα τραβήξεις προς τον τελικό σου στόχο δίχως εμπόδια. Να θυμάσαι πως ο Κύριος δεν ξεχνάει ούτ’ ένα ποτήρι κρύο νερό, που προσφέρεται σε κάποιον διψασμένο.
“Παρ’ όλα αυτά”, θα μου πεις, “είναι απαραίτητο να επιλέξει και να καθορίσει κανείς έναν τρόπο ζωής!”. Πώς θα τον καθορίσει, αλήθεια; Θ΄ αρχίσει να σκέφτεται, να σκέφτεται… ώσπου να ζαλιστεί! Και που θα καταλήξει; Μάλλον σε σύγχυση και αδιέξοδο. Το καλύτερο και το ασφαλέστερο απ’ όλα είναι να δέχεται κανείς με υπακοή, ευγνωμοσύνη και αγάπη ότι καθορίζει γι’ αυτόν ο Θεός. Και το τι καθορίζει ο Θεός για τον καθένα μας φανερώνεται στις συνθήκες και τις περιστάσεις της ζωής μας.
Πάρε την περίπτωση σου. Για την ώρα βρίσκεσαι κάτω από την προστασία των γονιών σου. Τι καλύτερο θα ήθελες; Έχεις ζεστασιά, ασφάλεια, ανεμελιά. Ζήσε σ’ αυτές τις συνθήκες, κάνοντας ευσυνείδητα ότι επιβάλλουν κάθε φορά οι περιστάσεις, και μην αφήνεις τη σκέψη σου να πετάει μακριά.
“Είναι, όμως, αδύνατο να παραμείνω για πάντα σ’ αυτή την κατάσταση”, θα πεις πάλι. “Κάποτε θα πρέπει να πάρω τον δικό μου δρόμο. Τι θα κάνω τότε; Μπορώ να μην το σκέφτομαι;”. Το καλύτερο που έχεις να κάνεις είναι ν’ αφήσεις τον εαυτό σου στα χέρια του Θεού, να προσεύχεσαι, ζητώντας του να σε βάλει στο δρόμο που Εκείνος θεωρεί καλύτερο για σένα, και να περιμένεις υπομονετικά την ώρα που θα σου μιλήσει. Θα σου μιλήσει μέσ’ από τα γεγονότα.
Αφού, λοιπόν, βρεις ειρήνη, ακουμπώντας στον Θεό, ζήσε απλά, χωρίς να κάνεις μεγάλα και μάταια σχέδια. Οι καθημερινές σου ασχολίες και οι σχέσεις σου με τους ανθρώπους δεν χρειάζεται ν’ αλλάξουν. Μη θεωρείς πως μια τόσο απλή ζωή δεν έχει νόημα ή αξία. Ότι κι αν κάνει κανείς στη γη, μικρό ή μεγάλο, σημαντικό ή ασήμαντο, είναι ένα έργο. Και αν ένα έργο είναι σύμφωνο με τις θείες εντολές, τότε είναι και ευάρεστο στον Κύριο. Ε, λοιπόν, κάθε έργο ευάρεστο στον Κύριο έχει ανεκτίμητη και αιώνια αξία, όσο απλό ή ασήμαντο κι αν φαίνεται.
Νομίζω ότι σου τα εξήγησα όλα. Ελπίζω ότι τα καταλαβαίνεις και τα αποδέχεσαι. Έτσι, σε βεβαιώνω, θα βρεις τη γαλήνη σου και δεν θα βασανίζεσαι πια από λογισμούς, όπως “Η ζωή μου δεν έχει νόημα” ή “Δεν κάνω τίποτα χρήσιμο”.
Και κάτι τελευταίο: Είναι αναγκαίο να παρακολουθείς και να ελέγχεις ακατάπαυστα την καρδιά, γιατί εύκολα κυριεύεται από την υπερηφάνεια. Δίχως την καρδιά, βέβαια, δεν μπορείς να κάνεις κανένα καλό, αφού δίχως την καρδιά δεν υπάρχει καν ζωή. Ωστόσο, μην την αφήνεις να κάνει ανεξέλεγκτα ότι θέλει. Είναι τυφλή και, χωρίς αυστηρή καθοδήγηση, σύντομα πέφτει – και σε ρίχνει σε κάποιον γκρεμό. Ο Κύριος να σ’ ευλογεί!
Οσίου Θεοφάνη του εγκλείστου
Ο δρόμος της ζωής. (Γράμματα σε μια ψυχή).
Ιερά Μονή Παρακλήτου, Ωρωπός Αττικής 2020, έκδοση 6η.
Πέμπτη 22 Αυγούστου 2024
Δύο μαρτυρίες της μακαριστής Αργυρής Αλεξανδράτου για τους αγίους πρ. Φλωρίνης Χρυσόστομο και Ευγένιο Λημώνη
Η αείμνηστη Αργυρή Αλεξανδράτου γεννήθηκε το 1928 στον Πειραιά από πολύ ενάρετους γονείς τον Σπυρίδωνα Αλεξανδράτο και την Σταματίνα Σουρή (συγγενής με τον γνωστό ποιητή). Αδελφές της η Στυλιανή και η Παναγιώτα. Η καταγωγή της ήταν από τα Δρακοπουλάτα Κεφαλληνίας όπου εκεί πέρασε τα πρώτα πολύ δύσκολα παιδικά της χρόνια. Πριν την κατοχή εγκαταστάθηκαν στον Πειραιά και πνευματικό τους είχαν τον πατέρα Ευγένιο Λημώνη (γνωστότερος ως "Λεμονής", κατά παραφθορά του επιθέτου του). Υπηρέτησε με ζήλο τον αγώνα των Παλαιοημερολογιτών τόσο κατά τη διάρκεια του διωγμού αλλά και αργότερα με εράνους για να στηρίξει το ίδρυμα της Ενώσεως Ορθοδόξων Κυριών "Παναγία Οδηγήτρια" στη Γλυφάδα. Στα χρόνια του διωγμού πρωτοστάτησε στα γεγονότα στον Πειραιά (απεργία πείνας κλπ.) μαζί με άλλους αγωνιστές όπου και ξυλοκοπήθηκαν από την αστυνομία. Πήγαιναν φαγητό στα κρυφά στους φυλακισμένους ιερείς, που η ...αγάπη των Καινοτόμων είχε ξυρίσει και αποσχηματίσει. Υπηρέτησε ως νεωκόρος στον Ιερό Ναό του Αγίου Φιλίππου Πειραιώς από μικρό παιδί μέχρι τα βαθιά της γεράματα. Εκεί διαβάστηκε και η εξόδιος ακολουθία που ήταν και επιθυμία της. Γνώρισε από κοντά τον άγιο πρώην Φλωρίνης Χρυσόστομο. Εργάστηκε σκληρά και δεν παντρεύτηκε. Τέσσερις μέρες ηταν σε επιθανάτιο ρόγχο και μόλις της είπε ο ανιψιός της ότι θα πάει ο ιερέας να την μεταλάβει ξύπνησε και είπε να την χτενίσουν και να την ετοιμάσουν. Έφυγε στις 21/09/2022. Αιωνία αυτής η μνήμη!
Την αείμνηστη κ. Αργυρώ συνάντησα τον Σεπτέμβριο του 2018 στον Άγιο Φίλιππο, όπου και μου διηγήθηκε τα κάτωθι περιστατικά. Ευχαριστώ τον εν Χριστώ αδελφό Σπύρο Χατζηγιάννη, ανιψιό της αειμνήστου, για τα βιογραφικά στοιχεία και το φωτογραφικό υλικό.
Νικόλαος Μάννης
ΠΕΡΙ ΤΟΥ ΟΣΙΟΥ ΠΑΠΑ-ΕΥΓΕΝΙΟΥ ΛΗΜΩΝΗ
Αν κάτι που σκανδάλιζε όλους όσους γνώριζαν τον παπα-Ευγένιο ήταν ο τρόπος με τον οποίο αντιμετώπιζε τους ζητιάνους. Μόλις έβγαινε στον δρόμο, ερχόντουσαν εκείνοι καταπάνω του, για να του ζητήσουν ελεημοσύνη. Τότε ο παπα-Ευγένιος έβαζε τις φωνές και του έδιωχνε με χειρονομίες: "Μη με ακουμπάτε, φύγετε από μπροστά μου!", φώναζε και έκανε πως τους έσπρωχνε. Πολλές φορές αναρωτιόντουσαν οι πιστοί που δεν τον ήξεραν πως είναι δυνατόν ένας τέτοιος άγιος, όπως έλεγαν, άνθρωπος, να φέρεται με τέτοιο τρόπο στους δυστυχείς ζητιάνους. Την απάντηση την έλαβαν όταν κοιμήθηκε ο παπα-Ευγένιος. Στην κηδεία του όλοι αυτοί οι επαίτες ήρθαν κλαίγοντας και με λυγμούς λέγοντας: "ποιος θα μας βοηθάει τώρα;". Ο οσιώτατος παπα-Ευγένιος, την ώρα που έκανε ότι τους έσπρωχνε τους έβαζε κρυφά χρήματα μέσα στα χέρια ή στις τσέπες τους!
ΠΕΡΙ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ πρ. ΦΛΩΡΙΝΗΣ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ
Νέα κοπέλα αξιώθηκα, μαζί με τον πατέρα μου, να επισκεφθώ τον πνευματικό μας, τον Άγιο πρ. Φλωρίνης Χρυσόστομο, στην εξορία του στη Μονή Υψηλού Μυτιλήνης. Εκεί μάθαμε το εξής θαυμαστό γεγονός. Μόλις έφεραν τον Άγιο στη Μονή, οι χωρικοί άρχισαν να βλέπουν ένα φως να βγαίνει από το μοναστήρι τις νύχτες. Μια μέρα ρώτησαν κάποιοι τον ηγούμενο της Μονής, μακαριστό Αρχιμανδρίτη π. Σεραφείμ Καϊμακαμέλλη: "Πάτερ Σεραφείμ τί φως είναι αυτό που έχετε βάλει στο μοναστήρι;". Ο ηγούμενος απόρησε και τους είπε ότι δεν υπάρχει κάποιο φως. Όταν όμως τον ξαναρώτησαν και άλλοι, αποφάσισε να βγει τη νύχτα έξω για να δει από που βγαίνει αυτό το φως. Όντως διαπίστωσε ότι από κάπου αυτό εξερχόταν! Ψάχνοντας, έφθασε μέχρι το κελί στο οποίο κοιμόταν ο Άγιος από το οποίο όντως έβγαινε υπέρλαμπρο φως! Την επόμενη μέρα ο π. Σεραφείμ έπεσε στα πόδια του Αγίου ζητώντας συγχώρηση και από τότε έκανε ό,τι περνούσε από το χέρι του για να κάνει την εξορία του όσο πιο υποφερτή, συνδεόμενος έπειτα μαζί του με φιλία.
(σ. σ. Δεν είναι δε τυχαίο ότι σε επιστολή του ο π. Σεραφείμ αποκαλούσε τον Άγιο ως "την μεγαλυτέρα εκκλησιαστική φυσιογνωμία της συγχρόνου Ιεραρχίας της Εκκλησίας της Ελλάδος" και τον αποκαλούσε "στύλο και εδραίωμα της Ορθοδοξίας"!).
Δευτέρα 19 Αυγούστου 2024
Η ΠΡΟΣΕΥΧΗ ΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΕΧΕΙ ΜΕΓΑΛΗ ΠΑΡΡΗΣΙΑ ΣΤΟ ΘΕΟ
Ἡ προσευχὴ τῆς Παναγίας ἔχει μεγάλη παρρησία στὸ Θεὸ
Ἡ Παναγία εἶναι ἡ κατὰ Χάρη Μητέρα μας! Αὐτὸ ποὺ εἶπε ὁ Κύριός μας ἀπὸ τὸν Σταυρὸ γιὰ τὴν Μητέρα Του στὸν ἀγαπημένο μαθητὴ τὸν Ἰωάννη, «ἰδοὺ ἡ μήτηρ σου», τὸ λέει κατ’ ἐπέκταση σὲ ὅλους τοὺς Χριστιανούς, σὲ ὅλους ἐμᾶς. Ὁ Κύριος μᾶς δίνει τὴν Μητέρα Του καὶ γιὰ δική μας Μητέρα. Αὐτὸ εἶναι μία «διαθήκη» σὲ μᾶς, ποὺ τὴν ἔγραψε ὁ Χριστός μας πάνω στὸν αἱματοβαμμένο Του Σταυρό.
Ἡ προσευχὴ τῆς Παναγίας ἔχει μεγάλη παρρησία στὸ Θεό. Καὶ ποτὲ δὲν πρέπει νὰ ἀπουσιάζει ἀπὸ τὴν προσευχή μας ἡ Παναγία. Ὅπως ὁ Χριστὸς γιὰ νὰ κατεβεῖ ἀνάμεσά μας πέρασε ἀπὸ τὴν Παναγία, ἔτσι καὶ ἐμεῖς γιὰ νὰ ἀνέλθουμε στὸν Οὐρανὸ θὰ πρέπει νὰ ἐπικαλούμαστε συνεχῶς τὴν Παναγία. Τὸ μυστήριο τῆς Ἐκκλησίας κρύβεται στὴν Θεοτόκο. Πράγματι! Ὅ,τι λέγεται γιὰ τὴν Ἐκκλησία λέγεται καὶ γιὰ τὴν Παναγία καὶ ἀντιστρόφως, ὅ,τι λέγεται γιὰ τὴν Παναγία μπορεῖ νὰ λεχθεῖ καὶ γιὰ τὴν Ἐκκλησία. Ὅσοι ἔχουν τὸν χρόνο ἂς κάνουν αὐτὴ τὴν μελέτη ἀπὸ τὰ λειτουργικὰ βιβλία τῆς Ἐκκλησίας καὶ θὰ ἐκπλαγοῦν. Θὰ παρατηρήσουν μὲ ἔκπληξη ὅτι οἱ ἱεροὶ ὑμνογράφοι ταυτίζουν τρία θέματα: Σταυρὸς – Ἐκκλησία – Παναγία . Ὅ,τι λέγεται γιὰ τὸ ἕνα ἀπὸ αὐτὰ λέγεται καὶ γιὰ τὸ ἄλλο.
Ὁλόκληρος ὁ μήνας Αὔγουστος εἶναι ἀφιερωμένος στὴν Παναγία. Εἶναι Θεομητορικὸς μήνας. Στὸ μέσον ἀκριβῶς τοῦ μηνός, 15 Αὐγούστου, ἑορτάζουμε τὴν μεγάλη Θεομητορικὴ ἑορτὴ τῆς Κοιμήσεως τῆς Θεοτόκου. Ὅπως γνωρίζουμε, πρὶν ἀπὸ κάθε μεγάλη ἑορτὴ ἔχουμε τὰ προεόρτια καὶ μετὰ ἀπὸ αὐτὴν ἔχουμε τὰ μεθέορτα. Τὰ μεθεόρτια τελειώνουν στὶς 23 Αὐγούστου καὶ τὴν ἡμέρα αὐτὴ «ἀποδίδεται» ἡ ἑορτὴ καὶ λέμε ὅτι ἔχουμε τὴν «ἀπόδοση». Πάντοτε ὅμως στὸ παρελθὸν ὑπῆρχε ἡ τάση νὰ παρατείνουν τὸν ἑορτασμὸ τῆς ἑορτῆς.
Ἔτσι στὰ Μοναστήρια τοῦ Ἁγίου Ὄρους ἡ ἑορτὴ ἀποδίδεται ὄχι στὶς 23 ἀλλὰ στὶς 28 Αὐγούστου. Ἕνα δὲ διάταγμα τοῦ Αὐτοκράτορα Ἀνδρονίκου Β΄ τοῦ Παλαιολόγου ὅριζε νὰ ἑορτάζεται ἡ μνήμη τῆς Θεοτόκου ὁλόκληρο τὸ μῆνα Αὔγουστο μέχρι τὴν 31η τοῦ μηνός. Ἔτσι καὶ τὴν 31η τοῦ μηνὸς καθορίστηκε ἑορτὴ τῆς Θεοτόκου, ἡ κατάθεση τῆς Τιμίας Ζώνης Της. Ὅπως εἶναι γνωστόν, ὁ μήνας Αὔγουστος εἶναι ὁ τελευταῖος μήνας τοῦ Ἐκκλησιαστικοῦ ἔτους. Γιατί τὸ Ἐκκλησιαστικὸ ἔτος δὲν ἀρχίζει ἀπὸ τὸν Ἰανουάριο ἀλλὰ ἀπὸ τὴν 1η Σεπτεμβρίου.Ἔτσι τὸ ἔτος ἀρχίζει μὲ τὴν Ἑορτὴ τῆς Γεννήσεως τῆς Παναγίας μας στὶς 8 Σεπτεμβρίου καὶ λήγει τὴν 31η Αυγούστου μὲ τὴν Ἑορτὴ τῆς Τιμίας Της Ζώνης.
Σὰν προεόρτια ἑτοιμασία γιὰ τὴν ἑορτὴ τῆς Κοιμήσεως τῆς Θεοτόκου καθορίστηκε ἀπὸ τὴν 1η τοῦ μηνὸς μέχρι τὶς 14 νηστεία καὶ νὰ ψάλλεται κάθε μέρα ἕνας παρακλητικὸς κανόνας στὴν Ὑπεραγία Θεοτόκο. Οι παρακλητικοὶ κανόνες ποὺ ψάλλονται στὴν περίοδο αὐτὴ εἶναι δύο καὶ μᾶς εἶναι γνωστοὶ μὲ τὸ ὄνομα Μικρὸς καὶ Μέγας Παρακλητικὸς Κανὼν εἰς τὴν Ὑπεραγίαν Θεοτόκον.
Ὁ λαὸς τοὺς κανόνες αὐτοὺς τοὺς γνωρίζει μὲ τὶς ἐκφράσεις«Μικρὴ» καὶ «Μεγάλη» Παράκληση. Καὶ οἱ δύο Κανόνες ἔχουν τὴν ἴδια διάταξη. Ἂν παρακολουθήσουμε τὴ διάταξή τους θὰ δοῦμε ὅτι εἶναι ἕνας μικρὸς Ὄρθρος. Ὄρθρο λέμε τὴν πρωινὴ ἀκολουθία. Δηλαδὴ ἡ δομή, ἡ κατασκευὴ τοῦ Παρακλητικοῦ κανόνα εἶναι ἕνας μικρὸς Ὄρθρος. Ἡ Παράκληση πρὸς τὴν Ὑπεραγία Θεοτόκο, εἴτε ἡ Μικρὴ εἴτε ἡ Μεγάλη, δὲν λέγεται μόνον τὴν περίοδο τοῦ Δεκαπενταύγουστου, ἀλλὰ καὶ σὲ ὁποιαδήποτε ἄλλη ἡμέρα. Γνωρίζουμε εὐσεβεῖς Χριστιανούς, ποὺ λένε κάθε μέρα τὴν Παράκληση στὴν Παναγία μας, κατὰ προτίμηση τὴν Μικρή. Εἶναι εὔκολο αὐτό; Καὶ βέβαια εἶναι εὔκολο.
Ἂς κόψουμε χρόνο ἀπὸ τὶς φλυαρίες μας καὶ ἀπὸ τὰ ἄλλα ἄσκοπα ἔργα μας γιὰ μία Παράκληση στὴν Παναγία μας. Ἀλλὰ, ἐὰν δὲν εἶναι εὔκολο νὰ κάνουμε κάθε μέρα τὴν Παράκληση, ἂς τὴν κάνουμε κάθε δεύτερη μέρα ἢ δύο φορὲς τὴν ἑβδομάδα ἢ μία φορὰ τὴν ἑβδομάδα. Ἤ, ἂς διαβάζουμε ἀπὸ τὴν Παράκληση μόνο δύο ὠδὲς κάθε ἡμέρα, ποὺ δὲν εἶναι καθόλου κουραστικὸ αὐτό, καὶ ἔτσι τὴν ἑβδομάδα θὰ συμπληρώνουμε ὅλη τὴν Παράκληση.
Ἂς μάθουμε νὰ προσευχόμαστε μὲ τὶς ἱερὲς ἀκολουθίες τῆς Ἐκκλησίας, μὲ τὴν Παράκληση στὴν Παναγία μας. Πόσες καὶ πόσες εὐλαβεῖς ψυχὲς ψέλλισαν μὲ πόθο καὶ μὲ πόνο τὰ ἱερά Της τροπάρια. Αὐτὰ τὰ τροπάρια στὴν Παναγία ἔλεγε ὁ ἅγιος Νεκτάριος, ποὺ τόσο πολὺ Τὴν ἀγαποῦσε. Ἡ σωτηρία μας εἶναι ἡ Ὑπεραγία Θεοτόκος. Ἂς τὴν ἐπικαλούμαστε μὲ τὴν ἀκολουθία τῆς Παρακλήσεως. Καὶ οἱ γονεῖς ἀκόμη θὰ πρέπει νὰ συνηθίσουν τὰ παιδιά τους ἀπὸ μικρὴ ἡλικία νὰ διαβάζουν μερικὰ ἀποσπάσματα ἀπὸ τὴν Παράκληση στὴν Παναγία. Τουλάχιστον ἂς λένε τὰ Μεγαλυνάρια, ποὺ εἶναι τὰ πιὸ ὡραῖα ἀπὸ ὅλη τὴν Παράκληση καὶ ἔτσι τὰ παιδιά μας θὰ νοιώθουν πολὺ κοντά τους τὴν Παναγία καὶ θὰ αἰσθάνονται τὴν προστασία Της.
(ΠΗΓΗ: https://agiazoni.gr)
ΠΩΣ ΔΡΑ Η ΘΕΙΑ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΜΕΣΑ ΜΑΣ; (Ὁμιλιά τοῦ Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Λαρίσης καὶ Πλαταμῶνος κ. Κλήμεντα)
Ὁμιλία Κυριακῆς Η΄ Ματθαίου (πολλαπλασιασμοῦ τῶν ἄρτων)
Ἀπὸ τὸν Σεβ/το Μητροπολίτη Λαρίσης καὶ Πλαταμῶνος κ. Κλήμεντα στὴν Ἱερὰ Μονὴ Ἁγίας Παρασκευῆς στὸν Μαζοῦρλο (Λατίνια) Λαρίσης, τὴν Κυριακὴ Η΄ Ματθαίου, 5/18-8-2024, Προεόρτια τῆς Μεταμορφώσεως, μὲ τίτλο: «Πῶς δρᾶ ἡ Θεία Κοινωνία μέσα μας;».
Κυριακή 18 Αυγούστου 2024
ΣΤΗ ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ
«Μετεμορφώθης ἐν τῷ ὄρει Χριστὲ ὁ Θεός· δείξας τοῖς μαθηταῖς σου τὴν δόξαν σου καθὼς ἠδύναντο. Λάμψον καὶ ἡμῖν τοῖς ἁμαρτωλοῖς τὸ φῶς σου τὸ ἀΐδιον· πρεσβεῖαις τῆς Θεοτόκου, Φωτοδότα δόξα σοι»(Ἀπολυτίκιον τῆς Ἑορτῆς, ἦχος βαρύς)
Έτσι ψάλλει η αγία μας Εκκλησία την ημέρα της εορτής αυτής, ανακαλώντας στη μνήμη της το θαυμαστό εκείνο γεγονός που έλαβε χώρα πριν από τόσο πολύ καιρό στο όρος Θαβώρ…
Το ιερό Ευαγγέλιο, λέγοντάς μας πώς έγινε η Μεταμόρφωση, αναφέρει ότι ο Σωτήρας ανέβηκε στο όρος «για να προσευχηθεί». Αναφερόμενος σε αυτό το χωρίο σε κήρυγμά του, ένας από τους μεγάλους Αρχιερείς μας εξήγησε ότι ο άμεσος σκοπός της ανόδου Του στο βουνό ήταν η πρόθεση του Σωτήρος να προσευχηθεί εκεί. Αλλά όχι μόνο για να προσευχηθεί, διότι το Τροπάριο λέγει ότι έδειξε τη δόξα Του στους μαθητές Του «καθὼς ἠδύναντο», δηλαδή όσο μπορούσαν να αντιληφθούν αυτή τη δόξα. Και το Κοντάκιο δείχνει ότι ο Κύριος το έκανε αυτό ακριβώς για να θυμούνται αυτό το εκπληκτικό θαύμα (όραμα) όταν θα ερχόταν η ώρα του Πάθους… Και γι’ αυτό προσευχόμαστε: «Λάμψον καὶ ἡμῖν τοῖς ἁμαρτωλοῖς, πρεσβείαις τῆς Θεοτόκου».
Τί πνευματικό σκοτάδι έχει εγκατασταθεί στον κόσμο σήμερα! Και γίνεται ολοένα και πιο σκοτεινό, πιο πυκνό. Ο Κύριος είπε στο Ευαγγέλιο ότι αυτός που κάνει το κακό δεν μπορεί να μείνει στο φως, αλλά επιτελεί τις πράξεις του στο σκοτάδι, φοβούμενος το φως και φεύγοντας από αυτό. Και τώρα ένα πυκνό σκοτάδι έχει τυλίξει την ανθρωπότητα, εξαιτίας δε αυτού κάθε είδους ανομία, κάθε ακαθαρσία που επινοείται σήμερα από τους υιούς των ανθρώπων, όλα αυτά επιτελούνται ανοιχτά. Σαφώς για το μεγαλύτερο μέρος της ανθρωπότητος το πνευματικό φως έχει ήδη σβήσει, έχει σχεδόν εξαφανισθεί. Για τον λόγο αυτό πρέπει να προσευχηθούμε ώστε το αιώνιο Φως που φώτισε τους Αποστόλους στο όρος Θαβώρ να λάμψει και σε μας.
Ο Κύριος ανέβηκε στο όρος Θαβώρ για να προσευχηθεί και κατά τη διάρκεια της προσευχής μεταμορφώθηκε. Γνωρίζουμε από τους βίους των Αγίων ότι πολλοί από αυτούς μεταμορφώθηκαν με παρόμοιο θαυμαστό τρόπο -και αυτό συνέβη ακριβώς κατά τη διάρκεια των στιγμών προσευχής…
‘Οπως ακριβώς οι αρχαίοι ασκητές έλαμπαν με μια λάμψη φωτός σαν τον ήλιο, έτσι και σε πιο πρόσφατους χρόνους στη Ρωσία μεγάλοι ασκητές έλαμπαν με άκτιστο φως. Από το βίο του Αγίου Σεραφείμ του Σάρωφ, γνωρίζετε πώς το άγιο πρόσωπό του έλαμπε σαν τον ήλιο κατά τη διάρκεια της συνομιλίας του με τον Μοτοβίλοφ…
Γνωρίζουμε επίσης ένα περιστατικό στη ζωή του Οσίου Γέροντα Αμβρόσιου (της Όπτινα)- ενώ ήταν μόνος στο κελί του και προσευχόταν, ένας Μοναχός μπήκε βιαστικά και εξίσου ξαφνικά βγήκε έξω έντρομος -είχε δει τη σκιά του προσευχόμενου Γέροντα να λάμπει σαν ήλιος μέσα στο σκοτάδι του κελιού του.
Ομοίως γνωρίζουμε ότι πολλοί είδαν τον Άγιο Ιωάννη της Κροστάνδης να περιβάλλεται από ένα θαυμαστό θείο φως ακριβώς τη στιγμή που ήταν μπροστά στο Θυσιαστήριο προσφέροντας την φλογερή προσευχή του στον Κύριο της Δόξης.
Η εμπειρία έχει δείξει ότι όταν κάποιος προσεύχεται αληθινά, φωτίζεται. Μπορεί κανείς πάντα να διακρίνει μεταξύ εκείνων που προσεύχονται υποκριτικά, προς το θεαθήναι, και εκείνων που προσεύχονται ειλικρινά, μη σκεπτόμενοι κανέναν άλλον εκτός από τον Θεό, ενώπιον του Οποίου και μόνο στέκονται.
Είναι αυτό το πνευματικό φως, αυτό το αιώνιο φως, που μπορεί να μας φωτίσει κατά τη διάρκεια της ειλικρινούς προσευχής: Για τον λόγο αυτό, είτε προσευχόμαστε για πολλή ώρα είτε για λίγο, πρέπει να θεωρούμε τις στιγμές που περνούμε στην προσευχή ως τον πιο σημαντικό χρόνο της ζωής μας, γιατί κατά τη διάρκεια αυτής της ώρας στεκόμαστε ενώπιον του Θεού και συνομιλούμε μαζί Του.
Οι Άγιοι Πατέρες λέγουν ότι κατά τη διάρκεια της ανάγνωσης του αγίου Ευαγγελίου και των Πατερικών συγγραμμάτων, ο Θεός συνομιλεί μαζί μας. Στην δε προσευχή εμείς συνομιλούμε με τον Θεό. Αυτό είναι μεγάλο όφελος για την ψυχή, διότι συνομιλώντας με τον Δημιουργό και Κύριό μας, η ψυχή φωτίζεται με το φως εκείνο για το οποίο προσευχόμαστε σ’ αυτή την ολόφωτη εορτή της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος μας.
+ Μητροπολίτης Φιλάρετος
Πρωθιεράρχης της Ρωσικής Ορθοδόξου Εκκλησίας της Διασποράς
(Μετάφρασις από τα αγγλικά Κηρύγματος του Αγίου Μητροπολίτου Φιλαρέτου)
Πέμπτη 15 Αυγούστου 2024
«Η AΛΗΘΙΝΗ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΙΔΙΑ ΤΗΣ ΤΗ ΦΥΣΗ ΜΟΙΑΖΕΙ ΕΝΤΕΛΩΣ ΕΚΤΟΣ ΤΟΠΟΥ Σ' ΑΥΤΟΥΣ ΤΟΥΣ ΔΑΙΜΟΝΙΚΟΥΣ ΚΑΙΡΟΥΣ» (π. Σεραφείμ Ρόουζ)
Αν στην αναζήτηση της Αλήθειας υπάρχει οποιοδήποτε άλλο κίνητρο εκτός της βαθιάς προσωπικής δίψας γι’ αυτήν, αν θέλουμε να την χρησιμοποιήσουμε για κάτι, αν δεν την αγαπάμε αυτή καθεαυτή – τότε δεν είμαστε εραστές της Αλήθειας, δεν θα τη βρούμε ποτέ και η Αλήθεια δεν θα μας «ελευθερώσει».
Ελάχιστοι στις μέρες μας έχουν αναζητήσει την Αλήθεια ως μοναδικό σκοπό όσο ο δίκαιος π. Σεραφείμ Ρόουζ (+1982). Ήταν φιλόσοφος σύμφωνα με την αρχική σημασία της λέξης: «λάτρης της σοφίας». Ακριβώς όπως ο Σολομών κάποτε βρήκε εύνοια στα μάτια του Θεού επιθυμώντας τη σοφία πάνω από όλα, έτσι και ο π. Σεραφείμ επιλέχθηκε να είναι υπηρέτης του Θεού μέσω της φλογερής, οδυνηρής λαχτάρας του να αποκτήσει την Αλήθεια με κάθε κόστος. Αφού την ανακάλυψε επιτέλους, ελευθερώθηκε από τα δεσμά της γης και ωρίμασε για την αιωνιότητα, όπως λένε οι Γραφές: «Θα γνωρίσετε την Αλήθεια, και η Αλήθεια θα σας ελευθερώσει» (Ιω. 8:32).
Γράφει αργότερα γι’ αυτή την εμπειρία: «Όταν επισκέφθηκα μια ορθόδοξη εκκλησία για πρώτη φορά, μου συνέβη κάτι που σε κανένα βουδιστικό ή άλλο ανατολικό ναό δεν είχα νοιώσει. Κάτι μέσα στην καρδιά μου μου είπε ότι γύρισα σπίτι. Η έρευνά μου για την αλήθεια είχε τελειώσει. Με αυτή την αποκάλυψη της ορθοδοξίας και με την συναναστροφή μου με ορθοδόξους, μια καινούργια σκέψη γεννήθηκε στο μυαλό μου: ότι η αλήθεια δεν είναι μια αφηρημένη ιδέα, αλλά είναι πολύ συγκεκριμένη και αξίζει ν’ αγαπιέται με όλη μας την καρδιά και με όλο μας το είναι. Έτσι, γνώρισα τον Χριστό».
Πριν ανακαλύψει ο π. Σεραφείµ την Αλήθεια υπέφερε από την ατέλειωτη έλλειψή της. Τώρα που την βρήκε υπέφερε για χάρη της. Αφιέρωσε την υπόλοιπη ζωή του ζώντας γι’ αυτή την Αλήθεια και μάλιστα θυσιάζοντας τον εαυτό του για να την παραδώσει σε άλλους.
Σε ομιλία του στη Μονή της Αγίας Τριάδος στο Τζόρντανβιλ [της Νέας Υόρκης των Η.Π.Α.], ο π. Σεραφείµ είχε µιλήσει περισσότερο για τις δοκιμασίες που θα έρθουν στην Αμερική και πως να προετοιµαστούµε για αυτές. Περιγράφοντας τη δοκιμασία των χριστιανών στη Ρωσία και τις άλλες Ορθόδοξες χώρες, είπε:
«Δεν θέλω να σας φοβίσω, αλλά θα είναι καλύτερα να αντιµετωπίσουµε το γεγονός ότι η δοκιμασία που αυτοί υφίστανται τώρα, ή κάτι παρόμοιο, έρχεται πιθανώς κι εδώ, και µάλιστα σύντομα: Ζούμε στους έσχατους καιρούς, ο Αντίχριστος είναι κοντά, και αυτό που συμβαίνει στη Ρωσία και στις άλλες χώρες φαίνεται σαν να είναι η φυσιολογική εμπειρία της εποχής µας. Εδώ στη Δύση ζούμε σε έναν ανόητο παράδεισο ο οποίος µπορεί να χαθεί, και πιθανώς θα χαθεί σύντομα. Αρχίστε να προετοιμάζεστε – όχι με την αποθήκευση τροφίμων ή τέτοιων εξωτερικών πραγμάτων όπως µερικοί κάνουν ήδη στην Αμερική, αλλά με την εσωτερική προετοιμασία των Ορθόδοξων Χριστιανών.
Έχετε αναρωτηθεί ποτέ, παραδείγματος χάριν, πως θα επιζήσετε εάν µπείτε σε µια φυλακή ή ένα στρατόπεδο συγκέντρωσης, και ειδικά στα κελλιά τιμωρίας και απομόνωσης; Πώς θα επιβιώσετε; Θα τρελαθείτε σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα. Εάν το µυαλό σας δεν έχει τίποτα για να ασχοληθεί, τι θα έχετε στο µυαλό σας; Εάν είστε γεμάτοι με κοσμικές εντυπώσεις και δεν έχετε τίποτα πνευματικό στο µυαλό σας, εάν ζείτε απλώς µέρα με τη µέρα χωρίς να σκεφτείτε σοβαρά για τον Χριστιανισμό και την Εκκλησία, χωρίς να γνωρίζετε για το τι είναι Ορθοδοξία, και µπείτε σε µια κατάσταση απομόνωσης όπου θα δεν υπάρχει τίποτα να κάνετε ούτε να πάτε πουθενά, κανένας κινηματογράφος [κανένα ιντερνέτ!] για να βλέπετε κάτι, µένοντας συνεχώς σε ένα σημείο όπου θα βλέπετε µονάχα τέσσερις τοίχους – τότε θα επιβιώσετε µόλις και µετά βίας…
Πρέπει να έχετε Χριστό στην ψυχή σας. Εάν Αυτός είναι εκεί, τότε εμείς, οι Ορθόδοξοι Χριστιανοί, έχουμε ένα ολόκληρο πρόγραµµα που θα µπορούσαµε να χρησιµοποιήσουµε στη φυλακή. Μπορούμε να θυµηθούµε το Ορθόδοξο ημερολόγιο – ποιοί άγιοι και ποιές γιορτές τιμώνται και πότε. Δεν είναι απαραίτητο να γνωρίζουμε ολόκληρο το ημερολόγιο, αλλά από την καθημερινή ζωή µας στην εκκλησία θα θυµηθούµε τον κύριο κύκλο του εκκλησιαστικού έτους: οτιδήποτε έχουμε αποθηκεύσει µέσα στις καρδιές και το νου µας θα επιστρέψει σε µας. Οποιαδήποτε προσευχή και ύμνο γνωρίζουμε απέξω θα µάς βοηθήσει, θα πρέπει να τους ψάλουμε κάθε μέρα. Θα έχετε ανθρώπους για να προσεύχεσθε γι’ αυτούς».
Όφειλαν να προετοιμάσουν τους αδελφούς τους στη Δύση για τους επερχομένους διωγμούς, γι’ αυτό οι πατέρες της Πλατίνα δούλεψαν πολύ σκληρά για να κάνουν γνωστή την ιστορία των Νέων Μαρτύρων του κοµµουνιστικού ζυγού στην ελεύθερη Δύση.Έτσι ο π. Γερμανός έγραψε σε ένα άρθρο στον «Ορθόδοξο Λόγο»: «Χρειαζόμαστε τους Νέους Μάρτυρες για να µας τραβήξουν στην αυθεντική πνευματική ζωή. Αγγίζουν σε µάς κάτι το πολύ βαθύ και θεμελιώδες ώστε η ψυχή και ο νους µας, που έμειναν χωρίς βάθος από τον σύγχρονο ”διαφωτισμό”, να µπορούν µόλις και µετά βίας να το αντιληφθούν. Και όμως, βαθιά µέσα µας το γνωρίζουμε. Ας στρατολογηθούµε στην οδό της αιώνιας ευδαιμονίας, κάνοντας αυτή µας την απόφαση βάθρο για την αλήθεια ακόμη και αν αυτό έχει ως αποτέλεσμα τον θάνατο του σώματος … Ας ακούσουμε την κραυγή των Νέων Μαρτύρων».
Το 1982 οι πατέρες, με τη βοήθεια της Μαρίας Μανσούρ, ολοκλήρωσαν σε έναν ενιαίο τόμο όλα τα άρθρα από τον «Ορθόδοξο Λόγο» για τους Νέους Μάρτυρες και τους σύγχρονους, ζωντανούς ομολογητές. Αυτός -όπως προαναφέρθηκε, τιτλοφορήθηκε «Οι Ρώσοι Άγιοι των Κατακομβών». Ο π. Σεραφείµ το θεώρησε ως εγχειρίδιο για τους σύγχρονους Ορθόδοξους Χριστιανούς…
Τα έργα του π. Σεραφείµ είχαν πάντα έναν εσχατολογικό χαρακτήρα. Ο π. Σεραφείµ, στην τελευταία διάλεξή του, «Βιώνοντας την Ορθόδοξη παγκόσμια άποψη», που έδωσε στο Θερινό Προσκύνημα το 1982, µόνο τρεις εβδομάδες πριν από τον θάνατό του, μίλησε πάλι για τα σημεία του τέλους του κόσμου:
– «Η ανωμαλία του κόσμου. Ποτέ δεν έχουν γίνει βεβαίως αποδεκτές τέτοιες παράξενες και αφύσικες εκδηλώσεις και συμπεριφορές όπως στις ημέρες µας. Εξετάστε µόνο τον κόσμο γύρω σας: τι υπάρχει στις εφημερίδες, ποιο είδος κινηματογράφου παίζεται, τι δείχνει η τηλεόραση, τι σκέφτονται οι άνθρωποι ότι είναι ενδιαφέρον και με τι διασκεδάζουν, με τι γελούν: είναι τελείως αλλόκοτο. Και υπάρχουν άνθρωποι που σκόπιμα προάγουν κάτι τέτοιο, φυσικά για οικονομικό τους όφελος, και επειδή αυτό είναι µόδα, επειδή υπάρχει ένας διεστραµµένος πόθος για αυτού του είδους τα πράγματα.
–Οι πόλεμοι και οι φήμες για πολέμους, ο καθένας τους όλο και πιο ψυχρός και ανελέητος από όσους έχουν προηγηθεί, και όλα αυτά να επισκιάζονται από την απειλή του αδιανόητου παγκόσμιου πυρηνικού πολέμου, ο οποίος θα µπορούσε να αρχίσει από µακριά με το πάτημα ενός κουμπιού.
– Η αυξανόμενη συγκέντρωση πληροφοριών και ο έλεγχος του ατόμου…
– Εκ νέου, ο πολλαπλασιασµός ψευδών Χριστών και ψευδών Αντιχρίστων.
Η αληθινά παράξενη ανταπόκριση στη νέα ταινία που ο καθένας στην Αμερική µιλά για αυτήν και τη βλέπει: τον «Εξωγήινο», που κυριολεκτικά έχει αναγκάσει εκατοµµύρια, φαινομενικά κανονικούς, ανθρώπους να εκφράσουν τη στοργή και την αγάπη τους για τον ήρωα, ένα “λυτρωτή” από το διάστημα, ο οποίος στην πραγματικότητα είναι ένας δαίμονας – µία προφανής προετοιμασία για τη λατρεία του επερχόμενου Αντιχρίστου.
Θα µπορούσα να συνεχίσω με λεπτομέρειες σαν κι αυτήν αλλά ο σκοπός µου δεν είναι να σας φοβίσω, αλλά να σας ενημερώσω γι’ αυτό που συμβαίνει γύρω µας. Είναι πράγματι πιο αργά απ’ ότι σκεφτόμαστε: η Αποκάλυψη είναι τώρα! Και πόσο τραγικό είναι να βλέπεις Χριστιανούς, και προπάντων Ορθόδοξους νέους, με αυτή την ανυπολόγιστη τραγωδία να κρέμεται πάνω από τα κεφάλια τους, να σκέφτονται ότι µπορούν να συνεχίσουν ό,τι λογίζεται σαν “κανονική ζωή” σε αυτά τα φοβερά χρόνια, συµµετέχοντας πλήρως στις ιδιοτροπίες αυτής της ανόητης, αυτο-λατρευόµενης γενιάς, τελείως απληροφόρητης ότι ο παράδεισος των ανοήτων που ζούμε είναι έτοιμος να συντριβεί, (γενιάς) απολύτως απροετοίμαστης για την απελπιστική εποχή που βρίσκεται ακριβώς µπροστά µας. Δεν υπάρχει πλέον ούτε σαν ερώτημα πώς να είσαι “καλός” ή “φτωχός” Ορθόδοξος Χριστιανός. Η ερώτηση τώρα είναι: η πίστη µας θα ζήσει παρ’ όλα αυτά;».
(Από το βιβλίο: «π. Σεραφείμ Ρόουζ, η ζωή και τα έργα του», τ. Γ΄, Μυριόβιβλος, σελ. 466-469).
Ο π. Σεραφείµ είπε ότι καλούμαστε «να συνειδητοποιήσουμε βαθύτερα τι είναι Εκκλησία Χριστού και πως η “επίσημη ιδιότητα µέλους” από µόνη της δεν είναι αρκετή για να µας σώσει»… Εάν ζήσουμε αληθινά την Ορθοδοξία, η πίστη µας θα επιζήσει των επερχομένων κλονισμών και θα είναι µια πηγή έμπνευσης και σωτηρίας για εκείνους που θα αναζητούν τον Χριστό. Ακόμα και εν µέσω του ναυαγίου της ανθρωπότητας που έχει ήδη αρχίσει σήμερα.
Ο π. Σεραφείμ Ρόουζ έγραφε συνεχώς, αναφερόμενος στο μέλλον της Εκκλησίας, ότι πρέπει οι αληθινοί Χριστιανοί να προετοιμάζονται ώστε να επιβιώσουν πνευματικά στα δύσκολα χρόνια που έρχονται.
Σε επιστολή του το 1970 έγραφε: «εμείς οι Ορθόδοξοι δεν έχουμε λαμπρό μέλλον, σε κοσμικό επίπεδο· αλλά αυξάνει αυτό που θα μας δώσει την ευκαιρία πραγματικά να ομολογήσουμε την Ορθοδοξία μας υπό δύσκολες συνθήκες.
Οι «επίσημες» δικαιοδοσίες θα μπορούσαν να είναι σε θέση να συνθηκολογήσουν με τις νέες συνθήκες και να «ανθίσουν» σε μια Σοβιετική Εκκλησία ή στην Εκκλησία της Ελλάδας, οπότε εμείς που είμαστε λιγότερο πολιτικά φιλόδοξοι, θα περιοριστούμε σε μια μειονοτική κατακομβική κατάσταση, ακόμη και κάτω από μια δεξιά δικτατορία…».
Σε κάποια άλλη επιστολή, ο π. Σεραφείµ δήλωσε: «Εμείς οι ίδιοι έχουμε µια αίσθηση – που δεν εδράζεται σε κάτι συγκεκριμένο µέχρι τώρα – πως η καλύτερη ελπίδα για τη διατήρηση της αληθινής Ορθοδοξίας στα προσεχή χρόνια θα υπάρξει σε τέτοιες µικρές συναθροίσεις πιστών, όσο το δυνατόν περισσότερο «ενός νου και µιας ψυχής». Η ιστορία του εικοστού αιώνα μας έχει δείξει ήδη ότι δεν μπορούμε να περιμένουμε πολλά από τον «εκκλησιαστικό οργανισμό». Σε αυτόν, εκτός από αιρέσεις, υπάρχει έντονη εκκοσµίκευση».
«Ο Αρχιεπίσκοπος Αβέρκιος και ο Επίσκοπος Νεκτάριος (Αρχιερείς της Εκκλησιας της Ρωσικής Διασποράς) µας έχουν προειδοποιήσει να προετοιµαστούµε για την εποχή των κατακομβών που έρχεται, όταν η χάρη του Θεού µπορεί να αρθεί από τον “εκκλησιαστικό οργανισμό” και µόνο µεµονωµένες ομάδες πιστών θα παραμείνουν. Η Σοβιετική Ρωσία µας δίνει ήδη ένα παράδειγμα αυτού που µπορεί να αναµένουµε – µόνο χειρότερα, γιατί οι εποχές δεν καλυτερεύουν».
Εντούτοις, το γεγονός ότι ο π. Σεραφείµ δεν στήριζε την τελική του ελπίδα σε κάποιον εκκλησιαστικό οργανισμό δεν σημαίνει πως έπαψε οποιαδήποτε στιγμή να πιστεύει στο αήττητο της Ορθόδοξης Εκκλησίας – του µυστικού Σώματος του Χριστού, το οποίο οι «πύλες (δυνάμεις) του Άδη δεν θα κατανικήσουν». (Ματθ. 16:18).
Στην Ορθόδοξη δογματική θεολογία, η Εκκλησία έχει οριστεί όχι ως οργάνωση αλλά ως Θεανθρώπινος οργανισμός. Ο Χριστός είναι η κεφαλή της Εκκλησίας, το Άγιο Πνεύµα δίνει ζωή στην Εκκλησία, και οι πιστοί – και αυτοί που βρίσκονται ακόμα στη γη, στη «στρατευόµενη Εκκλησία», και εκείνοι που βρίσκονται ήδη στον ουρανό, στη «θριαµβεύουσα Εκκλησία», συµπεριλαµβάνονται στο Σώμα της Εκκλησίας. Ως εκ τούτου, ο Σέρβος θεολόγος π. Ιουστίνος Πόποβιτς έγραψε ότι «η Εκκλησία είναι ένας Θεανθρώπινος οργανισμός και όχι ένας ανθρώπινος οργανισμός».
«Η Ορθοδοξία», έγραψε ο Αρχιεπίσκοπος Αβέρκιος, «δεν είναι απλώς και µόνο κάποιο είδος εγκόσµιου οργανισμού ο οποίος διευθύνεται από τους πατριάρχες, τους επισκόπους και τους ιερείς που έχουν τη διακονία στην Εκκλησία που καλείται επίσημα Ορθόδοξη. Η Ορθοδοξία είναι το µυστικό «Σώμα του Χριστού», του οποίου κεφαλή είναι ο ίδιος ο Χριστός».
Οι «πύλες του άδου» δεν θα υπερισχύσουν έναντι της Εκκλησίας, αλλά, όπως φαίνεται από την εκκλησιαστική ιστορία, έχουν υπερισχύσει και µπορούν βεβαίως να υπερισχύσουν έναντι πολλών που θεωρούν τους εαυτούς τους στυλοβάτες της Εκκλησίας…
Σε έναν Αμερικανό νεοφώτιστο ο οποίος ήταν εξαγριωμένος όταν είδε εκκλησιαστικούς ηγέτες να συµπεριφέρονται σαν στενόμυαλα οργανωτικά άτομα, ο π. Σεραφείµ τον συμβούλευσε: «Γενικά, οι επίσκοποί µας δεν είναι γνωστοί ως στενοκέφαλοι διαχειριστές … Αν µή τι άλλο, ο µεγάλος πειρασμός τους βρίσκεται στο να θεωρούν την «οργανωτική» πλευρά της Εκκλησίας σαν κάτι πολύ σοβαρό και ως εκ τούτου µερικές φορές “νεκρώνεται το πνεύμα” ορισμένων µελών του εκκλησιαστικού οργανισμού. Εκείνοι από µας που µπορούν, πρέπει απλά να προσπαθούν να κρατούν αυτό το πνεύμα ζωντανό – όπως έχεις γράψει, ακριβώς για να πάψουμε να βασιζόμαστε στην Οργάνωση και να στραφούμε στον Οργανισμό. Έτσι όχι µόνο µπορούµε να είμαστε στην υπηρεσία της Εκκλησίας, αλλά γινόμαστε καλύτεροι αρωγοί των επισκόπων – γιατί εργαζόμαστε µαζί τους στην αληθινή υπηρεσία του “οργανισμού” της Εκκλησίας, του Σώματος του Χριστού… Ειδικότερα, λυπούμαστε που σε βλέπουμε τόσο θυµωµένο με τον π… αλλά εμείς αρνούµαστε να καλλιεργήσουμε οποιαδήποτε πικρία γι’ αυτόν. Εάν έχει τοποθετηθεί σε λάθος θέσεις, ήταν αναμφίβολα από ειλικρινή κίνητρα, τα οποία, εντούτοις, ήταν ίσως επιβλαβή επειδή ήταν πολιτικά, δηλ. κατευθύνθηκαν προς την «οργανωτική» πλευρά της Εκκλησίας σε βάρος του οργανισμού. Ειλικρινά, ο Δέσποτας (Άγιος) Ιωάννης (Μαξίμοβιτς) κατά τη διάρκεια της ζωής του δεν έγινε κατανοητός από πολλούς από τους αδελφούς του επισκόπους, ακριβώς επειδή πάντα πρώτα απ’ όλα ζούσε µέσα στον οργανισμό της Εκκλησίας και δεν άφησε ποτέ την οργάνωση να έχει την προτεραιότητα».
«Οι έσχατοι χρόνοι είναι ήδη εδώ· βλέπουμε καθαρά την προετοιμασία της εποχής του Αντιχρίστου. Οι Χριστιανοί θα βρεθούν αντιμέτωποι με μια πρωτοφανή δοκιμασία της πίστης και της αγάπης τους για το Θεό. Θα πρέπει να κρυφτούμε στην έρημο. Φυσικά, στο τέλος θα μας βρουν ακόμα και εκεί. Ο σκοπός του κρυψίματός μας είναι όχι μόνο για να μείνουμε ζωντανοί, αλλά για να κερδίσουμε χρόνο ώστε να ενισχυθούν οι ψυχές μας για την τελική δοκιμασία. Και αυτό πρέπει να αρχίσει ακόμα και τώρα. Επομένως αρχίστε τουλάχιστον να αγωνίζεστε κατά των δεσμών των µηδαµινών (μικρών/ασημάντων) παθών, και να θυμάστε ότι το αληθινό σπίτι µας δεν είναι εδώ, αλλά στους ουρανούς. Ας πορευόμαστε προς την ουράνια πατρίδα µας…» (Από το τελευταίο κήρυγμα του π. Σεραφείµ κατά τη διάρκεια της αγρυπνίας της Μεταμορφώσεως).
«Είναι αλήθεια ότι εμείς πρέπει να προσέχουμε τους πραγματικά ανισόρροπους ανθρώπους που µπορούν να κάνουν µεγάλη ζημιά στην Εκκλησία. Αλλά ποιός σοβαρός ορθόδοξος χριστιανός δεν είναι σήμερα λίγο “τρελός”; Δεν ταιριάζουμε με τους τρόπους αυτού του κόσμου. Εάν ταιριάζουμε με τον σημερινό κόσμο, τότε δεν θα είμαστε σοβαροί χριστιανοί… Επομένως, ας µην φοβόμαστε όταν µας λογαριάζουν σαν κάπως “τρελούς” σε σχέση με τον υπόλοιπο κόσμο, και ας συνεχίσουμε να ασκούμε τη χριστιανική αγάπη και τη συγχώρηση που ο κόσμος δεν µπορεί ποτέ να καταλάβει, αλλά που είναι αναγκαία στην καρδιά του και την ποθεί ακόμη. Τέλος, η χριστιανική µας στάση πρέπει να είναι αυτή που, ελλείψει µιας καλύτερης λέξης, θα αποκαλούσα απλοϊκή. Σήμερα ο κόσμος έχει θέσει ψηλά την ιδέα να είσαι διανοούμενος, να βρίσκεσαι ανάμεσα σε πολύ κόσμο, ή να είσαι (πετυχημένος) “επαγγελματίας”. Η Ορθοδοξία δεν προσδίδει καµιά αξία σε αυτές τις ιδιότητες: σκοτώνουν τη χριστιανική ψυχή. Και όμως αυτές οι ιδιότητες εισβάλλουν συνεχώς στην Εκκλησία και τις ζωές µας».
(Από το βιβλίο: «π. Σεραφείμ Ρόουζ, η ζωή και τα έργα του», τ. Γ΄, Μυριόβιβλος, σελ. 471).
***
«Η αληθινή Ορθοδοξία από την ίδια της τη φύση μοιάζει εντελώς εκτός τόπου σ’ αυτούς τους δαιμονικούς καιρούς, μια ξεπερασμένη μειονότητα των περιφρονημένων και «ανόητων», στο μέσον μιας θρησκευτικής «αναζωπύρωσης» εμπνευσμένης από ένα άλλο είδος πνεύματος. Αλλά ας παρηγορηθούμε από τους βέβαιους λόγους του Κυρίου μας Ιησού Χριστού: «Μη φοβάσαι, μικρό ποίμνιο, γιατί ο Πατέρας σας ευαρεστήθηκε να σας δώσει τη βασιλεία» (Λουκ. 12:32).
Ας ενδυναμωθούν όλοι οι Ορθόδοξοι Χριστιανοί για τη μάχη που βρίσκεται μπροστά μας, μη ξεχνώντας ποτέ ότι εν Χριστώ η νίκη είναι ήδη δική μας. Εκείνος υποσχέθηκε ότι οι πύλες του άδου δεν θα υπερισχύσουν απέναντι στην Εκκλησία Του (Ματθ. 16:18), κι ότι η χάρη των εκλεκτών θα συντομεύσει τις μέρες της τελευταίας μεγάλης θλίψης (Ματθ. 24:22). Και στ’ αλήθεια, αν ο Θεός είναι μαζί μας, ποιος μπορεί να είναι εναντίον μας; (Ρωμ. 8:31). Ακόμα και εν μέσω των σκληρότερων πειρασμών, έχουμε εντολή: «Έχετε θάρρος, εγώ έχω νικήσει τον κόσμο» (Ιω. 16:33). Ας ζούμε όπως έζησαν όλοι οι αληθινοί Χριστιανοί όλων των εποχών, προσδοκώντας το τέλος όλων των πραγμάτων και την έλευση του αγαπημένου μας Σωτήρα. «Εκείνος που μαρτυρεί αυτά λέγει, ‘ναι, έρχομαι γρήγορα’’. Αμήν, ναι, έλα, Κύριε Ιησού» (Αποκ. 22:20).
(π. Σεραφείμ Ρόουζ: Η ορθοδοξία και η θρησκεία του μέλλοντος, Εγρήγορση 2000).